Św. Jacek

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany w 1945 roku przez Stefana Chmiela. W tym czasie wszystkie ołtarze w kościele zostały poddane konserwacji, podczas której wymieniono kilka obrazów na nowe, m.in. obraz w zwieńczeniu ołtarza Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Ołtarz ten został ufundowany przez Jacka i Elżbietę Kierkorowiczów oraz górników wielickich po 1718 roku. W polu środkowym znajdował się niegdyś obraz Matki Boskiej Łaskawej, a obecnie jest to wizerunek Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Pierwotnie w miejscu obrazu św. Jacka znajdował się wizerunek św. Józefa. Kolejne prace przy ołtarzu, a prawdopodobnie i przy obrazie wykonano w 1976 roku, a następne już w latach 1977-1978, ponieważ poprzednia konserwacja odbyła się bez konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

Opis

Obraz „Św. Jacek” o nieregularnym kształcie dopasowanym do zwieńczenia ołtarza (stojący prostokąt o wklesło-wypukłych bokach). W centrum kompozycji został ukazany św. Jacek w postawie stojącej, w półpostaci, z figurą Matki Boskiej w prawym ręku oraz monstrancją w lewym, z głową przechyloną delikatnie w prawo i w dół. Święty o twarzy dojrzałego mężczyzny z oczami skierowanymi w dół, z tonsurą na głowie. Nad nią znajduje się złoty i okrągły nimb. Święty ubrany jest w habit i płaszcz dominikański. Tło jednolite, ciemnobrązowe. W lewym dolnym narożu widnieje godło herbu Odrowąż, a w prawym sygnatura „[?] Chmiel/45”.

Zarys problematyki artystycznej

Autorem obrazu jest Stefan Chmiel (1888-1978), który podczas drugiej wojny światowej wykonał szereg malowideł do ołtarzy bocznych w kościele oo. Franciszkanów w Wieliczce. Przypisywane są mu dzieła: „Matka Boska z Dzieciątkiem”, „Św. Józef”, „Św. Teresa z Lisieux”, „Św. Dydak”, „Najświętsze Serce Jezusa”, „Brat Alojzy Kosiba” oraz omawiany obraz. Na większości dzieł pozostawiał swoje sygnatury i datę wykonania. Chmiel ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem Leona Wyczółkowskiego. Do zwieńczenia wielickiego ołtarza namalował św. Jacka, jako dominikanina z tradycyjnymi atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej. Przedmioty te nawiązują do legendy z życia świętego, według której Jacek miał uratować z pożaru (według innej legendy przed profanacją pogan) z kościoła w Kijowie monstrancję oraz figurę Matki Boskiej, która miała do niego zawołać, gdy ten wybiegał już ze świątyni „A mnie samą tu zostawisz?”. Święty Jacek, pomimo iż alabastrowa figura była bardzo ciężka miał bez trudu wynieść ją z kościoła. Święty urodził się w rodzinie Odrowążów około 1200 roku, stąd w lewym, dolnym narożu dzieła zostało umieszczone godło herbowe. Studiował we Włoszech, gdzie z rąk św. Dominika otrzymał habit dominikański. Zmarł w 1257 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, zabrudzenia powierzchni na brzegach obrazu, delikatne sfalowanie płótna.

Streszczenie

Obraz „Św. Jacek” został namalowany w 1945 roku przez Stefana Chmiela, wielickiego artystę malarza będącego jednocześnie nauczycielem w wielickich szkołach. Obraz został umieszczony w zwieńczeniu ołtarza Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Miało to miejsce podczas konserwacji ołtarzy w kościele oo. Franciszkanów, podczas której część obrazów wymieniono na nowe. Pierwotnie w zwieńczeniu tego ołtarza znajdował się wizerunek św. Józefa. Święty Jacek został ukazany w tradycyjnym ujęciu ikonograficznym, jako dominikanin z atrybutami w dłoniach: monstrancją oraz figurą Matki Boskiej, tzw. Matki Boskiej Jackowej, które nawiązują do legendy z życia świętego.

Bibliografia