Św. Jacek i bł. Czesław

Dzieje zabytku

Obraz św. Dominika i bł. Czesława został wykonany z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza w trzeciej ćwierci XVIII wieku przez Piotra Korneckiego.

Opis

Obraz w formie zbliżonej do trapezu, o wklęsłych bokach i górnej krawędzi w formie łuku segmentowego z uskokiem. We wnętrzu ukazani w całej postaci dwa święci. Po lewej św. Jacek zwrócony frontalnie, w kontrapoście, z głową przechyloną na prawe ramię, w lewej ręce wysuniętej w bok trzyma puszkę na komunikanty w glorii, prawym ramieniem przytula figurę Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, skierowanych w dół, prostym nosie i pełnych ustach, na głowie ma tonsurę. Ubrany jest w biały habit dominikański oraz czarny płaszcz z kapturem, podtrzymywany z przodu prawą ręką, na szyi ma zawieszoną czerwoną stułę. W prawej części obrazu bł. Czesław zwrócony w trzech czwartych w prawo, w kontrapoście, prawą rękę kładzie na piersi, lewą wyciąga w bok. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie i pełnych ustach, na głowie ma tonsurę. Ubrany jest w biały habit, przepasany w talii, z różańcem przy boku oraz czarny płaszcz z kapturem. Na jego lewej nodze znajduje się ognista kula. Postacie ukazane we wnętrzu z szarymi ścianami oraz prześwitem w lewej części z widocznym w oddali pejzażem. W dolnej części obrazu napisy „S(więty) Jacek” i „S(więty) Czesław”. Obraz ujęty profilowaną ramą dekorowaną kwiatami słonecznika.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz św. Dominika i bł. Czesława w porównaniu z potwierdzonymi i przypisywanymi dziełami malarskimi Piotra Korneckiego wykazuje bardzo duże podobieństwa. Sposób oddania rysów twarzy o migdałowatych oczach, lekko garbatym nosie i pełnych ustach odpowiada postaciom męskim na obrazach wykonanych przez Korneckiego (choć zazwyczaj malował je z brodami) w farze w Bochni (św. Mikołaj, św. Wojciech). Natomiast niezwykle charakterystyczny jest sposób malowania szat, delikatnie drapowanych i łamanych, przy czym nieumiejętnie cieniowanych i modelowanych w partiach ugiętych nóg. Na obrazach wykonywanych przez Korneckiego bardzo często widnieją podpisy świętych, a styl pisma na omawianym dziele odpowiada innym napisom na dziełach tego malarza.
Piotr Kornecki był z wykształcenia malarzem i rzeźbiarzem. Razem ze swoim przyrodnim bratem Stanisławem, założyli w Gdowie warsztat stolarsko-rzeźbiarski i malarski. Z czasem pracowali w nim również synowie tego pierwszego oraz krewniacy mieszkający w tej wsi. Rodzinny warsztat Koreckich był szczególnie prężny w trzeciej ćwierci XVIII wieku, wykonując prace w wielu kościołach na terenie południowej Małopolski. Święty Jacek oraz bł. Czesław pochodzili z rodu Odrowążów. Odbyli razem nowicjat w klasztorze Dominikanów w Bolonii. Później wyruszyli z misją zakładania nowych wspólnot w Europie. Obaj ukazywani są w habitach i płaszczach dominikańskich z tonsurami na głowach.
Święty Jacek przedstawiany jest z figurą Matki Boskiej oraz monstrancją (na obrazie z puszką), co odwołuje się do epizodu jego ucieczki z klasztoru w Kijowie, zaatakowanego według tradycji przez Tatarów. Jacek z płonącego kościoła wyniósł najpierw Najświętszy Sakrament, później w cudowny sposób odezwała się do niego figura Madonny, która upomniała się o ratunek. Błogosławiony Czesław w ikonografii przedstawiany jest z kulą ognia, co odnosi się do legendy, według której w cudowny sposób uratował miasto Wrocław od całkowitego zniszczenia przez Tatarów w 1241 roku. Podczas modlitwy nad jego głową ukazała się kula ognia, która wystraszyła najeźdźców.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zabrudzenia, przetarcia wzdłuż ramy.

Streszczenie

Obraz św. Dominika i bł. Czesława został wykonany z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza w trzeciej ćwierci XVIII wieku przez Piotra Korneckiego. Święty Jacek oraz bł. Czesław pochodzili z rodu Odrowążów. Odbyli razem nowicjat w klasztorze Dominikanów w Bolonii. Święty Jacek przedstawiany jest z figurą Matki Boskiej oraz monstrancją (na obrazie z puszką), co odwołuje się do epizodu jego ucieczki z klasztoru w Kijowie, zaatakowanego według tradycji przez Tatarów. Błogosławiony Czesław w ukazywany jest z kulą ognia, co odnosi się do legendy, według której w cudowny sposób uratował miasto Wrocław od zniszczenia przez Tatarów w 1241 roku.

Bibliografia