Św. Kazimierz Królewicz

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Polanka Wielka
Miejscowość
Polanka Wielka
Miejsce przechowywania
krypta nowego kościoła
Identyfikator
DZIELO/25155
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki snycerskie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 101 cm
wysokość – 142 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Kazimierza Królewicza pochodzi z ołtarza głównego w drewnianym kościele św. Mikołaja w Polance Wielkiej wykonanego w połowie XVIII wieku przez anonimowego pomocnika Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776). Obecnie wraz z drugą figurą św. Augustyna z ołtarza została zdeponowana w krypcie nowego kościoła.

Opis

Rzeźba przedstawia całopostaciowe wyobrażenie św. Kazimierza Królewicza. Święty został ukazany w mocnym kontrapoście w trzech czwartych w prawo. Obie uniesione ręce ma odsunięte od tułowia. Kazimierz został ukazany jako młodzieniec o pociągłej twarzy z wydatnym nosem i ustami. Jego głowę otaczają długie, falujące włosy opadające na plecy. Na głowie ma zamkniętą, złoconą koronę z globem i krzyżykiem. Ubrany jest w przewiązaną tunikę i rozwiany, mocno drapowany płaszcz z gronostajowym kołnierzem. Spod tuniki widać nogi obute w złocone trzewiki. Rzeźba w całości polichromowana na biało, ze złoconymi dodatkami.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę św. Kazimierza Królewicza można łączyć z warsztatem działającego w Krakowie i w Małopolsce Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776). Podobnie jak i ołtarz mógł ją wykonać któryś z jego uczniów, którego Anna Dettloff określiła jako "pomocnik Lehnera". Ten sam artysta około połowy XVIII wieku wykonał ołtarz główny w niedalekim drewnianym kościele św. Andrzeja w Osieku oraz ołtarz główny i prospekt organowy w kościele parafialnym św. Macieja w sąsiednich Bielanach. Wykonywane przez niego figury są stosunkowo niewielkie, o bardzo małych głowach osadzonych na długich szyjach. Jego postacie są ukazywane w silnym przegięciu, z głową odrzuconą do tyłu i twarzą uniesioną do góry. Jak zauważono, zarys ciał rzeźbionych postaci najczęściej przyjmuje kształt litery "S" lub "C". Charakteryzują je zazwyczaj szeroko rozpostarte ręce, ożywione gesty, bardzo często dramatyczne. Ich szaty drapowane są w bujne fałdy układające się miękko w charakterystyczne wałeczki. Twarze rzeźbionych figur są zróżnicowane wiekowo i zazwyczaj wyrażają uczucia. Charakteryzują je drobne usta, wystające brody i kości policzkowe, dość duże nosy i oczy zbliżone do trójkąta. Źródła inspiracji dla artysty pracującego w Polance Wielkiej i w okolicznych miejscowościach należy szukać w przedkrakowskich dziełach Lehnera zachowanych na Morawach, np. w Kravařach, Odrach i Kietrzu. Święty został tutaj ukazany zgodnie ze swoją tradycyjną ikonografią. Zapewne w jednej ręce trzymał lilię, a w drugiej krucyfiks.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły. Rzeźba zniszczoną przez drewnojady. Widoczne są zabrudzenia, przetarcia warstwy malarskiej. Ponadto figura ma ułamany palec u prawej ręki i zdekompletowaną lewą rękę.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 23;
G. Kaster, Kasimir von Polen, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 7, Ikonographie der Helligen. Innozenz bis Melchisedech, Hrgs. E. Kirschbaum, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 284-285;
A. Hałatek, B. Jania, Świątynie Osieka, Osiek 2008, s. 5;
A. Dettloff, Rzeźba krakowska drugiej połowy XVIII w. Twórcy, nurty i tendencje, Kraków 2013, s. 69-82, il. 106-107;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 1028, 1076.

Streszczenie

Rzeźba św. Kazimierza Królewicza pochodzi z ołtarza głównego w drewnianym kościele św. Mikołaja w Polance Wielkiej wykonanego w połowie XVIII wieku przez anonimowego pomocnika Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776). Obecnie wraz z drugą figurą św. Augustyna z ołtarza została zdeponowana w krypcie nowego kościoła.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Kazimierz Królewicz", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-kazimierz-krolewicz-1

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności