Kropielnica
Zdjęcie nr 1: Kropielnica ustawiona na wysokim cokole i zdwojonej bazie, trzon prosty; czara w kształcie półkuli.

Kropielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
myślenicki
Gmina
Pcim
Miejscowość
Pcim
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Pcim
Parafia
Parafia św. Mikołaja Biskupa
Tagi
kropielnica
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/14642
Kategoria
kropielnica
Ilość
1
Czas powstania
XVII wiek (?)
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
kamień, techniki kamieniarskie
Wymiary podstawowe
wysokość – 75 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Kropielnica powstała prawdopodobnie w XVII wieku lub wcześniej; została przeniesiona z poprzedniego kościoła w Pcimiu.

Opis

Kropielnica ustawiona na wysokim cokole i zdwojonej bazie, trzon prosty; czara w kształcie półkuli.

Zarys problematyki artystycznej

Kropielnica należy do typowych dzieł reprezentujących tę gałąź rzemiosła artystycznego. Została wykonana w tradycji późnogotyckiej o prostych formach trzonu i czary. Od XII wieku na terenie Europy najpowszechniej spotykana jest chrzcielnica o kształcie kielichowym, wykonana z kamienia, drewna lub metalu. Omawiane dzieło nie wyróżnia się na tle szeregu podobnych zabytków, dlatego nie można jednoznacznie określić dokładnego czasu jego powstania i pochodzenia.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dostateczny; liczne ubytki mechaniczne w strukturze materiału.

Streszczenie

Kropielnica powstała prawdopodobnie w XVII wieku lub wcześniej i została przeniesiona z poprzedniego kościoła w Pcimiu. Omawiane dzieło nie wyróżnia się na tle szeregu podobnych zabytków, dlatego nie można jednoznacznie określić dokładnego czasu jego powstania i pochodzenia.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie, Karta inwentarzowa kropielnicy, oprac. Antoni Porębski, 1983.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica ustawiona na dwóch stopniach na rzucie półkolistym, wsparta na ośmiobocznej stopie z napisem „HOC BAPTISTERIUM EST CONSTRUCTUM MDCXXXVIII ”. Trzon ośmioboczny z ośmiobocznym pierścieniem pośrodku, ozdobionym rozetkami. Czara wysoka, ośmioboczna, zdobiona od dołu rzeźbionym ząbkowym pasem dekoracyjnym, powyżej stylizowanymi liliami andegaweńskimi, a od góry pasem liści. Pokrywa w formie małej aediculi, wsparta na sześciu kolumnach, które unoszą półkolistą kopułę. Podpory o gładkich i złoconych trzonach, kapitele jońskie. Zwieńczenie o profilowanym gzymsie, kopuła zdobiona girlandami, a na szczycie kimationem. Na kopule ustawiona grupa rzeźbiarska przedstawiająca św. Jana Chrzciciela i Chrystusa. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, detale i ornamentyka złocone i srebrzone, kopuła polichromowana na kolor jasnobeżowy.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, dwukondygnacyjna, trójosiowa z bramkami. Ołtarz prostopadłościenny, drewniany, mensa drewniana z kamiennym portatylem. Tabernakulum i tron wystawienia w formie aediculi, na rzucie wieloboku, ustawione na wysokim cokole, w narożach flankowane kolumienkami wspierającymi profilowany gzyms; boki ujęte spływami wolutowymi i rocaille’m. W polu głównym głęboka wnęka z płaskorzeźbionym krucyfiksem, od góry zdobiona podwieszonym lambrekinem. W partii cokołowej, ujętej w narożach spływami wolutowymi umieszczone tabernakulum. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta, zamknięte łukiem wklęsło-wypukłym, w polu rzeźbiony kielich z hostią. W zwieńczeniu półkopuła z rzeźbą baranka eucharystycznego na szczycie na tle promienistej glorii, po bokach figurki aniołów, a na osi zewnętrznych kolumn płomieniste wazony. Nastawa ustawiona na potrójnym cokole, dekorowanym płycinami, wypełnionymi liśćmi akantu. Pierwsza kondygnacja flankowana szerokimi pilastrami oraz ustawionymi na skraju filarami, przed nimi dwie pary kolumn, z których zewnętrzna wysunięta jest do przodu. Podpory wspierają wyłamane belkowanie i przerywany przyczółek. Trzony pilastrów i filarów kanelowane, trzony kolumn skręcone i oplecione wicią roślinną, kapitele kolumn kompozytowe. Fryz w całości pokryty liśćmi stylizowanego akantu. W polu głównym umieszczony jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w ramie w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Druga kondygnacja ujęta parą zdwojonych pilastrów i ustawionych przed nimi kolumnami o gładkich trzonach i kompozytowych kapitelach. Podpory wspierają wyłamane belkowanie oraz przerywany przyczółek. W polu głównym obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Mikołaja. Po bokach struktura kondygnacji kanelowana. Na szczycie umieszczona jest promienista gloria z gołębicą Ducha Świętego. Po bokach zwieńczenia na wysokich cokołach figury dwóch świętych niewiast. Boki obu kondygnacji zdobione są ażurowymi uszami z liśćmi akantu. Bramki w formie przedłużenia trzeciej strefy cokołowej nastawy ołtarzowej. Przejścia zdobione półkolistym, podwieszonym, ażurowym ornamentem akantowym. Na cokole ustawione rzeźby: po lewej stronie nierozpoznany święty, zapewne franciszkanin z krzyżem w dłoni oraz św. Jacek. Po prawej stronie św. Dominik oraz św. Franciszek z Asyżu. Struktura marmoryzowana w odcieniu jasnobeżowym z brązowym i czerwonym żyłkowaniem; ornamentyka, kolumny i profilowania złocone, detale srebrzone.
ołtarz
Ołtarz główny
Zdjęcie nr 1: Kościół usytuowany jest w centrum miejscowości. Na plac kościelny prowadzi główne wejście od strony zachodniej oraz dwa mniejsze od strony północnej i południowej. Świątynia założona jest na planie krzyża łacińskiego, prezbiterium skierowane na zachód, równe szerokości nawy. Do korpusu kościoła przylega od strony zachodniej niższa i węższa zakrystia, a od strony południowej kruchta. Główne wejście do kościoła znajduje się od strony wschodniej przez czworoboczny przedsionek, nad którym wznosi się wieża. Portal z piaskowca, prosty o uszatych górnych narożach, w kluczu insygnia papieskie. W przedsionku od północnej strony zbudowane wewnętrzne, dwubiegowe schody kamienne prowadzące pierwotnie na chór muzyczny i wyższe piętra wieży. Na piętrze wejście do dwóch pomieszczeń usytuowanych na zapleczu chóru. Pomieszczenia te są nakryte stropami, oświetlone od południa i od wschodu. W pomieszczeniu południowym znajduje się kamienny próg z datą „1767”. Do przedsionka od strony południowej przylega kaplica Matki Boskiej Różańcowej założona na rzucie kwadratu, nakryta płaskim, malowanym stropem, wejście do kaplicy od strony północnej. Wnętrze jest oświetlone przez 16 podłużnych okien, 8 w transepcie i 8 w ścianach nawy. Ponadto są jeszcze cztery okna okratowane, umieszczone jedno nad drugim po dwa w ścianie północnej i południowej. Zakrystia jednoizbowa, dwa okna prostokątne w ścianie północno-zachodniej oraz dwoje drzwi, jedne do prezbiterium, drugie wejściowe w ścianie południowej. Wewnątrz zakrystii wąskie schody prowadzące do schowka na pięterku: jednoizbowego, oświetlonego od południa i od zachodu. Zakrystia i schowek nakryte płaskimi sufitami. Kruchta przybudowana do południowej ściany kościoła założona na rzucie kwadratu, o dwóch wejściach: z nawy i od zewnątrz od strony południowej. Wnętrze kościoła bez zaznaczonych podziałów architektonicznych, w dolnej części drewniana boazeria, w górnej iluzjonistyczna polichromia imitująca pilastry wspierające strop. Chór muzyczny wsparty na dwóch słupach. Elewacja kościoła bez podziałów architektonicznych z zaznaczonym jedynie profilowanym gzymsem podokapowym. Fasada wschodnia trójosiowa ze środkowym ryzalitem, wieża włączona w korpus kościoła. W drugiej kondygnacji spływy flankujące wieżę, zakończone masywnymi sterczynami. Wieża nakryta dachem namiotowym z hełmem, na szczycie iglica. Na środku nawy ażurowa wieżyczka na sygnaturkę, nakryta daszkiem namiotowym z hełmem. Dach nad korpusem kościoła i zakrystią jednokalenicowy, dwuspadowy, nad prezbiterium i transeptem trójspadowy, nad kruchtą siodłowy.
kościół
Kościół św. Mikołaja Biskupa
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, dwukondygnacyjna, jednoosiowa. Ołtarz prostopadłościenny, drewniany, mensa drewniana z kamiennym portatylem. Antependium zdobione trzema prostokątnymi płycinami, zewnętrze zdobione liśćmi akantu, wewnętrza z godłem zakonu franciszkanów umieszczonym w medalionie. Nastawa ustawiona na zdwojonym cokole, dekorowanym płycinami, wypełnionymi liśćmi akantu. Pierwsza kondygnacja flankowana pilastrami oraz ustawionymi na skraju filarami, przed nimi dwie pary kolumn, z których zewnętrzna wysunięta jest do przodu. Podpory wspierają wyłamane belkowanie i przerywany przyczółek. Trzony pilastrów i filarów kanelowane, trzony kolumn skręcone i oplecione wicią roślinną, kapitele kolumn kompozytowe. W polu głównym umieszczony jest obraz św. Antoniego Dzieciątkiem w ramie w kształcie stojącego prostokąta, zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Nad obrazem płaskorzeźbiony wieniec chwały, dwie gałązki i sygle „S[WIĘTY] A[NTONI]”. Druga kondygnacja ujęta parą zdwojonych pilastrów. Podpory wspierają wyłamane belkowanie. W polu głównym obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem św. Jana Nepomucena. Trzony pilastrów kanelowane. Na szczycie umieszczona jest promienista gloria Okiem Opatrzności na tle obłoków. Po bokach zwieńczenia na wysokich cokołach figury św. Wojciecha po lewej stroni i św. Stanisława po prawej. Boki obu kondygnacji zdobione są ażurowymi uszami z liśćmi akantu. Struktura marmoryzowana w odcieniu jasnobeżowym z brązowym i czerwonym żyłkowaniem; ornamentyka, kolumny i profilowania złocone, detale srebrzone.
ołtarz
Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, dwukondygnacyjna, jednoosiowa z promienistą glorią w zwieńczeniu. Ołtarz prostopadłościenny, ustawiony na jednym stopniu, antependium zdobione dwiema prostokątnymi płycinami i środkową w kształcie kwadratu. Płyciny prostokątne wypełnione ornamentem akantowym, środkowa z medalionem, w polu którego umieszczony jest grecki krzyż o trójlistnie zakończonych ramionach, ukazany na tle czterech wiązek promieni. Tabernakulum w formie prostopadłościennej skrzynki z trzech stron flankowanej parami pilastrów hermowych, zamknięte profilowanym gzymsem. Drzwiczki w kształcie stojącego prostokąta, wypełnione rzeźbioną dekoracją manierystyczną. Dwukondygnacyjne retabulum ustawione jest na podwójnym cokole, ujęte parą pilastrów i ustawionych przed nimi kolumnami. Podpory wspierają wyłamane belkowanie i przerywany przyczółek, na którym usadzona jest para aniołków. Kolumny ustawione są na bazach, trzony bogato dekorowane winną latoroślą, ornamentem małżowinowo-chrząstkowym i główkami aniołków skierowanymi na wprost, kapitele kompozytowe. W polu głównym w prostokątnej, płytkiej wnęce umieszczony jest krucyfiks na tle malowanej Golgoty. Po bokach tabernakulum stoją ustawione rzeźby: św. Jana Ewangelisty po lewej stronie i Matki Boskiej po prawej stronie. Druga kondygnacja ustawiona na niskim cokole, ujęta parą zdwojonych pilastrów i parą kolumn podtrzymujących przerwane belkowanie, nad osią boczną ukośne, na którego szczycie usadzona jest para aniołków. W polu środkowym w ramie o kształcie stojącego prostokąta obraz św. Anny Samotrzeć. Na szczycie promienista gloria z półpostacią Boga Ojca na tle obłoków. Pierwsza i druga kondygnacja flankowane uszami z liści akantu. W partii fryzu dwie niewielkie główki aniołków, w pierwszej strefie cokołowej płyciny z liśćmi akantu, a w drugiej rozety. Struktura marmoryzowana w kolorze jasnobeżowym z czerwonym, brązowym i żółtym żyłkowaniem; ornamentyka i detale złocone oraz srebrzone.
ołtarz
Ołtarz boczny

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Niewielka kropielnica z głęboką, półkulistą czarą na wodę ozdobioną pionowymi występami imitującymi pukle i wylewem w kształcie ćwierćwałka jest wmurowana w ścianę kruchty kościoła.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Kropielnica wmurowana w ścianę, na rzucie pięcioboku, z wewnętrznym półkulistym pojemnikiem na wodę, o bocznych ściankach z ślepymi zakończonymi półkoliście arkadkami. Nad kropielnicą krzyż na szerokiej podstawie o wykroju wklęsło-wypukłym z inskrypcją „Prosi się / o OJCZE NASZ / za duszę / ADAMA I KATARZYNY POTOCKICH / ZA ICH PRZODKÓW I POTOMKÓW”. Od dołu widoczna podtrzymująca czarę profilowana konsola zakończona kulistą gałką.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Kropielnica ustawiona na profilowanym cokole na planie kwadratu. Trzon w formie prostopadłościanu, delikatnie zwężającego się ku górze, na bokach zdobionego prostokątnymi płycinami, w polu jednej z nich ryta data: „1842”. Czara półkolista, od dołu puklowana, wewnątrz miedziana misa.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Kropielnica stojąca na dwustrefowej podstawie na rzucie kwadratu. Trzon o beczkowatym kształcie, u dołu ujęty ćwierćwałkiem, pośrodku zdobiony dwoma równoległymi, rytymi liniami. Czara o zarysie koła z rytą linią poniżej wylewu. Powierzchnia kropielnicy jest fakturowana, kolor naturalny.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Kropielnica na planie koła, do połowy wmontowana w ścianę. Czara z wywiniętym brzegiem, zdobiona puklowaniem.
kropielnica

Kropielnica

Zdjęcie nr 1: Kropielnica ustawiona na prostopadłościennej podstawie; ośmioboczna, cokół zdwojony, trzon prosty opleciony w górnej części wąską opaską. Czara również ośmioboczna, od dołu dekorowana na każdym boku wyciętymi ostrołukowymi arkadkami. Misa wystająca ponad czarę.
kropielnica

Kropielnica

Jak cytować?

Maria Działo, "Kropielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/kropielnica-7

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności