Ołtarz przytęczowy lewy Matki Boskiej Nieustającej Pomocy

Dzieje zabytku

W dokumentach powizytacyjnych z 1748 roku opisywany jest w tym miejscu ołtarz z przedstawieniem św. Józefa. W inwentarzu z początku XX wieku określono go jako ołtarz z obrazem Najświętszego Serca Pana Jezusa. W 1968 roku struktura została przemalowana, a w 1986 roku zdemontowana i złożona w stodole. Nie udało się określić, kiedy ołtarz został odnowiony i wstawiony ponownie do wnętrza kościoła.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, trójosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem i uszakami. Mensa w typie sarkofagowym na niewielkim prostopadłościennym postumencie. Tabernakulum drewniane, architektoniczne, ujęte złoconymi kolumienkami dźwigającymi wyłamane i wyniesione belkowanie. Na drzwiczkach płaskorzeźbione przedstawienie kielicha z hostią. Nastawa drewniana ujęta korynckimi kolumnami ustawionymi na wysokich postumentach. Dźwigają one pełne, wyłamane na osiach kolumn i półkoliście wyniesione na osi środkowej ołtarza belkowanie. Fryz dekorowany rozetami oraz uskrzydloną główką anielską. Powyżej odcinki przyczółka, na których ustawione pełnoplastyczne figury świętych wojowników. W polu środkowym nisza zamknięta łukiem półkolistym nadwieszonym mieszcząca obraz Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. W osiach bocznych ustawione na tle płycin pełnoplastyczne figury świętych biskupów w złoconych szatach oraz akantowe, ażurowe uszaki utworzone z wici akantowej. W zwieńczeniu obraz „Nawiedzenie Najświętszej Marii Panny” w kształcie stojącego prostokąta ujęty ażurowymi uszami utworzonymi z ornamentu mażowinowo-chrząstkowego, i winorośli. Powyżej, analogicznie, mniejszy obraz „Trójca Święta” w kształcie prostokąta stojącego o ściętych górnych narożach, zwieńczonego krzyżem równoramiennym. Struktura ołtarza w kolorze jasnozielonym, wypełnienia płycin, trzony kolumn oraz elementy gzymsu jasnoczerwone, marmoryzowane; ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Nastawa ołtarzowa w kościele w Tarnawie jest bardzo mocno osadzona w modnej w czasie jej powstania stylistyce podkreślającej podziały architektoniczne. Zalicza się do jednego z trzech najpopularniejszych typów, jaki ukształtował się w Małopolsce w pierwszej połowie XVII wieku i trwał w głąb epoki nowożytnej. W swej kompozycji nawiązuje do schematu trójpolowego łuku triumfalnego, w którym wszystkie pola są zamknięte wspólnym belkowaniem, wyginającym się w arkadę nad osią środkową. W ten sposób utworzył się motyw serliany, czyli łuku flankowanego przez prostokątne pola. Omawiany ołtarz pochodzi z przełomu XVII i XVIII wieku, lecz prócz wykorzystania omawianego, wcześniejszego wzoru, został uzupełniony o ornamenty popularne w czasie jego budowy. Uszaki dolnej kondygnacji skomponowano z ażurowej, schnącej wici akantowej, a górnej z połączenia wici roślinnej i fragmentów przypominających małżowinę z chrząstką.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Ołtarz boczny lewy kościoła w Tarnawie został wybudowany na przełomie XVII i XVIII wieku. W swej kompozycji nawiązuje do schematu trójpolowego łuku triumfalnego, jaki ukształtował się w Małopolsce w pierwszej połowie XVII wieku i trwał w głąb epoki nowożytnej. Uzupełniono go o ornamenty typowe dla czasu jego powstania.

Bibliografia