Św. Szczepan

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
Ołtarz Matki Boskiej Odkupienia Niewolników
Identyfikator
DZIELO/13997
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
XVIII wiek
Technika i materiał
drewno; techniki snycerskie i rzeźbiarskie; polichromia i złocenia
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 122 cm
Szerokość figury – około 43 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Opis

Całopostaciowa, drążona z tyłu rzeźba przedstawia stojącą w kontrapoście, na profilowanym postumencie z napisem „Ś(więty) Szczepan”, postać św. Szczepana męczennika zwróconego na wprost. Skierowaną w trzech czwartych w prawo, lekko pochyloną głowę charakteryzuje owalna twarz z sumarycznie opracowanymi, wyrazistymi, młodzieńczymi rysami o nieco przymkniętych oczach, długim nosie i drobnych ustach. Brązowe, sięgające szyi i podkręcone na końcach włosy opadają półkoliście ufryzowaną grzywką na czoło. Święty ma na sobie albę i złoconą dalmatykę, a na stopach jasnobrązowe buty. W prawej dłoni trzyma złocony krzyż, w lewej kamień.

Zarys problematyki artystycznej

Święty Szczepan, uważany za pierwszego w dziejach chrześcijaństwa męczennika, jak większość pierwszych wyznawców Jezusa, był żydowskiego pochodzenia. Nie jest znana data i miejsce jego narodzin, jednak brzmienie wywodzącego się z języka greckiego imienia „Stephanos” (wieniec, korona), pozwala przypuszczać, iż był zhellenizowanym Żydem, posługującym się na co dzień greką. Jego postać pojawia się w Dziejach Apostolskich, w roli jednego z pierwszych siedmiu diakonów. Ich zadaniem było wsparcie ewangelizujących apostołów, głównie poprzez niesienie pomocy potrzebującym. Według Pisma Świętego w gronie tym wyróżniała się obdarzona wielką mądrością postać św. Szczepana, który z wielkim zapałem oddawał się głoszeniu Ewangelii. Jego działalność oraz chęć częściowego zreformowania judaizmu rozbudziła wrogość wśród Żydów. Trzy lata po śmierci Jezusa, w 36 roku Szczepan stanął przed Sanhedrynem. Starał się wówczas uświadomić Żydom, iż na przestrzeni wieków naród wybrany stale sprzeciwiał się zamysłom Boga, stąd ich niezrozumienie chrześcijaństwa (Dz 6, 8-7, 53). Podkreślał, że powinnością Izraela było przygotowanie ludzkości na przyjście Zbawiciela, którego w efekcie zabili. Został oskarżony, iż występuje przeciwko prawu i skazany na śmierć przez ukamienowanie (Dz 7, 54-60). Przed egzekucją publicznie wyznał wiarę w Chrystusa. Według Dziejów Apostolskich świadkiem ukamienowania św. Szczepana był Szaweł, wówczas młodzieniec, jeden z faryzeuszy prześladujących chrześcijan, wkrótce potem nawrócony Apostoł Narodów, św. Paweł. Śmierć św. Szczepana zapoczątkowała „wielkie prześladowanie w Kościele jerozolimskim” (Dz 8,1), jakie było dziełem wyznawców mojżeszowych. Mimo tego że kult św. Szczepana rozwinął się tuż po jego męczeństwie, miejsce jego pochówku pozostawało nieznane aż do 415 roku. Nad jego grobem oraz w miejscu ukamienowania zostały wzniesione bazyliki. Czczony także przez Kościół wschodni święty diakon stał się patronem kamieniarzy, tkaczy i kucharzy. Jego wspomnienie przypada na drugi dzień oktawy świąt Bożego Narodzenia, z którego obchodami wiąże się staropolski obyczaj obrzucania zbożem na pamiątkę kamienowania. Wizerunki św. Szczepana charakteryzuje młodzieńcza fizjonomia i strój diakoński oraz symbole jego działalności ewangelizacyjnej i męczeństwa – księga, kamienie i gałązka palmowa. Często jest ukazywany ze św. Wawrzyńcem, innym wczesnochrześcijańskim świętym diakonem, który także w młodym wieku poniósł śmierć męczeńską.

Cechy stylowe rzeźby utrzymane są w konwencji sztuki barokowej powstającej w środowisku prowincjonalnym. Wskazuje na to nieco zdynamizowany układ sylwetki postaci, stojącej w wyraźnym kontrapoście oraz pewne uproszczenia i sumaryczność modelunku. Typowym dla tego okresu jest także sposób opracowania twarzy z wyraziście zaakcentowanymi rysami oraz niezwykle plastyczny modelunek charakterystycznie podkręconych włosów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, ołtarz restaurowany był prawdopodobnie w 1902 roku.

Literatura

http://www.brewiarz.katolik.pl/czytelnia/swieci/12-26.php3 [dostęp 16.07.2018]

Streszczenie

Jednym z elementów wyposażenia ołtarza bocznego Matki Boskiej Odkupienia Niewolników w kościele parafialnym w Kętach jest figura św. Szczepana. Zazwyczaj jest on ukazywany wraz ze św. Wawrzyńcem, bowiem obaj stanowią parę jednych z pierwszych męczenników chrześcijańskich.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Kałamajska-Liszcz Katarzyna, Szczerbiński Sławomir, Karta Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, 1988 rok.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Szczepan", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-szczepan-6

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności