Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny

Dzieje zabytku

Obraz został wykonany w XIX wieku, prawdopodobnie przez Jana Jerzyczka, malarza z Kalwarii Zebrzydowskiej

Opis

Obraz w kształcie leżącego prostokąta zamknięty półkoliście z przedstawieniem Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w otoczeniu dwunastu apostołów, kobiety z dzieckiem oraz mężczyzny. Kompozycja wielopostaciowa. W centrum łoże, zasłane białym prześcieradłem, na którym leży Matka Boska z głową z prawej strony obrazu, z dłońmi złożonymi na piersiach. Twarz podłużna z drobnymi ustami, długim nosem i zamkniętymi oczami, okolona ciemnobrązowymi włosami. Ubrana jest w różową suknię, niebieski płaszcz oraz biały welon na głowie. Po obu stronach obrazu stoją dwie grupy apostołów, po sześciu z każdej strony, zwróconymi ku Matce Bożej, z wąskimi i długimi, zapalonymi świecami w dłoniach. Dwóch apostołów stojących najbliżej kładzie ciało Matki Boskiej na marach. Kolejny, po lewej stronie obrazu klęczy z rozpostartymi na boki rękami. Apostołowie ukazani są w poruszonych pozach, ubrani w różnokolorowe suknie z długimi rękawami i płaszcze. W lewym narożu obrazu siedzi kobieta, która obejmuje stojące obok niej dziecko, a lewą dłonią ukazuje mu toczącą się scenę. Ubrana jest w biało-czerwoną suknię oraz niebieski płaszcz. Po prawej stronie obrazu, pada na twarz mężczyzna ubrany na czarno. Obok niego leży miecz. Kolorystyka obrazu ciemna, stonowana z odznaczającymi się czerwonymi i niebieskimi elementami. Całość ukazana jest we wnętrzu architektonicznym na tle trzech półkolistych arkad, oddzielonych kolumnami, które wspierają wyłamane belkowanie. Rama drewniana, bogato dekorowana kimationem i złocona.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny – scenę, która nie została opisana na kartach Pisma Świętego. W sztuce często więc wykorzystywano pisma apokryficzne, poświęcone temu wydarzeniu tj. „Księga o zaśnięciu Marii” z VII wieku i „Księga o przejściu Marii” z II wieku, czy „Złota Legenda” Jakuba de Voragine z XIII wieku. Omawiany obraz nawiązuje do kompozycji wykształconych jeszcze w sztuce bizantyjskiej, w których Matkę Bożą ułożoną horyzontalnie na łożu ze skrzyżowanymi na piersi rękami otacza grupa apostołów. Od XV wieku scena ta została umieszczona we wnętrzu architektonicznym przez niderlandzkich artystów. Prawdopodobnie autorem dzieła jest Jan Jerzyczek, twórca serii obrazów w kaplicach kalwaryjskich, który wielokrotnie wykonywał kopie starszych dzieł. Niewykluczone, że skopiował również siedemnastowieczny obraz, który pierwotnie zawieszony był w tym miejscu. Artysta nazywany był też Irzyczkiem, Izykiem, Iżykiem, Jerzykiem, Jeżyczkiem, Jeżykiem i Jurzyczkiem. Urodził się w 1788 roku w okolicach Cieszyna. Do Kalwarii Zebrzydowskiej przybył jeszcze jako dziecko. Pracował tam na zlecenia gwardiana Gaudentego Thynella, który początkowo zaangażował go do złocenia ołtarzy, ambon i innego wyposażenia kościelnego. Następnie Jerzyczek został pomocnikiem Michała Swaryszewskiego, a po jego śmierci malarzem klasztornym (1811 rok). Dla klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej wykonał: freski w kaplicy Grobu Matki Boskiej, obrazy: Bitwa pod Chocimiem, Zaślubiny Władysława IV z Cecylią Renatą oraz obraz Franciszek I na nabożeństwie w kościele kalwaryjskim. Ponadto jest autorem około 30 obrazów przeznaczonych do kaplic położonych na terenie dróżek kalwaryjskich, a także kilku obrazów znajdujących się w kościołach Małopolski. Jan Jerzyczek zmarł 31 sierpnia 1845 w Kalwarii Zebrzydowskiej.

Streszczenie

Obraz przedstawia Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny. Prawdopodobnie autorem dzieła jest Jan Jerzyczek, twórca serii obrazów w kaplicach kalwaryjskich w pierwszej połowie XIX wieku.

Bibliografia