Sanktuarium bł. Anieli Salawy

Dzieje zabytku

Wstępne plany nowego kościoła w Sieprawiu powstały w 1957 roku. Budowa znalazła się w planie budownictwa kościelnego na rok 1958 przedstawionym przez Kurię Metropolitalną w Krakowie Wojewódzkiej Radzie Narodowej. Projekt wykonał Jan Maderski. Budowę rozpoczęto w 1959 roku. W czerwcu 1960 roku ks. bp Karol Wojtyła wmurował i poświęcił kamień węgielny. Władze przerwały prace około połowy tego roku. Następnie dopiero w 1968 roku powrócono do prac budowlanych, a Komisja do Spraw Sztuki Sakralnej zadecydowała o przeprowadzeniu wizji lokalnej związanej z problemami dotyczącymi wystroju kościoła (przeprowadzono rozmowy z Janem Rącznym i Januszem Trzebiatowskim wg protokółu z 25 III 1968). W tym też roku miał miejsce pożar dawnego kościoła św. Michała, który doszczętnie strawił wnętrze i dach, dlatego nieurządzona jeszcze nowa świątynia zaczęła pełnić funkcję fary. Końcem lat sześćdziesiątych XX wieku powstała również okładzina ceramiczna ołtarza głównego projektu Janusza Trzebiatowskiego wykonana w spółdzielni "Kamionka" w Łysej Górze (Jerzy Sacha). W kolejnych latach wykańczano elementy wnętrza. W 1972 roku wykonano witraż w fasadzie świątyni (proj. Jana Rączego i Witolda Jańczaka, wyk. w pracowni Anny Zarzyckiej). Wystrój rzeźbiarski jest dziełem Czesława Dźwigają. Kościół konsekrował ks. kard. Franciszek Macharski w 1995 roku.

Opis

Budynek złożony z dwóch stopionych ze sobą brył, niższej o dwuspadowym dachu nakrywającym wnętrze prezbiterium i nawy oraz ostrosłupa wieży wpisanego w fasadę. Od strony prezbiterium dostawiona nieregularna bryła, niższa od kościoła, nakryta dwuspadowym dachem, mieszcząca zakrystię i kaplice Matki Boskiej. Połać dwustadowego dachu o nieregularnym, zygzakowatym konturze krawędzi, odsłaniającej przeszklone ściany, a miejscami sięgająca ziemi. Trójkątna w przekroju fasada z wieżą wpisaną w jej prawą połowę; lewa zaś w górnej połowie wypełniona witrażem, zamkniętym u dołu balkonem, nakrywającym przedsionek z wejściem do świątyni. Zewnętrzne elewacje kościoła pokryte są okładziną z wapienia pińczowskiego

Trójkątne w przekroju wnętrze podzielone na trzy nawy filarami. Prezbiterium zamknięte ścianą z wydzielonym trójkątem ołtarza głównego, złożonego z dwóch ścian pokrytych okładziną ceramiczną ustawionych pod kątem rozwartym, z otworem u szczytu na okno. Po przeciwnej stronie wnętrza wejście na wieżę i parapet chóru muzycznego. Na zakończeniu lewej nawy wejście do kaplicy Matki Boskiej, na zakończeniu prawej nawy zaaranżowana kaplica bł. Anieli Salawy. Ściany boczne całkowicie przeszklone; połowę przestrzeni fasady wypełnia witraż o polu w formie trójkąta o kącie prostym. W kaplicy Matki Boskiej otwory w formie szczelin oświetlające wnętrze umieszczone nieregularnie w polu ściany.

Zarys problematyki artystycznej

Świątynia w Sieprawiu stanowi popularny w polskiej posoborowej architekturze kościół-namiot, którego kształt wyznacza architektura dachu, obejmującego jednorodną przestrzeń wnętrza. Projekt tej świątyni powstał jednak kilka lat przed Soborem Watykańskim II. Uznany został za wczesnomodernistyczny i wykorzystujący nowatorskie rozwiązania kompozycyjne.

Autor projektu świątyni, Jan Maderski, tak piszę o koncepcji architektonicznej kościoła sieprawskiego - „Architektura budynku utrzymana w charakterze regionu nawiązując do niego jedynie w sposób zasadniczy, tzn. poprzez formę i dominującą rolę dachu. Celem zmniejszenia kubatury budynku oraz utrzymania budynku w skali otoczenia zaprojektowano trójkątny przekrój poprzeczny budynku sprowadzając połać dachową w pewnych punktach prawie do ziemi. Tendencją koncepcji architektonicznej projektu jest stworzenie lapidarnych i prostych form, które poprzez kontrast faktur i kolorów winny stworzyć efekt mocny i zgodny z przeznaczeniem budowli. Dlatego też projektuje się pokrycie dachu eternitem falistym przyciemnianym. Ściany zewnętrzne projektuje się w kamieniu natomiast płaszczyzny ścian wprowadzających światło zostaną wypełnione elementami ceramicznymi ażurowymi, których krawędź zewnętrzna będzie w kolorze żółtym, a od wewnątrz po przepuszczeniu światła stworzy efekty optyczne witraży”.
W pierwotnej koncepcji sufit kościoła miał mieć barwę ciemnozieloną, w połączeniu z bielą filarów i brązem posadzki miał przypominać brzozowy las. Projekt wnętrza oraz posadzka w prezbiterium (pierwotnie wykonane z czarnego marmuru podwyższenia pod ambonę i paschał) zostały jednak zmienione. Wnętrze zostało wykończone rozmaitymi tynkami szlachetnymi, m.in. tynkami cyklonowymi, tynkami z drobinkami szarego grysu (filary), tynkami odciskanymi (sufit i ściany chóru). Wszystkie zostały później przemalowane.

Streszczenie

Budowę kościoła rozpoczęto w 1959 roku i przerwano na kilka lat. W zasadzie świątynię wybudowano w latach 1968-1975. Kościół powstał według projektu Jana Maderskiego i pod nadzorem Jan Rączego. Świątynia w Sieprawiu stanowi popularny w polskiej posoborowej architekturze kościół-namiot, którego kształt wyznacza architektura dachu, obejmującego jednorodną przestrzeń wnętrza.

Bibliografia