Chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Inwałd
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Kościół
Narodzenia Najświętszej Marii Panny
Miejsce przechowywania
wnęka w północnej części transeptu
Identyfikator
DZIELO/13473
Kategoria
chrzcielnica
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XIX wieku
Technika i materiał
stiuk rzeźbiony, marmoryzowany, złocony; metal odlewany, polichromowany, marmoryzowany, złocony; drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – 165 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Domena Publiczna

Opis

Chrzcielnica w typie kielichowym osadzona jest na stopie na planie koła. Walcowaty, krótki trzon ujęty jest pierścieniem i zakończony wałkiem. Czarę w formie spłaszczonej od góry kuli objęto cęgą. W dolnej części dekorowana jest naprzemiennie płaskorzeźbionymi, smukłymi liśćmi i kwiatami na długich łodygach, zaś w górnej rozłożystymi liśćmi stylizowanego akantu. Pokrywa jest w formie baldachimu, z kopułką na walcowatej podstawie, dekorowanego u dołu pasem kanelur, u góry spłaszczonymi puklowaniami i zwieńczona szyszką z krzyżem. Całość jest marmoryzowana, w kolorze ciemnoszarym i szaroróżowym, detale i ornamentyka złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Jednym z podstawowych sprzętów liturgicznych stanowiących wyposażenie kościoła jest chrzcielnica służąca udzielaniu sakramentu chrztu i odnawianiu przyrzeczeń chrzcielnych. Początkowo obrzęd chrztu odbywał się przez zanurzenie i dotyczył najczęściej osób dorosłych. Miejscem, jakie służyło sprawowaniu tego sakramentu było baptysterium stanowiące odrębny lub przylegający do bryły kościoła niewielki budynek. Około VI-VII wieku obrzęd podlegał stopniowemu upraszczaniu i coraz częstszym zjawiskiem stały się chrzty dzieci. Natomiast około XII-XIII stulecia został spopularyzowany sposób chrzczenia poprzez polanie wodą. Owe przemiany spowodowały pojawienie się w przestrzeni świątyń chrzcielnic. Nie umieszczano ich w obrębie prezbiterium czy zakrystii. Najczęściej znajdowały się one po północnej, bądź północno-zachodniej stronie kościoła z uwagi na symbolikę kierunków (północ – zło, zachód – nieznajomość Boga). Chrzest bowiem był oświeceniem i odrzuceniem zła. Od XVIII wieku chrzcielnice zaczęto umieszczać naprzeciwko ambony. Od XII wieku w Europie występują chrzcielnice typu kielichowego składające się z osadzonej na stopie i trzonie z nodusem czary będącej zbiornikiem na wodę, nakrytej dekoracyjną czaszą. Chrzcielnica w kościele w Inwałdzie prezentuje bezstylową formę, jaką mogła uzyskać w drugiej połowie XIX lub na początku XX wieku. Poza typowym kształtem kielichowym, jedynie pewne elementy dekoracyjne, jak motyw liści akantu czy czasza przypominająca osadzoną na tamburze kopułę zdobioną puklowaniem stanowią pewne odniesienie do form klasycznych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

- Chrzcielnica [w:] Nadolski Bogusław, Leksykon liturgii, Poznań 2006, s. 238-239.

- Gueici G., Chrzcielnica [w:] Nowy leksykon sztuki chrześcijańskiej, red. Castelfranchi Liana, Crippa Maria Antonietta, Milano 2004, s. 176-178.

Streszczenie

Chrzcielnica w kościele w Inwałdzie prezentuje tradycyjną formę w typie kielichowym, jej dekoracja natomiast przejawia stylistykę drugiej połowy XIX lub początku XX wieku.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-54

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności