Męczeństwo św. Szczepana

Dzieje zabytku

Pierwotnie obraz św. Szczepana znajdował się w kościele św. Katarzyny w Krzeszowie, wybudowanym w latach 1613-1615 z fundacji Piotra Komorowskiego. Następnie przeniesiono go ze starego kościoła do nowego wystawionego w latach 1901-1903. Został namalowany w 1663 roku. Wzmiankowano go w aktach wizytacji biskupiej w 1729 roku, a odnowiono w 1951 oraz po raz kolejny w 1955 roku.

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta. W centrum kompozycji przedstawiono męczeńską śmierć św. Szczepana. Święty został ukazany w pozycji klęczącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z szeroko rozłożonymi na boki rękami i głową uniesioną ku górze. W lewym górnym rogu obrazu znajdują się dwaj mężczyźni rzucający w męczennika kamienie. Po prawej stronie obrazu dwaj pomniejszeni, przyglądający się scenie mężczyźni ukazani w pozycji siedzącej. Powyżej aniołek z koroną w dłoni, a nad nim miniaturowa Trójca Święta. Święty Szczepan ubrany jest w białą albę z długimi rękawami i czerwoną dalmatykę, wokół głowy ma złoty, kolisty nimb. W prawym dolnym narożu sygnatura „1663”.

Zarys problematyki artystycznej

Przedstawiona scena męczeńskiej śmierci św. Szczepana jest ilustracją wydarzeń opisanych w Dziejach Apostolskich: „Gdy to usłyszeli, zawrzały gniewem ich serca i zgrzytali zębami na niego. A on pełen Ducha Świętego patrzył w niebo i ujrzał chwałę Bożą i Jezusa, stojącego po prawicy Boga. I rzekł: «Widzę niebo otwarte i Syna Człowieczego, stojącego po prawicy Boga». A oni podnieśli wielki krzyk, zatkali sobie uszy i rzucili się na niego wszyscy razem. Wyrzucili go poza miasto i kamienowali, a świadkowie złożyli swe szaty u stóp młodzieńca, zwanego Szawłem. Tak kamienowali Szczepana, który modlił się: «Panie Jezu, przyjmij ducha mego!» A gdy osunął się na kolana, zawołał głośno: «Panie, nie poczytaj im tego grzechu!» Po tych słowach skonał” (Dz 7, 54-60). Święty Szczepan jest pierwszym męczennikiem chrześcijańskim, jednym z siedmiu diakonów, sprowokowany przez Sanhedryn wyznał publicznie Chrystusa, za co został zgładzony. Uznawany jest za patrona kamieniarzy. Na obrazie został przedstawiony zgodnie z tradycją ikonograficzną (w stroju diakona) oraz przekazem Dziejów Apostolskich. Nieznany jest autor dzieła, który pozostawił tylko datę wykonania w dolnym, prawym narożu obrazu „1663” . Niewątpliwe jest on również twórcą dwóch innych, siedemnastowiecznych płócien znajdujących się w kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie „Zaślubin św. Rodziny” oraz „Świętej Rodziny”.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Zły, silne pociemnienie warstwy malarskiej, liczne przetarcia i ubytki warstwy malarskiej, miejscami obraz nieczytelny.

Streszczenie

Pierwotnie obraz św. Szczepana znajdował się w kościele św. Katarzyny w Krzeszowie, wybudowanym w latach 1613-1615 z fundacji Piotra Komorowskiego. Następnie przeniesiono go ze starego kościoła do nowego. Święty Szczepan jest pierwszym męczennikiem chrześcijańskim. Nieznany jest autor, który pozostawił tylko datę wykonania dzieła w dolnym, prawym narożu obrazu „1663” . Niewątpliwe jest on również twórcą dwóch innych, siedemnastowiecznych płócien znajdujących się w kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Krzeszowie „Zaślubin św. Rodziny” oraz „Świętej Rodziny”.

Bibliografia