Matka Boska z Dzieciątkiem

Dzieje zabytku

Depozyt długoterminowy przekazany przez parafię Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Racławicach Olkuskich reprezentowaną przez księdza Andrzeja Wędzałę, potwierdzony protokołem z 17 czerwca 1998.

Opis

Rzeźba drążona, ukazująca Matkę Boską z Dzieciątkiem. Maria ustawiona frontalnie, w delikatnym kontrapoście, na lewym ręku trzyma Dzieciątko, w prawym dzierży berło. Twarz okrągła z wysokim czołem, drobnymi ustami i małymi oczami o delikatnie zarysowanych łukach brwiowych. Włosy jasne, ułożone w skręcone pukle spływające na plecy. Maria ubrana jest w białą suknię zdobioną drobnymi, niebieskimi gwiazdkami, ciemnobłękitny płaszcz z bordową podszewką spięty na piersi oraz spiczaste, brązowe buty. Na głowie ma założony ciemnoniebieski welon z bordową podszewką, spływający na ramiona i piersi oraz brązową podstawę do niezachowanej korony. Draperia szat miękka o wyraźnie zaznaczonych, licznych fałdach misowych i kaskadowych. Dzieciątko ukazane w pozycji siedzącej, zwrócone w prawo. W lewej dłoni trzyma jabłko królewskie, a prawą wyprostowaną podnosi na wysokość tułowia. Twarz pełna o dziecięcych rysach z małymi ustami, okolona krótkimi i kędzierzawymi włosami. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, berło polichromowane na brązowo.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbę wykonano około 1400 roku, jednak została silnie przekształcona w pierwszej połowie XVII oraz w XIX i XX wieku. Zmiany poddano rekonstrukcji w latach 1996-1997. Pierwotnie była to zapewne środkowa figura z ołtarza głównego. Rzeźba była wielokrotnie omawiana w literaturze. Badacze (Szablowski i Żarnecki) doszukiwali się śląskiej lub francuskiej genezy, później akcentowano relacje z rzeźbą małopolską i czternastowieczną tradycją miejscową (Dutkiewicz). Analizy te były jednak prowadzone w czasie, gdy dzieło było silnie przekształcone. Ostatnie prace wskazują na powstanie dzieła w Małopolsce w końcu XIV wieku ze wskazaniem pierwowzoru w rzeźbie Matki Boskiej z Dzieciątkiem w Chęcinach (ok. 1380). Na rzeźbie tej bezpośrednio wzorowali się wykonawcy figur z Lipinek i Prandocina (obecnie w Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego), a pośrednio mają być od niej zależne również rzeźby z Hebdowa i omawiane dzieło z Racławic Olkuskich. Być może te dwie ostatnie powstały w jednym warsztacie. Grupie tej bliska wydaje się być również figura z Krzemienicy. Wykonanie rzeźby pozwala ją uznać za dzieło należące do fazy bezpośrednio poprzedzającej typ Pięknej Madonny.

Streszczenie

Rzeźbę wykonano około 1400 roku, jednak została silnie przekształcona w pierwszej połowie XVII oraz w XIX i XX wieku. Zmiany poddano rekonstrukcji w latach 1996-1997. Pierwotnie była to zapewne środkowa figura z ołtarza głównego. Wykonanie rzeźby pozwala uznać ją za dzieło należące do fazy bezpośrednio poprzedzającej typ Pięknej Madonny. Figura pochodzi z kościoła w Racławicach Olkuskich.

Bibliografia