Przemienienie Pańskie

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Nowy Targ
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Tagi
malarstwo XIX wieku Przemienienie Pańskie
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny, przytęczowy, północny
Identyfikator
DZIELO/23286
Kategoria
obraz
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza połowa XIX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kalwaria Zebrzydowska
Technika i materiał
olej na płótnie
Wymiary podstawowe
szerokość – 138 cm
wysokość – 206 cm
Wymiary szczegółowe
Wysokość bez ramy – 186 cm
Szerokość bez ramy – 118 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Dzieje zabytku

Obraz umieszczony jest w ołtarzu bocznym, przytęczowym z pierwszej ćwierci XVIII wieku. Obraz namalował Jan Jerzyczek, malarz w klasztorze w Kalwarii Zebrzydowskiej w pierwszej połowie XIX wieku. Kurdybanowe antependium pochodzi z około połowy XVIII wieku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami, ukazujący scenę Przemienienia na górze Tabor. U góry, pośrodku kompozycji pośród obłoków ukazany jest Chrystus z szeroko rozłożonymi rękami, głową przechyloną w prawą stronę i prawą nogą ugiętą w kolanie. Ubrany jest w białą suknię i czerwony płaszcz. Po prawej stronie Zbawiciela siedzi prorok Eliasz, a po lewej Mojżesz, obaj przedstawieni na obłokach, zwróceni w stronę Chrystusa. Eliasz ubrany jest w czerwoną suknię i jasnobrązowy płaszcz, natomiast Mojżesz w niebieskie szaty, w dłoni trzyma tablice dekalogu. Poniżej na tle wzniesienia góry ukazani są w półleżących pozach św. Jan Ewangelista, św. Piotr oraz św. Jakub. Święty Piotr, przedstawiony pośrodku, ubrany jest w błękitną suknię i brązowy płaszcz zarzucony na plecy. Po prawej leży św. Jakub w beżowej sukni i płaszczu okrywającym nogi. Natomiast po lewej stronie kompozycji ukazany jest św. Jan Ewangelista w zielonej sukni i czerwonym płaszczu. Wszyscy o fizjonomiach dla nich charakterystycznych w ikonografii chrześcijańskiej: św. Jan – o fizjonomii młodzieńca, św. Jakuba – starca, św. Piotr – z łysiną i krótką brodą. W oddali widać górski krajobraz i miasto. Rama drewniana, pozłacana, ozdobiona geometrycznym kimationem.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Przemienienie Pańskie, wydarzenie z życia Chrystusa na górze Tabor, które odbyło się w obecności apostołów: św. Piotra, św. Jakuba Starszego i św. Jana Ewangelisty, podczas którego ukazali się Mojżesz i Eliasz. Jest ilustracją fragmentu Ewangelii św. Mateusza: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Panie, dobrze że tu jesteśmy; jeśli chcesz postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza». Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!» Uczniowie, słysząc to upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: «Wstańcie, nie lękajcie się!» Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa” (Mt 17,1-8).
Dzieło zostałe przedstawione w tradycyjnym schemacie kompozycyjnym, w którym występują kolejno od dołu: apostołowie, powyżej Chrystus na tle obłoków, ubrany w białą szatę, a po bokach Mojżesz i Eliasz. Obraz powstał w warsztacie Jana Jerzyczka. Artysta nazywany był też Irzyczkiem, Izykiem, Iżykiem, Jerzykiem, Jeżyczkiem, Jeżykiem i Jurzyczkiem. Urodził się w 1788 roku w okolicach Cieszyna. Do Kalwarii Zebrzydowskiej przybył jeszcze jako dziecko. Pracował tam na zlecenia gwardiana Gaudentego Thynella, który początkowo zaangażował go do złocenia ołtarzy, ambon i innego wyposażenia kościelnego. Następnie Jerzyczek został pomocnikiem Michała Swaryszewskiego, a po jego śmierci malarzem klasztornym (1811 rok). Dla klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej wykonał: freski w kaplicy Grobu Matki Boskiej, obrazy: Bitwa pod Chocimiem, Zaślubiny Władysława IV z Cecylią Renatą oraz obraz Franciszek I na nabożeństwie w kościele kalwaryjskim. Ponadto jest autorem około 30 obrazów przeznaczonych do kaplic położonych na terenie dróżek kalwaryjskich. W kościele św. Katarzyny w Nowym Targu namalował również obraz św. Walentego. Jan Jerzyczek zmarł 31 sierpnia 1845 w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Streszczenie

Obraz Przemienienie Pańskie namalował Jan Jerzyczek w pierwszej połowie XIX wieku.

Bibliografia

Biernacka Małgorzata, "Ikonografia publicznej działalności Chrystusa w polskiej sztuce nowożytnej", Warszawa 2003
"Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.). Malarze, rzeźbiarze, graficy, t. 3", Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Maria Działo, "Przemienienie Pańskie", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/przemienienie-panskie-3

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności