Matka Boska Różańcowa

Dzieje zabytku

Bractwo różańcowe istniało przy parafii gdowskiej od 1598 roku, jakkolwiek w aktach wizytacji pierwszy ołtarz z wizerunkiem maryjnym, inny niż główny, wymieniano dopiero od 1741 roku. Można zatem sądzić, że obraz Matki Boskiej Różańcowej powstał przed tym rokiem, najpewniej w pierwszej połowie XVIII wieku, z przeznaczeniem do ołtarza bocznego, brackiego. Obraz był odnawiany w czasie konserwacji ołtarza w 1905 roku, w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta. Matka Boska ukazana w półpostaci, zwrócona frontalnie, na lewej ręce podtrzymuje Dzieciątko, prawą krzyżuje z przodu z dłonią w geście błogosławieństwa. Twarz o śniadej karnacji łagodnych rysach, z długim prostym nosem i ciemnobrązowymi oczami. Maria ubrana w posrebrzaną suknię z wąskimi rękawami oraz pozłacany maforion z gwiazdą na prawym ramieniu narzucony na głowę i ramiona. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, lewą ręką trzyma przy boku zamkniętą księgę, prawą wykonuje gest błogosławieństwa. Twarz okrągła o śniadej karnacji z ciemnobrązowymi oczami, prostym nosem, pełnymi ustami, okolona krótkimi brązowymi włosami, układającymi się w lekko skręcone pukle. Dzieciątko jest ubrane w długą złotą tunikę z wąskimi rękawami. Na głowach obu postaci zamknięte złote korony. Postacie ukazane na tle posrebrzanej, płaskorzeźbionej kratki wypełnionej rozetami. Twarze, dłonie i stopy Marii i Jezusa malowane na drewnie, szaty i korony płaskorzeźbione.

Zarys problematyki artystycznej

Gdowski obraz Matki Boskiej Różańcowej naśladuje rzymską ikonę Salus Populi Romani (Matki Boskiej Śnieżnej), jakkolwiek bezpośrednim wzorem dla niego była najpewniej jedna z jej kopii rozpowszechnionych na terenie Rzeczypospolitej od XVII wieku. Wizerunek Matki Boskiej Śnieżnej stał się wzorem dla przedstawień Matki Boskiej Różańcowej już od końca XVI wieku w związku z jego połączeniem z kultem różańca, przez co zaczął on z czasem pełnić również funkcję obrazu brackiego. Przedstawienia Matki Boskiej Śnieżnej ukazują Madonnę w typie Hodegetrii, o charakterystycznie splecionych dłoniach, z których prawa jest w geście błogosławieństwa, oraz z gwiazdą na prawym ramieniu. Obraz gdowski w sposób wierny naśladuje swój ikonograficzny pierwowzór, natomiast wykonany jest odmiennie, gdyż malowane są wyłącznie twarze i dłonie postaci, a pozostała część wizerunku jest już płaskorzeźbiona. Różańcowy charakter przedstawienia podkreślają flankujące go figury św. Dominika i św. Katarzyny Sieneńskiej, związane z jego kultem.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Niewielkie ubytki w strukturze złoceń. Obraz był odnawiany w czasie konserwacji ołtarza w 1905 roku, w latach 1976-1979 oraz w 1998 roku.

Streszczenie

Bractwo różańcowe istniało przy parafii gdowskiej od 1598 roku, jakkolwiek omawiany obraz Matki Boskiej Różańcowej powstał najpewniej w pierwszej połowie XVIII wieku, z przeznaczeniem do ołtarza bocznego, brackiego. Gdowski obraz Matki Boskiej Różańcowej naśladuje rzymską ikonę Salus Populi Romani (Matki Boskiej Śnieżnej). Wizerunek Matki Boskiej Śnieżnej stał się wzorem dla przedstawień Matki Boskiej Różańcowej już od końca XVI wieku w związku z jego połączeniem z kultem różańca, przez co zaczął on z czasem pełnić również funkcję obrazu brackiego.

Bibliografia