Stacje drogi krzyżowej

Dzieje zabytku

Stacje drogi krzyżowej zostały wykonane w pierwszej połowie XIX wieku, ale przed 1845 rokiem (data śmierci autora obrazów Jana Jerzyczka).

Opis

Obrazy w kształcie stojących prostokątów. W zwieńczeniu obwiedzionym czarnym konturem prosty, łaciński krzyżyk osadzony na wolutowym szczycie z malowanymi na czarno numerami stacji, umieszczonymi w okrągłych polach. Sceny Męki Pańskiej umiejscowione na tle sumarycznie ukazanego ciemnego krajobrazu, wielofigurowe z postacią Chrystusa w centrum. Chrystus przedstawiony jest w długiej i niebieskiej sukni. Kolorystyka ciemna, stonowana z dominacją czerwieni i niebieskiej sukni Chrystusa, plan dalszy rozmyty. Na stacjach z Gologoty na titulusie napis: „I(ESUS) N(AZARENUS) / R(EX) I(UDEAORUM)”. Rama drewniana, profilowana.

Zarys problematyki artystycznej

Stacje stanowią zespół przedstawień upamiętniających przejście Chrystusa z krzyżem ulicami Jerozolimy od pretorium Piłata poprzez Golgotę, aż do złożenia do grobu. Zwyczaj odprawiania drogi krzyżowej praktykowany jest od czasów wypraw krzyżowych i ma nawiązywać do 14 stacji w Jerozolimie. W XVIII wieku ustalono ostateczną liczbę stacji i ich lokalizację. Dziewięć z nich jest poświadczonych przez Ewangelię, natomiast pozostałe są wywnioskowane z innych fragmentów Biblii i tekstów pozabibilijnych. Obrazy wykonane zostały w technice olejnej w pierwszej połowie XIX wieku.

Uważam, że autorem obrazów stacji drogi krzyżowej w Czulicach jest Jan Jerzyczek, malarz z Kalwarii Zebrzydowskiej. Artysta nazywany był też Irzyczkiem, Izykiem, Iżykiem, Jerzykiem, Jeżyczkiem, Jeżykiem i Jurzyczkiem. Urodził się w 1788 roku w okolicach Cieszyna. Do Kalwarii Zebrzydowskiej przybył jeszcze jako dziecko. Pracował tam na zlecenia gwardiana Gaudentego Thynella, który początkowo zaangażował go do złocenia ołtarzy, ambon i innego wyposażenia kościelnego. Następnie Jerzyczek został pomocnikiem Michała Swaryszewskiego, a po jego śmierci malarzem klasztornym (1811 rok). Dla klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej wykonał: freski w kaplicy Grobu Matki Boskiej, obrazy: Bitwa pod Chocimiem, Zaślubiny Władysława IV z Cecylią Renatą oraz obraz Franciszek I na nabożeństwie w kościele kalwaryjskim. Ponadto jest autorem około 30 obrazów przeznaczonych do kaplic położonych na terenie dróżek kalwaryjskich, a także obrazów "Św. Walenty” oraz „Przemienienie Pańskie” kościele św. Katarzyny w Nowym Targu. Jego prace charakteryzuje specyficzny typ fizjonomii twarzy o ciemnej karnacji (w przypadku osób drugoplanowych) ze spiczastym nosem i wąską szczęką. Sylwetki postaci są często krępe, krótkie i zastygłe w nietypowych pozach. Jan Jerzyczek zmarł 31 sierpnia 1845 w Kalwarii Zebrzydowskiej, dlatego omawiane stacje można datować na pierwszą połowę XIX wieku.

Streszczenie

Stacje stanowią zespół przedstawień upamiętniających przejście Chrystusa z krzyżem ulicami Jerozolimy od pretorium Piłata poprzez Golgotę, aż do złożenia do grobu. Obrazy wykonane zostały w technice olejnej w pierwszej połowie XIX wieku przez Jana Jerzyczka.

Bibliografia