Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Rzeźba przedstawiająca św. Krzysztofa stanowi część środkową zwieńczenia ołtarza głównego w Głębowicach z drugiej połowy XVII wieku. Retabulum powstało zapewne tuż przed 1659 rokiem, kiedy ołtarz konsekrował biskup pomocniczy krakowski Mikołaj Oborski. Rzeźba wraz z nastawą była konserwowana w roku 1973. Ostatnią konserwację całej nastawy przeprowadziła w latach 2016-2017 Monika Domańska-Tomczyk.

Opis

Rzeźba ukazuje całopostaciową figurę stojącego frontalnie na nieznacznie rozstawionych nogach św. Krzysztofa niosącego małego Chrystusa oraz innych podróżnych. Twarz świętego charakteryzuje sumaryczny modelunek rysów oraz krótki, dwudzielny zarost. Jego falujące, brązowe włosy sięgające karku są założone za wydatne uszy. Nad czołem widoczny jest charakterystyczny pukiel włosów. Święty jest ubrany w sięgającą kolan, złoconą tunikę, zapinaną od góry na guziki i osłaniający plecy, podwinięty pod lewą rękę złocony płaszcz. Tunika przepasana jest w pasie symboliczną torbą, z której wychylają się trzy niewielkie ludzkie głowy. Święty Krzysztof lewą ręką wspiera się na długiej, srebrzonej lasce. Na jego prawym przedramieniu siedzi frontalnie Dzieciątko Jezus. Mały Chrystus ubrany jest w długą, złoconą tunikę, spod której widać jego stopy. Ma pociągłą twarz o wydatnych rumianych policzkach, okoloną puklowanymi włosami sięgającymi szyi. W lewej ręce trzyma złocony glob, prawą zaś unosi w geście błogosławieństwa.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawienie św. Krzysztofa w Głębowicach sięga swoimi korzeniami średniowiecznego kultu Czternastu Wspomożycieli, do grupy której należał św. Krzysztof, jako patron podróżnych. O tym patronacie przypomina ciekawe, aczkolwiek bardzo rzadkie, rozwiązanie ikonograficzne, zastosowane w Głębowicach. Święty został tutaj wyobrażony z torbą na brzuchu, z której wychylają się trzy ludzkie głowy. Najczęstszym atrybutem św. Krzysztofa jest niesione na barkach Dzieciątko Jezus oraz długi kij podróżny, na którym się wspiera. Ten sposób ukazywania świętego wypracowano na podstawie tekstu „Złotej legendy” Jakuba de Voragine już w sztuce średniowiecznej, czego przykład stanowi m.in. rzeźba św. Krzysztofa w kościele parafialnym w Iwanowicach z lat 1480-1490.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 221, il. 645, s. 462;
F. Werner, Christophorus, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 5, Ikonographie der Helligen. Aaron bis Crescentianus von Rom, Hrsg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 496-508.

Streszczenie

Rzeźba przedstawiająca św. Krzysztofa stanowi część środkową zwieńczenia ołtarza głównego w Głębowicach z drugiej połowy XVII wieku. Rzeźba powstała wraz z retabulum zapewne tuż przed 1659 rokiem, kiedy ołtarz konsekrował biskup pomocniczy krakowski Mikołaj Oborski. Wyobrażenie św. Krzysztofa w Głębowicach odbiega od tradycyjnego sposobu przedstawiania tegoż świętego. Stało się to za sprawą ukazania na jego brzuchu torby, z której wyłaniają się trzy głowy innych podróżnych.