Św. Michał Archanioł

Dzieje zabytku

Obraz został namalowany przed 1866 rokiem z przeznaczeniem do ołtarza Matki Boskiej Bolesnej w kaplicy Morsztynów. Został niedawno poddany konserwacji, obecnie wisi na filarze od strony nawy głównej.

Opis

Obraz w kształcie pionowego prostokąta z przedstawieniem Michała Archanioła walczącego z szatanem ukazanym pod postacią smoka. W centrum kompozycji archanioł w momencie ataku unosi się powyżej szatana na rozpostartych skrzydłach. W prawej ręce trzyma skierowany ostrzem w stronę potwora miecz, w lewej łańcuch, którym spętany jest smok. Archanioł ma małą, okrągłą głowę z okrągłymi oczami i wąskim nosem, krótkie włosy rozwiewają się do tyłu. Jest ubrany w strój żołnierza rzymskiego: niebieski pancerz z naramiennikami założony na białą tunikę i sandały; przepasany jest biegnącą ukośnie różową szarfą związaną na kokardę na lewym biodrze. Czerwony płaszcz zarzucony na lewe ramię rozwiewa się dynamicznymi fałdami po jego prawej stronie. W dolnej partii obrazu szatan zobrazowany jako brązowy, rogaty stwór z otwartą paszczą, z której wydobywają się płomienie. Na drugim planie widać wyłaniający się z rozświetlonych żarem brunatnych kłębów dymu fragment ogona potwora. Tło utrzymane w ciepłej tonacji, wypełniające je brunatne chmury rozjaśniają się ku górze. Obraz oprawiony w prostą, profilowaną, złoconą ramę.

Zarys problematyki artystycznej

Michał Archanioł, najważniejszy z aniołów, jest uważany za wodza zastępów anielskich, anioła sprawiedliwości. Trzymany przez niego miecz jest, tutaj dosłownym, narzędziem walki z szatanem.
Obraz ukazuje bardzo dynamiczny moment walki dobra pod postacią Michała Archanioła z wyłaniającym się z piekielnych czeluści potworem obrazującym szatana. Kompozycja jest wzorowana na obrazie Guida Reniego pod tym samym tytułem, z tym że we włoskim wzorze archanioł opiera stopę na szatanie o ciele człowieka ze skrzydłami, podczas gdy tutaj unosi się ponad smokiem. Natomiast całkowicie powtórzone zostały układ ciała głównej postaci, kolorystyka, nawet sposób ułożenia rozwiewającego się płaszcza. Jednak mimo dużej szczegółowości widocznej np. w precyzyjnym przedstawieniu kolan lub ogniw łańcucha proporcje ciała archanioła nie zostały prawidłowo oddane – głowa jest zbyt mała, tułów nadmiernie długi, lewa ręka, okryta częściowo płaszczem, zbyt długa. Tak podstawowe błędy kompozycyjne wskazują, że obraz choć nawiązuje do barokowych wzorów, został wykonany przez niewprawnego artystę. Można spotkać się z opinią, że autorem obrazu był Stefan Chmiel.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Obraz z przedstawieniem Michała Archanioła powstał przed 1866 rokiem i był przeznaczony do ołtarza Matki Boskiej Bolesnej znajdującego się w kaplicy Morsztynów przy kościele. Wzór ikonograficzny dla ujęcia stanowił obraz Guida Reniego pod tym samym tytułem. Niestety malarz miał problem z prawidłowym oddaniem proporcji ludzkiego ciała, co wskazuje, że należał do prowincjonalnego warsztatu.

Bibliografia