Przemienienie Pańskie

Dzieje zabytku

Obraz umieszczony jest w ołtarzu bocznym, przytęczowym z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Obraz namalował Jan Jerzyczek, malarz w klasztorze w Kalwarii Zebrzydowskiej w pierwszej połowie XIX wieku. Kurdybanowe antependium pochodzi z około połowy XVIII wieku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami, ukazujący scenę Przemienienia na górze Tabor. U góry, pośrodku kompozycji pośród obłoków ukazany jest Chrystus z szeroko rozłożonymi rękami, głową przechyloną w prawą stronę i prawą nogą ugiętą w kolanie. Ubrany jest w białą suknię i czerwony płaszcz. Po prawej stronie Zbawiciela siedzi prorok Eliasz, a po lewej Mojżesz, obaj przedstawieni na obłokach, zwróceni w stronę Chrystusa. Eliasz ubrany jest w czerwoną suknię i jasnobrązowy płaszcz, natomiast Mojżesz w niebieskie szaty, w dłoni trzyma tablice dekalogu. Poniżej na tle wzniesienia góry ukazani są w półleżących pozach św. Jan Ewangelista, św. Piotr oraz św. Jakub. Święty Piotr, przedstawiony pośrodku, ubrany jest w błękitną suknię i brązowy płaszcz zarzucony na plecy. Po prawej leży św. Jakub w beżowej sukni i płaszczu okrywającym nogi. Natomiast po lewej stronie kompozycji ukazany jest św. Jan Ewangelista w zielonej sukni i czerwonym płaszczu. Wszyscy o fizjonomiach dla nich charakterystycznych w ikonografii chrześcijańskiej: św. Jan – o fizjonomii młodzieńca, św. Jakuba – starca, św. Piotr – z łysiną i krótką brodą. W oddali widać górski krajobraz i miasto. Rama drewniana, pozłacana, ozdobiona geometrycznym kimationem.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Przemienienie Pańskie, wydarzenie z życia Chrystusa na górze Tabor, które odbyło się w obecności apostołów: św. Piotra, św. Jakuba Starszego i św. Jana Ewangelisty, podczas którego ukazali się Mojżesz i Eliasz. Jest ilustracją fragmentu Ewangelii św. Mateusza: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Panie, dobrze że tu jesteśmy; jeśli chcesz postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza». Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!» Uczniowie, słysząc to upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: «Wstańcie, nie lękajcie się!» Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa” (Mt 17,1-8).
Dzieło zostałe przedstawione w tradycyjnym schemacie kompozycyjnym, w którym występują kolejno od dołu: apostołowie, powyżej Chrystus na tle obłoków, ubrany w białą szatę, a po bokach Mojżesz i Eliasz. Obraz powstał w warsztacie Jana Jerzyczka. Artysta nazywany był też Irzyczkiem, Izykiem, Iżykiem, Jerzykiem, Jeżyczkiem, Jeżykiem i Jurzyczkiem. Urodził się w 1788 roku w okolicach Cieszyna. Do Kalwarii Zebrzydowskiej przybył jeszcze jako dziecko. Pracował tam na zlecenia gwardiana Gaudentego Thynella, który początkowo zaangażował go do złocenia ołtarzy, ambon i innego wyposażenia kościelnego. Następnie Jerzyczek został pomocnikiem Michała Swaryszewskiego, a po jego śmierci malarzem klasztornym (1811 rok). Dla klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej wykonał: freski w kaplicy Grobu Matki Boskiej, obrazy: Bitwa pod Chocimiem, Zaślubiny Władysława IV z Cecylią Renatą oraz obraz Franciszek I na nabożeństwie w kościele kalwaryjskim. Ponadto jest autorem około 30 obrazów przeznaczonych do kaplic położonych na terenie dróżek kalwaryjskich. W kościele św. Katarzyny w Nowym Targu namalował również obraz św. Walentego. Jan Jerzyczek zmarł 31 sierpnia 1845 w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Streszczenie

Obraz Przemienienie Pańskie namalował Jan Jerzyczek w pierwszej połowie XIX wieku.

Bibliografia