Św. Florian

Dzieje zabytku

Obraz św. Floriana został wykonany bezpośrednio do zwieńczenia ołtarza św. Sebastiana zapewne w tym samym czasie co retabulum, w latach pięćdziesiątych XVIII wieku. Został namalowany w rodzinnym warsztacie Korneckich, zapewne przez samego Piotra Korneckiego, który z wykształcenia był malarzem i rzeźbiarzem. W 1997 roku obraz przeszedł gruntowną konserwację.

Opis

Obraz w formie kwadratu zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym. W centrum kompozycji całopostaciowe przedstawienie św. Floriana, zwróconego frontalnie, z głową skierowaną w prawo. Święty w lewej uniesionej ręce trzyma chorągiew z wizerunkiem Orła Białego, prawą opiera o biodro, w dłoni trzymając cebrzyk, stoi w wykroku. Twarz ma kwadratową, o migdałowatych oczach skierowanych ku górze, zmarszczonych brwiach, dużym nosie i wąskich ustach, okoloną krótką brodą z długimi wąsami oraz jasnobrązowymi włosami sięgającymi ramion. Święty ubrany jest w pełną zbroję i tunikę sięgającą kolan oraz czerwony płaszcz z gronostajowym podbiciem spięty na prawym ramieniu i opadający na boki postaci, przez tors ma przewiązaną niebieską szarfę, na głowie ma mitrę książęcą. Florian ukazany jest na tle pejzażu miejskiego, po jego prawej stronie znajdują się płonące budynki Kleparza, a po lewej kościół św. Floriana.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Floriana ze zwieńczenia ołtarza głównego w Wieliczce wzorowany jest na dziele przedstawiającym tego samego świętego z ołtarza głównego w kościele św. Floriana w Krakowie, namalowanym przez Jana Trycjusza w 1686 roku.
Omawiany obraz w swobodny sposób nawiązuje do pierwowzoru, powtórzona za nim została poza i ubiór samego świętego i towarzyszące mu atrybuty. Wykonawca wielickiego dzieła w sposób indywidualny potraktował twarz św. Floriana, detale jego stroju i atrybuty (dodał cebrzyk) oraz pejzaż miejski w tle, który w znacznie bardziej uproszczony sposób niż na krakowskim obrazie przedstawia panoramę Kleparza.
Beata Stec w opracowaniu historyczno-artystycznym w dokumentacji konserwatorskiej zasugerowała, że autorem wszystkich obrazów w ołtarzu głównym może być Piotr Kornecki, którego warsztat wykonał samo retabulum. Wszystkie trzy obrazy posiadają wspólne cechy formalne, dlatego można je przypisać jednemu artyście. Dzieła te w porównaniu z sygnowanymi przez Piotra Korneckiego obrazami w Bochni, zwłaszcza św. Mikołaja w ołtarzu głównym, wykazują ogromne podobieństwa. We wszystkich obrazach malarz stosował te same środki formalne, pojawił się typ twarzy o zbliżonych cechach anatomicznych oraz w podobny sposób kształtowana była obficie drapowana tkanina, wydobyta silnym światłocieniem. Obrazy te z dużym prawdopodobieństwem można przypisać Piotrowi Korneckiemu.
Święty Florian był rzymskim żołnierzem. W czasie prześladowań chrześcijan, za rządów cesarza Dioklecjana, został aresztowany, a gdy odmówił złożenia ofiary bóstwom pogańskim poddano go torturom, po czym przywiązano kamień młyński do szyi i utopiono. W 1184 roku dzięki staraniom Kazimierza Sprawiedliwego sprowadzono relikwie św. Floriana. We wsi Kleparz, nieopodal Krakowa (dziś jego dzielnicy) wybudowano świątynię pod wezwaniem tego świętego. W 1528 roku pożar strawił cały Kleparz, oprócz kościoła św. Floriana. To cudowne wydarzenie rozpowszechniło w Polsce kult tego świętego jako patrona chroniącego przed ogniem. Dlatego w ikonografii przedstawiany jest on w stroju rzymskiego żołnierza, najczęściej z naczyniem z wodą (cebrzyk). Na omawianym obrazie w tle przedstawiony jest pożar Kleparza i zachowany od pożogi kościół św. Floriana. W 1436 roku święty został ustanowiony przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego jednym z czterech patronów Królestwa Polskiego, dlatego na obrazie przedstawiony jest z mitrą książęcą na głowie oraz chorągwią z wizerunkiem Orła Białego.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Delikatne zabrudzenia warstwy malarskiej. Obraz był konserwowany w 1997 roku.

Streszczenie

Obraz św. Floriana został wykonany z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza św. Sebastiana w latach pięćdziesiątych XVIII wieku. Dzieło było namalowane w rodzinnym warsztacie Korneckich, zapewne przez samego Piotra Korneckiego, który z wykształcenia był malarzem i rzeźbiarzem. Obraz św. Floriana wzorowany jest na dziele przedstawiającym tego samego świętego z ołtarza głównego w kościele św. Floriana w Krakowie, namalowanym przez Jana Trycjusza w 1686 roku.

Bibliografia