ŚŚ. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Wieprz
Miejscowość
Nidek
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza
Kościół
Św. Szymona i św. Judy Tadeusza
Miejsce przechowywania
prezbiterium kościoła
Identyfikator
DZIELO/24550
Kategoria
ołtarz
Dookreślenie zabytku
ołtarz główny
Ilość
1
Czas powstania
druga połowa XVIII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i snycerskie, polichromowanie, złocenie
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Nastawa ołtarza głównego wraz z dwoma ołtarzami bocznymi zostały ustawione w Nidku w drugiej połowie XVIII wieku. W wyniku włamania do kościoła w latach dziewięćdziesiątych XX wieku z retabulum skradziono znajdujące się w zwieńczeniu figury aniołów oraz dwie figury flankujące kondygnację. znajdujący się w polu kondygnacji obraz patronów kościoła został przeniesiony do nowej świątyni wzniesionej obok i poświęconej w 1987 roku.

Opis

Jednokondygnacyjna i jednoosiowa nastawa ołtarza głównego uzyskała formę architektoniczną ze zwieńczeniem, ustawioną na wysokim cokole, flankowaną przez dwie bramki. Drewniany stipes ołtarzowy uzyskał kształt prostopadłościanu podtrzymującego drewnianą mensę z portatylem. Nastawa została ujęta parą opilastrowanych filarów, ustawionych pod kątem, zwróconych na zewnątrz, dźwigających pełne belkowanie przerwane nad polem środkowym oraz fragmenty przerwanego odwróconego przyczółka. Trzony pilastrów dekorowane zostały rocaille’owymi zwisami. W polu głównym znajduje się prześwit w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z umieszczonym wtórnie mniejszym obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Nad nim usytuowano owalny kartusz ujęty ornamentem roślinnym z monogramem Marii w polu. Kondygnację flankują uszaki utworzone z ażurowych elementów rocaille. Zwieńczenie uzyskało formę trapezu o wklęsłych bokach zakończonego trzema wypustami zamkniętymi fragmentami gzymsu przechodzącego w woluty. W polu umieszczono obraz św. Wojciecha w profilowanej ramie w formie zbliżonej do trapezu o wklęsłych bokach i ściętych dolnych narożach, zamkniętego łukiem falistym. Zwieńczenie ujęte zostało liśćmi palmowymi, a zakończone muszlą i anthemionem. Bramki zostały zamknięte profilowanym gzymsem wyłamującym się po środku trójbocznie ze stojącymi na nim wazami płomienistymi. Przejścia utworzono w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym. Obwiedziono je profilowaną ramą, zakończoną rozetami. Struktura nastawy została polichromowana w kolorze kości słoniowej, ze złoconymi profilami i ornamentami.

Zarys problematyki artystycznej

Zespół ołtarzy w Nidku stanowi bardzo dobry przykład retabulów rokokowych, które w małopolskim snycerstwie zapoczątkował na szeroką skalę obok Kacpra Bażanki Francesco Placidi. Do tego ostatniego należy zastosowanie w zwieńczeniach odwróconego, przerwanego przyczółka wolutowego, co miedzy innymi znalazło realizację w monumentalnym ołtarzu głównym opackiego kościoła w Tyńcu z połowy XVIII wieku, czy też projektowanym przez artystę ołtarzu głównym do katedry we Fromborku z lat 1747-1752.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ołtarz poddano konserwacji w 2017 roku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 176, il. 358;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 401-402.

Streszczenie

Nastawa ołtarza głównego wraz z dwoma ołtarzami bocznymi zostały ustawione w Nidku w drugiej połowie XVIII wieku. W wyniku włamania do kościoła w latach dziewięćdziesiątych XX wieku z retabulum skradziono znajdujące się w zwieńczeniu figury aniołów oraz diw figury flankujące kondygnację. znajdujący się w polu kondygnacji obraz patronów kościoła został przeniesiony do nowej świątyni wzniesionej obok i poświęconej w 1987 roku.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "ŚŚ. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/ss-apostolow-szymona-i-judy-tadeusza

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności