Św. Jan Chrzciciel

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Osiek
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
ołtarz główny
Identyfikator
DZIELO/12973
Kategoria
rzeźba
Dookreślenie zabytku
Ilość
1
Czas powstania
około połowy XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone, srebrzone
Wymiary podstawowe
wysokość – 127 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość figury – 117 cm
Szerokość figury – 59 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Jana Chrzciciela stanowi część ołtarz głównego powstałego w kręgu działającego w Krakowie i w Małopolsce Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776). Nastawa z około połowy XVIII wieku jest przypisywana utalentowanemu, lecz nadal anonimowemu "pomocnikowi Lehnera".

Opis

Ustawiona na cokole o nieregularnym planie, pełnoplastyczna rzeźba drążona, ukazuje św. Jana Chrzciciela. Figura zwrócona jest do widza frontalnie, w kontrapoście, z głową lekko przechyloną w prawo, o silnym esowatym wygięciu ciała. Święty prawą rękę opuszcza wzdłuż ciała. Jego dłoń zdaje się wskazywać coś na dole. Natomiast lewą rękę ma wyciągniętą w bok. Być może pierwotnie podtrzymywał nią księgę z przedstawieniem Baranka. Jan Chrzciciel został ukazany jako dojrzały mężczyzna. Jego ciało jest szczupłe o wyraźnie podkreślonej muskulaturze rąk i nóg oraz mostku i obojczykach klatki piersiowej. Ma szczupłą, pociągłą twarz, o silnie podkreślonych kościach policzkowych, łukach brwiowych i silnie zadartym, wąskim nosie z wysuniętą do przodu górną wargą, oczy niewielkie, okrągłe, usta pełne i lekko rozchylone. Twarz okala krótki zarost skręcony w dwa pukle oraz włosy układające się w rozwiane, silne skręcone pukle na czubku głowy i po jej bokach. Święty ubrany jest w silnie przylegającą do ciała, lekko marszczoną melotę przewiązaną w pasie szarfą, odsłaniającą połowę torsu oraz nogi. Na prawe ramię ma narzucony silnie drapowany płaszcz, opadający z tyłu i na lewy boku postaci. W odsłoniętych partiach ciała polichromia rzeźby jest naturalistyczna, szaty złocone natomiast szarfa w pasie srebrzona.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba przynależąca do ołtarza głównego łączona jest z warsztatem działającego w Krakowie i w Małopolsce Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776), być może z którymś z jego uzdolnionych uczniów, którego Anna Dettloff określiła jako "pomocnik Lehnera". Ten sam artysta około połowy XVIII wieku wykonał ołtarz główny i dwa ołtarze boczne w niedalekim kościele św. Mikołaja w Polance Wielkiej oraz ołtarz główny i prospekt ołtarzowy w kościele parafialnym św. Macieja w sąsiednich Bielanach. Wykonywane przez niego figury są stosunkowo niewielkie, o bardzo małych głowach osadzonych na długich szyjach. Jego postacie są ukazywane w silnym przegięciu, z głową odrzuconą do tyłu i twarzą uniesioną do góry. Zarys ciał rzeźbionych postaci najczęściej przyjmuje kształt litery "S" lub "C". Charakteryzują je zazwyczaj szeroko rozpostarte ręce, ożywione gesty, bardzo często dramatyczne. Ich szaty drapowane są w bujne fałdy układające się miękko w charakterystyczne wałeczki. Twarze rzeźbionych figur są zróżnicowane wiekowo i zazwyczaj wyrażają uczucia. Charakteryzują je drobne usta, wystające brody i kości policzkowe, dość duże nosy i oczy zbliżone do trójkąta. Źródła inspiracji dla artysty pracującego w Osieku i w okolicznych miejscowościach należy szukać w przedkrakowskich dziełach Lehnera zachowanych na Morawach, np. w Kravařach, Odrach i Kietrzu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Widoczne zabrudzenia i nieznaczne przetarcia. Ostatnią konserwację ołtarza przeprowadzono w latach dziewięćdziesiątych XX wieku.

Streszczenie

Rzeźba św. Jana Chrzciciela stanowi część ołtarz głównego powstałego w kręgu działającego w Krakowie i w Małopolsce Johanna Georga Lehnera (ok. 1703-1776). Nastawa z około połowy XVIII wieku jest przypisywany utalentowanemu, lecz nadal anonimowemu "pomocnikowi Lehnera", który inspirował się rzeźbą morawską pierwszej połowy XVIII wieku.

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Jan Chrzciciel", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-chrzciciel-20

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności