Sakralne Dziedzictwo Małopolski

Dzieje zabytku

Symboliczny nagrobek powstał w 1931 roku, 20 lat po śmierci siostry Tekli Wężyk.

Opis

Nagrobek wolnostojący w kształcie krzyża ustawionego na dwustrefowym, wysokim cokole. Na przednim boku cokołu wyryto napis zaczynający się od słów:
„Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / TEKLI WĘŻYK / PRZEŁOŻONEJ SIÓSTR MIŁOSIERDZIA / I FUNDATORCE DOMU W TENCZYNKU / JUBILATCE / UR(ODZONEJ) 27 STYCZNIA 1830 W KRAKOWIE / ZM(ARŁEJ) 23 STYCZNIA 1911 W TENCZYNKU / POCHOWANEJ W KRAKOWIE / STAWIAJĄ TEN KRZYŻ WDZIĘCZNE / I KOCHAJĄCE SERCA Z PROŚBĄ […]”
Poniżej „DOBRY JEZU A NASZ PANIE / DAJ JEJ WIECZNE SPOCZYWANIE”

Zarys problematyki artystycznej

Siostra Tekla Wężyk (1830-1911), której symboliczny grób znajduje się pod murem otaczającym kościół, przyczyniła się niepomiernie do ustanowienia opieki nad potrzebującymi i rozwoju oświaty w Tenczynku. Jako młoda, chorowita dziewczyna została oddana pod opiekę Najświętszej Marii Pannie i na jej cześć nosiła wyłącznie biało-niebieskie ubrania. Pochodziła z majętnego domu, uczona była przez profesorów krakowskiej Akademii Umiejętności, przyjaciół ojca Franciszka Wężyka, autora poematu „Okolice Krakowa”. Wszechstronne wykształcenie oraz kontakt z Kościołem sprawiły, że zapragnęła wstąpić do zakonu. W 1853 roku wyjechała do Poznania i dołączyła do Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego à Paulo (Szarytek), pewien czas spędziła również w seminarium w Paryżu. W Poznaniu prowadziła aptekę, odwiedzała chorych, opiekowała się postulantkami – kandydatkami na siostry zakonne. W okresie Kulturkampfu, za swoją działalność, została wydalona z granic Cesarstwa Niemieckiego. Po okresie spędzonym we Francji oraz w Belgii wróciła do Krakowa i postanowiła poświęcić swój spadek na założenie fundacji ku czci rodziców; na miejsce działalności obrała Tenczynek. W 1885 roku poświęcono kamień węgielny pod budynek sfinansowany przez siostrę Wężyk, proboszcza oraz hrabinę Katarzynę Potocką, przeznaczony na zakład „ku niesieniu pomocy, ulgi, oświaty”. 1 września 1887 siostry oficjalnie zaczęły prowadzić szkołę (przeniesioną ze starego budynku). Siostra Tekla została opiekunką zespołu budynków, w skład którego wchodziły również przedszkole, szwalnia dającą zatrudnienie najbiedniejszym mieszkańcom wsi oraz ambulatorium. Zachowała zwyczaj odwiedzania biednych i chorych osobiście. Fakt prowadzenia przez siostry zajęć dla dziewcząt oraz chłopców razem budził niepokoje, jednak spór rozwiązano na korzyść sióstr i ich dotychczasowych metod nauczania. Mieszkała i pracowała w Tenczynku aż do śmierci 23 stycznia 1911. Została pochowana w grobowcu sióstr szarytek w Krakowie, lecz by zachować o niej pamięć i w podzięce za wkład w rozwój miejscowości w okolicy kościoła ustawiono jej symboliczny grób.
Jest to typowy przykład prostego pomnika nagrobnego złożonego z cokołu z inskrypcją i krzyża.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Nieznaczne zabrudzenia, ubytki w złoceniu liter.

Literatura

Łukasik Anna, Tenczynek – 700 lat historii, 2014 Kraków, s. 410-413.

Streszczenie

Znajdujący się w obrębie murów otaczających kościół symboliczny nagrobek siostry Tekli Wężyk (1830-1911) został wykonany dopiero 20 lat po jej śmierci. Ciało zmarłej spoczywa na cmentarzu w Krakowie w grobowcu należącym do zakonu, jednak ze względu na zasługi dla Tenczynka i wieloletnią służbę wystawiono jej tutaj skromny pomnik. Siostra Tekla przeznaczyła swój spadek na budowę szkoły, wraz z innymi siostrami dbała o edukację młodzieży, prowadziła ochronkę dla dzieci, opiekowała się chorymi i zatrudniała ubogich.