Chrzcielnica

Województwo

MAŁOPOLSKIE

Powiat

wadowicki

Gmina

Andrychów

Miejscowość

Inwałd

Metropolia

Krakowska

Diecezja

Bielsko-Żywiecka

Parafia

Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Kościół

Narodzenia Najświętszej Marii Panny

Dodaj do Udostępnij Drukuj Graf Pobierz

Miejsce przechowywania

wnęka w północnej części transeptu

Identyfikator

DZIELO/13473

Kategoria

chrzcielnica

Ilość

1

Czas powstania

druga połowa XIX wieku

Technika i materiał

stiuk rzeźbiony, marmoryzowany, złocony; metal odlewany, polichromowany, marmoryzowany, złocony; drewno rzeźbione, polichromowane, złocone

Wymiary podstawowe

wysokość – 165 cm

Autor noty katalogowej

Paulina Chełmecka

Domena Publiczna

Opis

Chrzcielnica w typie kielichowym osadzona jest na stopie na planie koła. Walcowaty, krótki trzon ujęty jest pierścieniem i zakończony wałkiem. Czarę w formie spłaszczonej od góry kuli objęto cęgą. W dolnej części dekorowana jest naprzemiennie płaskorzeźbionymi, smukłymi liśćmi i kwiatami na długich łodygach, zaś w górnej rozłożystymi liśćmi stylizowanego akantu. Pokrywa jest w formie baldachimu, z kopułką na walcowatej podstawie, dekorowanego u dołu pasem kanelur, u góry spłaszczonymi puklowaniami i zwieńczona szyszką z krzyżem. Całość jest marmoryzowana, w kolorze ciemnoszarym i szaroróżowym, detale i ornamentyka złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z podstawowych sprzętów liturgicznych stanowiących wyposażenie kościoła jest chrzcielnica służąca udzielaniu sakramentu chrztu i odnawianiu przyrzeczeń chrzcielnych. Początkowo obrzęd chrztu odbywał się przez zanurzenie i dotyczył najczęściej osób dorosłych. Miejscem, jakie służyło sprawowaniu tego sakramentu było baptysterium stanowiące odrębny lub przylegający do bryły kościoła niewielki budynek. Około VI-VII wieku obrzęd podlegał stopniowemu upraszczaniu i coraz częstszym zjawiskiem stały się chrzty dzieci. Natomiast około XII-XIII stulecia został spopularyzowany sposób chrzczenia poprzez polanie wodą. Owe przemiany spowodowały pojawienie się w przestrzeni świątyń chrzcielnic. Nie umieszczano ich w obrębie prezbiterium czy zakrystii. Najczęściej znajdowały się one po północnej, bądź północno-zachodniej stronie kościoła z uwagi na symbolikę kierunków (północ – zło, zachód – nieznajomość Boga). Chrzest bowiem był oświeceniem i odrzuceniem zła. Od XVIII wieku chrzcielnice zaczęto umieszczać naprzeciwko ambony. Od XII wieku w Europie występują chrzcielnice typu kielichowego składające się z osadzonej na stopie i trzonie z nodusem czary będącej zbiornikiem na wodę, nakrytej dekoracyjną czaszą. Chrzcielnica w kościele w Inwałdzie prezentuje bezstylową formę, jaką mogła uzyskać w drugiej połowie XIX lub na początku XX wieku. Poza typowym kształtem kielichowym, jedynie pewne elementy dekoracyjne, jak motyw liści akantu czy czasza przypominająca osadzoną na tamburze kopułę zdobioną puklowaniem stanowią pewne odniesienie do form klasycznych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

- Chrzcielnica [w:] Nadolski Bogusław, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 238-239.

- Gueici G., Chrzcielnica [w:] Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej, red. Castelfranchi Liana, Crippa Maria Antonietta, Milano 2004, s. 176-178.

Streszczenie

Chrzcielnica w kościele w Inwałdzie prezentuje tradycyjną formę w typie kielichowym, jej dekoracja natomiast przejawia stylistykę drugiej połowy XIX lub początku XX wieku.