Niezidentyfikowany święty król (Dawid?)

Dzieje zabytku

Omawiana rzeźba niezidentyfikowanego świętego króla przechowywana w kruchcie świątyni paczółtowickiej, podobnie jak pozostałe eksponowane tam figury przedstawiające m.in. św. Piotra, św. Mikołaja to dzieło o nieustalonym pochodzeniu i autorstwie. Żadna z rzeźb nie została wspomniana w wizytacjach ani inwentarzach kościoła w Paczółtowicach, wobec czego ustalenie ich dziejów nie jest możliwe. W wydanym w 1953 roku tomie „Katalogu zabytków sztuki w Polsce” poświęconym zabytkom województwa krakowskiego grupę rzeźb określono lakonicznie jako: „dziewięć posążków świętych męskich, barokowych”. Dziś w kruchcie świątyni przechowywanych jest ich siedem: omawiana figura, rzeźby św. Mikołaja, św. Grzegorza Wielkiego lub Klemensa Rzymskiego, św. Andrzeja, św. Piotra, św. Jana Chrzciciela i św. Stanisława. Na przełomie 1995 i 1996 roku wymienione figury poddane zostały konserwacji w pracowni profesora Ireneusza Płuski dziekana Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna, ścięta z tyłu. Król ukazany w postawie stojącej, frontalnie, z nogami w lekkim rozkroku i ugiętymi w kolanach. Ręce zgięte w łokciach pod kątem prostym z ramionami przylegającymi do tułowia. Przedramiona skierowane w lewo. Głowa wydłużona, jasnobrązowe włosy dłuższe, lekko falowane, odsłaniające uszy, zarost krótki. Wzrok skierowany przed siebie, oczy duże migdałowate, brwi wyraźne, łukowe. Nos długi, wydatny, usta niewielkie. Na głowie postaci złocona korona w typie otwartym. Król ubrany jest w zbroję, na którą składa się krótki, łuskowy pancerz, zarękawia, nabiodrki, nakolanki, nagolennice i trzewiki. Na pancerz narzucony jest długi, złoty płaszcz, podszyty na czerwono, spięty pod szyją okrągłą zapinką. Figura w pełni polichromowana, korona i płaszcz złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Jak już wspomniano pochodzenie i autorstwo omawianej rzeźby nie są ustalone. Jest to dzieło wczesnobarokowe, powstałe najpewniej w pierwszej połowie XVII wieku. Omawiana rzeźba raczej nie pochodzi z żadnego z obecnych ołtarzy w kościele paczółtowickim. Wiadomo, że co najmniej do 1633 roku w kościele znajdowały się trzy ołtarze – główny oraz dwa boczne, których wezwania nie są niestety znane. Typ fizjonomiczny postaci, jej strój a także korona to elementy, które mogłyby wskazywać na to, że rzeźba przedstawia biblijnego króla Dawida. Jednak brak atrybutu w ręku, uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie o jaką postać chodzi. Dawid jest postacią starotestamentową. Podczas walk Żydów z Filistynami, zmierzył się z Goliatem w nierównej walce, którą wygrał, zyskując uznanie ludu. Przez to stał się konkurentem ówczesnego króla Saula, z którym popadł w konflikt. Po śmierci tego ostatniego został obwołany królem Judy. Dawid był również cytrzystą, autorem psalmów i pieśni. W ikonografii przedstawiany jest w stroju królewskim, bardzo często z harfą jako atrybutem. Omawianej rzeźbie brakuje atrybutu, jednak układ rąk postaci wskazuje, że pierwotnie mogła ona trzymać instrument muzyczny.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Obiekt został odnowiony na przełomie 1995 i 1996 roku przez konserwatorów profesora Ireneusza Płuskę i Mariana Paciorka.

Streszczenie

Rzeźba przedstawiająca niezidentyfikowanego świętego króla przechowywana w kruchcie świątyni paczółtowickiej to wczesnobarokowe dzieło o nieustalonym pochodzeniu i autorstwie. Figura powstała najpewniej w pierwszej połowie XVII wieku. Brak informacji źródłowych nie pozwala ustalić czy była ona związana z którymś z ołtarzy w kościele w Paczółtowicach. Typ fizjonomiczny postaci, jej strój a także korona to elementy, które mogłyby wskazywać na to, że rzeźba przedstawia biblijnego króla Dawida. Jednak brak atrybutu w ręku, uniemożliwia jednoznaczne stwierdzenie, o jaką postać chodzi.

Bibliografia