Św. Kwiryn z Szombathely

Dzieje zabytku

Obraz św. Kwiryna umieszczony jest w ołtarzu głównym w kościele w Łapszach Niżnych. Zespół ołtarzy w tej świątyni powstał po ataku zbrojnych powstańców węgierskich Franciszka II Rakoczego, zwanych kurucami, którzy w latach 1703-1711 sprofanowali i zdewastowali ołtarze w kościele w Łapszach Niżnych. Po tym wydarzeniu szlachcic węgierski i współwłaściciel Łapsz Wyżnych – Baltazar Görgey ufundował nowy zespół wyposażenia kościelnego. Świadectwem tych fundacji jest napis oraz herb Görgey’a umieszczony na bramkach ołtarza głównego. Z kolei w innych źródłach historycznych – m.in. wizytacjach zakonnych miechowitów umieszczono sprzeczną z powyższą informację, że ołtarze ufundował ówczesny pleban, miechowita Łukasz Kuźnicki w 1718 roku, a koszty ich złocenia, srebrzenia i malowania poniosła w 1720 roku właścicielka części wsi – Judyta Joanelli. Te wykluczające się przekazy wymagają zapewne dalszej kwerendy archiwalnej i ustalenia ostatecznej fundacji. Tymczasem należy przychylić się do sugestii Tadeusza Trajdosa, iż Baltazar Görgey ufundował część sumy na budowę ołtarza i stąd jego upamiętnienie umieszczone na dziele.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamknięty łukiem półkolistym, ujęty grubą ramą z rzeźbionym motywem wieńca laurowego. Na pierwszym planie ukazany jest święty Kwiryn w pozycji klęczącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z rozłożonymi szeroko na boki rękami, w prawej dłoni trzyma pastorał. Twarz szeroka o wyraźnych rysach, wydobytych światłocieniem, oczy głęboko osadzone, spoglądające w górę, długi i prosty nos, pełne usta. Głowa okolona jest gęstą brodą oraz długimi i bujnymi włosami. Święty ubrany jest w szarą albę, białą rokietę, drapowaną w równoległe i proste fałdy z podwójnym pasem koronki u spodu, mucet, kapę, rękawice i infułę; na piersi ma zawieszony krzyż pektoralny. Na obraz nałożone są złocone sukienki na: kapę, infułę, rękawice oraz pastorał; kapa ozdobiona jest dekoracją floralną, a infuła kamieniami. Święty przedstawiony jest na tle ciemnozielonego pejzażu z fragmentem skały w prawej części obrazu. Powyżej ukazane jest błękitne niebo, na którym wśród poświaty i rozświetlonych chmur ukazany jest nadlatujący aniołek w czerwonej szarfie z palmą męczeństwa i wieńcem laurowym w dłoniach, otoczony uskrzydlonymi główkami anielskimi. Kolorystyka ciepła, brunatna z przewagą ciemnej zieleni i brązu.

Zarys problematyki artystycznej

Badacze twórczości Szymona Kawalskiego przypisują autorstwo obrazu temu artyście, a także właściwie większości dzieł malarstwa osiemnastowiecznego na terenie Spisza o wyraźnie różnych cechach stylistycznych i autorskich. Dlatego też rozważania te należy ostatecznie odrzucić i podjąć w przyszłości ponownie próbę analizy stylistycznej dzieł malarstwa drugiej połowy XVIII wieku na Spiszu, w tym dzieł Szymona Kawalskiego. Niestety niewidoczna jest obecnie sygnatura datująca dzieło, powtarzając jednak odczyt osób wcześniej opisujących obraz należy przytoczyć rok 1763 i uznać go za czas powstania dzieła. Ukazany na obrazie św. Kwiryn był biskupem, który za cesarza Dioklecjana zginął śmiercią męczeńską między 303, a 312 rokiem na terenie dzisiejszych Węgier. Około 500 roku jego relikwie przeniesiono do Rzymu, gdzie zostały otoczone kultem w kościele Matki Boskiej na Zatybrzu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, silne zabrudzenia, ściemnienie farby, pofalowane płótno ubytki w strukturze malarskiej i złoceń, spękania.

Streszczenie

Obraz św. Kwiryna w ołtarzu głównym w kościele w Łapszach Niżnych powstał w 1763 roku. Ukazany na obrazie św. Kwiryn był biskupem, który za cesarza Dioklecjana zginął śmiercią męczeńską między 303, a 312 rokiem na terenie dzisiejszych Węgier. Około 500 roku jego relikwie przeniesiono do Rzymu, gdzie zostały otoczone kultem w kościele Matki Boskiej na Zatybrzu.

Bibliografia