Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Obraz św. Jana Kantego wstawiono do zwieńczenia ołtarza bocznego Najświętszego Serca Pana Jezusa w 1809 roku. Pierwotnie ołtarz ten był pod wezwaniem bł. Kingi. Został ufundowany po 1718 roku przez rodzinę Pawłowskich z Wieliczki, a konsekrowany 28 sierpnia 1721 przez biskupa Jana Tarłę. Po małej przebudowie ołtarz został ponownie konsekrowany przez kardynała Albina Dunajewskiego 24 listopada 1893. Obrazy w polu głównym były również wielokrotnie wymieniane. W 1809 roku sprawiono także nowy obraz św. Kingi Michała Stachowicza, a w 1878 roku zmieniono go na obraz przedstawiający Najświętsze Serce Pana Jezusa, autorstwa krakowskiego malarza Antoniego Gramatyki. Obecny obraz znajdujący się w polu głównym również ukazuje Najświętsze Serca Jezusa i jest autorstwa Stefana Chmiela z 1943 roku. Konserwację obrazu św. Jana Kantego wykonał w czasie drugiej wojny światowej artysta-malarz Stefan Chmiel z Wieliczki, a kolejną w 1987 roku Hanna Pieprzyk.

Opis

Obraz o nieregularnym kształcie (prostokąt o wklęsło-wypukłych bokach) z wizerunkiem św. Jana Kantego. W centrum kompozycji ukazany święty w postawie stojącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo, widoczny do kolan, z dłońmi opartymi na czaszce leżącej na stojącym po lewej stronie obrazu stoliku. W dłoniach święty trzyma również krucyfiks. Twarz szeroka, z oczami skierowanymi na krucyfiks, z długim i wąskim nosem, okolona średniej długości, siwą brodą. Na głowie łysina, bokami widoczne siwe i krótkie włosy. Święty ubrany jest w czarną togę akademicką z czerwonym podszyciem. Stolik zasłany zielonym obrusem, na nim obok czaszki ułożone: otwarta księga i gałązka białej lilii. Tło jednolite w odcieniach zieleni i brązu. Rama złocona, profilowana.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz powstał w 1809 roku, o czym świadczą zapisy w kronice wielickiego klasztoru. Autorem dzieła jest krakowski malarz Michał Stachowicz (1768-1825), który wykonał również szereg innych prac dla klasztoru, m.in. antepedia, obrazy „Św. Klara”, „Św. Piotr z Alcantary”, „Św. Walenty” i inne. Wykonanie tych dzieł zostało zlecone artyście w 1809 roku. Stachowicz choć podejmował się różnych tematów w swojej twórczości (malował sceny współczesne i historyczne, portrety, widoki miast, zabytki architektoniczne, sceny religijne, osobliwości przyrody, stroje ludowe i mundury wojskowe, ilustrował różne utwory i rysował mapy geograficzne i strategiczne) to jednak największą część jego prac stanowi właśnie malarstwo religijne. Jego przykłady możemy odnaleźć w wielu kościołach na terenie Krakowa i Małopolski: w Rudawie, Krośnie, Rybnej, Chrzanowie, Porębie Żegoty, Czernichowie, Suchej. Pomimo tak ogromnej liczby prac obrazy religijne artysty są uważane za najsłabsze spośród jego całego dorobku. W religijnym malarstwie Stachowicza widoczny jest wpływ manieryzmu włoskiego i rodzimych twórców: Tadeusza Kuntzego i Szymona Czechowicza. Święty Jan Kanty (1390-1473) ukazany na obrazie był wykładowcą na Uniwersytecie Krakowskim, dlatego na obrazach przedstawiany jest w todze profesorskiej. Święty znany był z uczynków miłosierdzia. Jest patronem Polski, archidiecezji krakowskiej, Krakowa, profesorów i młodzieży. Krucyfiks, który trzyma w dłoniach oraz gałązką białej lilii nawiązują do jego życia w świętości.

Streszczenie

Obraz powstał w 1809 roku, o czym świadczą zapisy w kronice wielickiego klasztoru. Autorem dzieła jest krakowski malarz Michał Stachowicz (1768-1825), który wykonał również szereg innych prac dla klasztoru, m.in. antepedia, obrazy „Św. Klara”, „Św. Piotr z Alcantary”, „Św. Walenty” i inne. Obraz św. Jana Kantego wstawiono do zwieńczenia ołtarza bocznego Najświętszego Serca Pana Jezusa w 1809 roku. Święty Jan Kanty (1390-1473) ukazany na obrazie był wykładowcą na Uniwersytecie Krakowskim, dlatego na obrazach przedstawiany jest w todze profesorskiej. Święty znany był z uczynków miłosierdzia. Jest patronem Polski, archidiecezji krakowskiej, Krakowa, profesorów i młodzieży. Krucyfiks, który trzyma w dłoniach oraz gałązką białej lilii nawiązują do jego życia w świętości.