Najświętsze Serce Jezusa

Dzieje zabytku

Feretron został wymieniony w inwentarzu z 1952 roku.

Opis

Rzeźba pełnoplastyczna przedstawiająca Chrystusa prezentującego swoje serce na podstawie z otworami na drążki. Postać ustawiona frontalnie, z prawą nogą odstawioną do boku. Ręce z widocznymi znakami męki odsłaniają spod szat gorejące serce otoczone koroną cierniową. Głowa lekko pochylona, spojrzenie skierowane w dół, nos prosty, usta wąskie. Na twarzy krótki brązowy zarost, lekko falowane włosy opadają na ramiona i plecy. Chrystus jest ubrany w białą tunikę z długimi rękawami przewiązaną w pasie złotym sznurem, lamowaną złotem, odsłaniającą nagie stopy. Na to ma narzucony czerwony płaszcz z jasnoszarym podszyciem dekorowany złotym ornamentem, przerzucony przez lewe ramię i przytrzymany lewą ręką, mocno sfałdowany. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

Ukazany w rzeźbie typ ikonograficzny Najświętszego Serca Jezusa ma rozbudowane znaczenie. Przedstawia Jezusa-Boga – drugą osobę Trójcy Świętej, którego serce stanowi część fizycznego ciała. Oglądamy ludzkie serce w boskiej piersi. Kult tego przedstawienia rozpoczął się w późnym średniowieczu. W XVII wieku był propagowany przez jezuitów, którzy szybko dostrzegli w nim szansę ożywienia popularnej pobożności.
Został oficjalnie zatwierdzony przez kościół w 1765 roku, a jego doktrynalne znaczenie sformułowano dopiero w 1956 roku (w encyklice Piusa XII „Haurietas Aquas”). W XIX wieku, dzięki wspomnianej działalności jezuitów oraz w wyniku powstania kilku zgromadzeń pw. Najświętszego Serca kult przedstawienia nasilił się i zdominował masową pobożność. Uwidoczniony w rzeźbie typ ikonograficzny wykształcił się z obrazu Pompeo Batoniego, który namalował „Najświętsze Serce Jezusa” dla kościoła Il Gesù w Rzymie. Wizerunek ukazywał Jezusa w półpostaci, który w lewej ręce trzyma swoje serce na dłoni, a prawą na nie wskazuje. Obraz stał się najczęściej reprodukowanym wzorem ujęcia tematu Najświętszego Serca Jezusa. Drugi obraz Batoniego, o zbliżonej ikonografii, w którym serce Jezusa goreje na tle jego piersi, a Jezus jedną ręką błogosławi, a drugą wskazuje na serce został w 1891 roku uznany za jedyne dopuszczalne przedstawienie tego tematu. Wizje i obrazy dewocyjne rozpowszechniały z kolei wizerunek Najświętszego Serca Chrystusa z poziomą raną, koroną cierniową, płomieniami i krzyżem. Widoczny w stryszawskiej rzeźbie sposób przedstawienia, jak wiele innych, łączy oba omówione wzory. Zgodnie z konwencją i dziewiętnastowieczną modą rzeźbę cechuje łagodny wyraz. Figura jest bardzo zbliżona do wizerunku umieszczonego w prawym ołtarzu bocznym tej samej świątyni.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Figura zabrudzona.

Streszczenie

Feretron reprezentuje bardzo popularny w XIX wieku typ przedstawienia Chrystusa z umieszczonym przed piersią płonącym sercem przepasanym koroną cierniową. Ten typ ikonograficzny nosi nazwę Najświętsze Serce Jezusa.

Bibliografia