Św. Walenty

Dzieje zabytku

Obraz namalował krakowski malarz Michał Stachowicz w 1809 roku. Umieszczono go w zwieńczeniu ołtarza św. Kingi, po prawej stronie nawy. Pierwotnie był to ołtarz św. Kazimierza Królewicza, a następnie św. Piotra z Alcantary. Fundatorami ołtarza była rodzina Matusików z Wieliczki. Został on konsekrowany przez biskupa Jana Tarłę 28 sierpnia 1721. Konserwację obrazu wykonał w czasie drugiej wojny światowej artysta-malarz Stefan Chmiel z Wieliczki.

Opis

Obraz o nieregularnym kształcie (prostokąt o wklęsło-wypukłych bokach) z przedstawieniem św. Walentego. W centrum kompozycji znajduje się św. Walenty otoczony przez grupkę osób. Ukazany jest w postawie stojącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo, widoczny do wysokości kolan, z prawą dłonią wzniesioną w geście błogosławieństwa, a lewą położoną na główce dziecka, z głową delikatnie wzniesioną ku górze. Twarz szeroka, z długim i prostym nosem, okolona średniej długości, siwą brodą. Ubrany jest w białą albę, przewiązaną złotym sznurem i przepasaną stułą, czerwony ornat oraz manipularz na lewym przedramieniu. Ornat, stuła i manipularz czerwone, obszyte złotymi galonami, pochodzą z jednego kompletu; stuła i manipularz na końcu ozdobione są greckimi krzyżykami o rozchylonych ramionach. Po lewej stronie obrazu znajduje się kobieta z dzieckiem na rękach zwrócona w trzech czwartych w lewo. Twarz widoczna z prawego profilu, z długim nosem, wydatnymi ustami, oczami zwróconymi na świętego, ze łzami spływającymi po policzkach. Ubrana w zieloną suknię z długimi rękawami oraz białą chustkę, zawiązaną z tyłu głowy, spod której wystają kędzierzawe, brązowe włosy; na uszach ma złote kolczyki. Dziecko ukazane w pozycji leżącej, w skrócie perspektywicznym, odziane w białą pieluszkę. W tle obrazu dwaj mężczyźni: po lewej starszy z rękami ułożonymi w geście błagalnym, po prawej młodszy ubrany w komżę, trzymający w dłoni zapaloną świecę. Na brzegu manipularza sygnatura „M(ichał) Stachowicz pinxit 1809. Cracow”. Tło jednolite w odcieniach zieleni i brązu. Rama złocona i profilowana.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz powstał w 1809 roku, o czym świadczą zapisy w kronice wielickiego klasztoru oraz sygnatura artysty na brzegu manipularza św. Walentego. Autorem dzieła jest krakowski malarz Michał Stachowicz (1768-1825), który wykonał również szereg innych prac do klasztoru, m.in. antepedia, obrazy „Św. Klara”, „Św. Piotr z Alcantary”, „Św. Jan Kanty” i inne. Stachowicz choć podejmował się różnych tematów w swojej twórczości (malował sceny współczesne i historyczne, portrety, widoki miast, zabytki architektoniczne, sceny religijne, osobliwości przyrody, stroje ludowe i mundury wojskowe, ilustrował różne utwory i rysował mapy geograficzne i strategiczne) to jednak największą część jego prac stanowią obrazy religijne. Ich przykłady możemy odnaleźć w wielu kościołach na terenie Krakowa i Małopolski: w Rudawie, Krośnie, Rybnej, Chrzanowie, Porębie Żegoty, Czernichowie, czy Suchej. Pomimo tak ogromnej ilości prac malarstwo religijne artysty jest uważane za najsłabsze spośród jego całego dorobku. W dziełach Stachowicza widoczny jest w wpływ manieryzmu włoskiego i rodzimych twórców: Tadeusza Kuntzego i Szymona Czechowicza. Święty Walenty ukazany na obrazie zmarł około 269 roku, jako męczennik rzymski, ścięty w czasie prześladowań za cesarza Klaudiusza Gota. W Polsce czci się go, jako patrona w różnych chorobach (dżuma, epilepsja, podagra i nerwice). W ikonografii często ukazywany jest w stroju kapłana lub biskupa oraz z chłopcem, któremu przywrócił zdrowie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, delikatne zabrudzenia powierzchni.

Streszczenie

Obraz powstał w 1809 roku, o czym świadczą zapisy w kronice wielickiego klasztoru oraz sygnatura artysty umieszczona w dolnej części kompozycji, na manipularzu św. Walentego. Autorem dzieła jest krakowski malarz Michał Stachowicz (1768-1825), który wykonał również szereg innych prac dla klasztoru, m.in. antepedia, obrazy „Św. Klara”, „ Św. Piotr z Alcantary”, „Św. Jan Kanty” i inne. Obraz św. Walentego wstawiono do zwieńczenia ołtarza bocznego św. Kingi (pierwotnie św. Kazimierza Królewicza). Święty ukazany na obrazie zmarł około 269 roku, jako męczennik rzymski, ścięty w czasie prześladowań za cesarza Klaudiusza Gota. W Polsce czci się go, jako patrona w różnych chorobach (dżuma, epilepsja, podagra i nerwice). W ikonografii często ukazywany jest w stroju kapłana lub biskupa oraz z chłopcem, któremu przywrócił zdrowie.

Bibliografia