Ołtarz boczny św. Antoniego Padewskiego

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku, od momentu wykonania w 1828 roku, można śledzić jedynie przez pryzmat jego konserwacji: w czerwcu i lipcu 1901 roku został odmalowany przez malarza Józefa Stopę z Makowa, w 1912 roku został odmalowany i odzłocony przez tego samego artystę; kolejny raz został odmalowany w 1948 roku. W 1985 został odnowiony przez Stanisława Mielęckiego z Sułkowic i pana Nawałkę z Krakowa. W 2001 roku córka malarza Stanisława Kudłacza, Katarzyna pozłociła go szlagmetalem darowanym przez księdza Franciszka Bobeła.

Opis

Ołtarz architektoniczny, jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Nastawa na trójdzielnym cokole o uskokowych, skośnie ustawionych bokach. Retabulum ujęte parą kolumn korynckich z kanelurowanymi w dwóch trzecich wysokości trzonami, na tle zdwojonych pilastrów, wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z silnie wysuniętym gzymsem. W polu centralnym przedstawienie św. Antoniego Padewskiego w ramie w kształcie stojącego prostokąta zdobionej motywem liści laurowych. Powyżej wnęka ujęta lekko wypukłym lambrekinem z ażurowym szczytem i monogramem maryjnym pośrodku. Zwieńczenie o wklęsłych bokach, zamknięte odcinkiem gzymsu w kształcie łuku nadwieszonego, flankowane parą odcinków wklęsło-wypukłego naczółka, na których para przyklękających na jednym kolanie aniołków. W zwieńczeniu przedstawienie stygmatyzacji św. Franciszka ujęte profilowaną, złoconą ramą z motywami rocaille'u w górnej partii. Dolna partia pola retabulum oraz fryz zdobione rozetami. Szczyt zwieńczenia w formie promienistej glorii z monogramem Chrystusa, flankowany parą wazonów płomienistych.
Struktura polichromowana w odcieniach zieleni. Detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

W liturgii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy i ofiary mszy. Patrząc z punktu widzenia historii sztuki, ołtarze przybierały z biegiem czasu różne formy – od prostego stołu, po rozbudowane, ozdobne konstrukcje architektoniczne wypełnione treścią i symboliką, z przedstawieniami osób i wydarzeń ważnych dla rozwoju i utrzymania wiary.
Ołtarz z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego w kościele Najświętszego Imienia Maryi stanowi, wraz z dwoma pozostałymi ołtarzami, amboną oraz chórem, spójny element wyposażenia, które zostało wykonane do nowo wybudowanej świątyni w 1828 roku. Wszystkie są dziełem jednego warsztatu, który posługiwał się formami historyzującymi. Ołtarze boczne wykorzystują elementy typowe dla sztuki późnego baroku: skośne ustawienie partii zewnętrznych, kształt zwieńczenia, flankujące je urwane fragmenty przyczółków oraz detale dekoracyjne z motywami rocaille’u i płomienistych wazonów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry; w czerwcu i lipcu 1901 roku został odmalowany przez malarza Józefa Stopę z Makowa, w 1912 roku został odmalowany i odzłocony przez tego samego artystę; kolejny raz został odmalowany w 1948 roku. W 1985 roku został odnowiony przez Stanisława Mielęckiego z Sułkowic i pana Nawałkę z Krakowa. W 2001 roku córka malarza Stanisława Kudłacza, Katarzyna pozłociła go szlagmetalem darowanym przez księdza Franciszka Bobeła.

Literatura

Bobeł Franciszek, Kościół w Harbutowicach pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi, Kraków 2003, s. 30.
Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. I, Województwo krakowskie, red. Szablowski Jerzy, Warszawa 1953, s. 465.

Streszczenie

Ołtarz z przedstawieniem św. Antoniego Padewskiego w kościele Najświętszego Imienia Maryi stanowi, wraz z dwoma pozostałymi ołtarzami, amboną oraz chórem, spójny element wyposażenia, które zostało wykonane do nowo wybudowanej świątyni w 1828 roku. Wszystkie są dziełem jednego warsztatu, który posługiwał się formami historyzującymi. W ołtarzach bocznych uwidaczniają się wpływy późnego baroku.

Bibliografia