Św. Stanisław z Piotrowinem

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Inwałd
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
ściana chóru muzycznego, po lewej stronie pod chórem
Identyfikator
DZIELO/13491
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
1618 rok
Technika i materiał
olej na płótnie naklejonym na deskę
Wymiary podstawowe
szerokość – około 200 cm
wysokość – około 320 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Obraz powstał w 1618 roku i pierwotnie najprawdopodobniej
stanowił część wystroju retabulum ołtarzowego. W ramach prac renowacyjnych został odnowiony w 1887 roku przez Józefa Żarnowskiego z Zembrzyc sumptem P. L. Szafrańskiego, miejscowego dzierżawcy.

Opis

Obraz w kształcie nieregularnego prostokąta o wklęsłych bokach i narożach ujęty jest profilowaną, złoconą ramą zdobioną przeplatającym ornamentem geometrycznym. W polu obrazu znajduje się scena wskrzeszenia Piotrowina przez św. Stanisława. Postać stojącego i zwróconego w trzech czwartych w lewo biskupa wypełnia niemal całe pole obrazu. Święty ubrany jest w strój pontyfikalny – sutannę, rokietę, ciemnoszary mucet i złoconą kapę, napiersiach ma złoty pektorał, a na głowie białą infułę. Prawą dłoń wyciąga w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma pastorał. U jego stóp klęczy zwrócony profilem w lewo Piotrowin, ubrany w białą szatę i składający ręce w geście modlitewnym. Postaci ukazane są na tle architektury, w głębi, na horyzoncie widoczna jest zabudowa miejska.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawienia św. Stanisława pojawiły się w sztuce już w pierwszych dekadach po kanonizacji w 1253 roku. Jeszcze w okresie średniowiecza wykonywano je w różnorodnych technikach – od malarstwa monumentalnego przez tablicowe, wizerunki rzeźbiarskie, zdobiące różnorakie przedmioty rzemiosła artystycznego po malarstwo miniaturowe. W epoce nowożytnej nadal bazowano na wykształconych wcześniej schematach przedstawień, tworząc najczęściej mniejsze, bądź większe obrazy wypełniające retabula ołtarzowe. Sceny często aranżowano według zasad malarstwa barokowego. Przykładem tego typu zabiegu jest umieszczenie w tle prezentowanej kompozycji monumentalnej kolumny na wysokim cokole. Element ten nadaje przedstawieniu charakter podniosły, oficjalny. Nowym zabiegiem jest także rezygnacja ze średniowiecznego sposobu ukazania Piotrowina w zminiaturyzowanej postaci, tak by proporcje jego sylwetki były zbliżone do sylwetki świętego.
Tematyka przedstawienia nawiązuje do jednej z hagiograficznych legend świętego, według której żyjący w latach około 1030-1079 biskup krakowski dokonał cudu wskrzeszenia rycerza Piotra Strzemieńczyka zwanego Piotrowinem. Nadprzyrodzone wydarzenie wiązało się z koniecznością potwierdzenia przez biskupa przed sądem prawa własności nabytej od owego rycerza miejscowości Piotrawin, które w wątpliwość podawali bliscy zmarłego. Od średniowiecza wątek ten był jednym z najpopularniejszych przedstawień w ikonografii świętego.
Święty Stanisław zginął z rozkazu króla Bolesława Śmiałego. Jego grób znajdujący się w katedrze wawelskiej przez wieki był miejscem wielkiego kultu męczennika.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

- Franciszek Mróz, Geograficzny zasięg kultu św. Stanisława w Polsce, „Peregrinus Cracoviensis”, 14, 2003, s. 103-118.

- Szczęsna Joanna, Węgrzyn-Klisowska Walentyna, Wojciechowski Leszek, Stanisław biskup [w:] Encyklopedia katolicka, red. Gigilewicz Edward, t. 18, Lublin 2013, sp. 783-788.

- Śnieżyńska-Stolot Ewa, Ze studiów nad ikonografią legendy świętego Stanisława, "Folia Historiae Artium", 8, 1972, s. 161-183.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem św. Stanisława z Piotrowinem zdobiący strukturę chóru muzycznego w kościele pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Inwałdzie, stanowi przykład nowożytnej wersji popularnego od średniowiecza legendarnego wątku z hagiografii świętego biskupa, jednego z głównych patronów Polski.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Stanisław z Piotrowinem", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-stanislaw-z-piotrowinem

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności