Ołtarz boczny

Dzieje zabytku

Według tradycji ołtarz został przeniesiony z kościoła św. Agnieszki na Stradomiu w Krakowie, który należał do zgromadzenia franciszkanek. Pochodzenie ołtarza potwierdza również godło zakonu franciszkanów umieszczone na antependium. Podczas umieszczania go w obecnym wnętrzu został częściowo przerobiony, następnie odnowiono go około 1860 roku. W polu głównym umieszczony jest wizerunek św. Antoniego Padewskiego z XIX wieku, a w zwieńczeniu obraz św. Jana Nepomucena.

Opis

Nastawa ołtarzowa architektoniczna, dwukondygnacyjna, jednoosiowa. Ołtarz prostopadłościenny, drewniany, mensa drewniana z kamiennym portatylem. Antependium zdobione trzema prostokątnymi płycinami, zewnętrze zdobione liśćmi akantu, wewnętrza z godłem zakonu franciszkanów umieszczonym w medalionie.

Nastawa ustawiona na zdwojonym cokole, dekorowanym płycinami, wypełnionymi liśćmi akantu. Pierwsza kondygnacja flankowana pilastrami oraz ustawionymi na skraju filarami, przed nimi dwie pary kolumn, z których zewnętrzna wysunięta jest do przodu. Podpory wspierają wyłamane belkowanie i przerywany przyczółek. Trzony pilastrów i filarów kanelowane, trzony kolumn skręcone i oplecione wicią roślinną, kapitele kolumn kompozytowe. W polu głównym umieszczony jest obraz św. Antoniego Dzieciątkiem w ramie w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Nad obrazem płaskorzeźbiony wieniec chwały, dwie gałązki i sygle „S[WIĘTY] A[NTONI]”. Druga kondygnacja ujęta parą zdwojonych pilastrów. Podpory wspierają wyłamane belkowanie. W polu głównym obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Jana Nepomucena. Trzony pilastrów kanelowane. Na szczycie umieszczona jest promienista gloria Okiem Opatrzności na tle obłoków. Po bokach zwieńczenia na wysokich cokołach figury św. Wojciecha po lewej stroni i św. Stanisława po prawej. Boki obu kondygnacji zdobione są ażurowymi uszami z liśćmi akantu. Struktura marmoryzowana w odcieniu jasnobeżowym z brązowym i czerwonym żyłkowaniem; ornamentyka, kolumny i profilowania złocone, detale srebrzone.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz boczny reprezentuje typ dwukondygnacyjnej, jednoosiowej struktury ujętej parą podpór dźwigających wyłamane belkowanie. Struktura opiera się na wzorach wykształconych w sztuce nowożytnej. Nastawa jest posadowiona na wysokim cokole z polem głównym flankowanym podporami, z obrazami w pierwszej i drugiej kondygnacji oraz glorią promienistą w zwieńczeniu. Niestety źródła archiwalne nie ujawniły twórcy tego retabulum. Dynamiczna struktura, którą tworzą skręcone trzony kolumn i bogata ornamentyka, przerwane belkowanie świadczą o osiemnastowiecznym czasie powstania, jednakże z późniejszymi dziewiętnastowiecznymi uzupełnieniami.

Streszczenie

Według tradycji ołtarz został przeniesiony z kościoła św. Agnieszki na Stradomiu w Krakowie. Został wykonany w XVIII wieku. Podczas umieszczania go w obecnym wnętrzu został częściowo przerobiony, następnie odnowiono go około 1860 roku. W polu głównym umieszczony jest wizerunek św. Antoniego Padewskiego, a w zwieńczeniu obraz Jana Nepomucena. Po bokach zwieńczenia ołtarza ustawione są rzeźby św. Wojciecha oraz św. Stanisława.

Bibliografia