Krucyfiks

Dzieje zabytku

Krucyfiks został wykonany w XVII wieku w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim i został umieszczony wraz z grupą Ukrzyżowania (Matką Boską, św. Janem i św. Marią Magdaleną) na belce tęczowej kościoła w Orawce.

Opis

Rzeźba pełna, Chrystus przybity do krzyża trzema gwoździami w lekkim zwisie z głową silnie skręconą w prawo. Twarz podłużna z otwartymi ustami i półprzymkniętymi oczami, okolona kędzierzawą, ciemną brodą; włosy długie spływające na plecy i prawe ramię. Nogi delikatnie ugięte w kolanach; stopy przebite jednym gwoździem, w układzie prawa na lewą. Na głowie Chrystus ma założoną zieloną koronę cierniową. Perizonium w formie tkaniny przewiązanej diagonalnie przez biodra, ze zwisem na prawym boku. Sylwetka wychudzona, smukła, o delikatnym skręcie bioder, z wyraźnie zaznaczonym użyleniem i czerwono-sinymi śladami męki. Polichromia naturalistyczna w partiach ciała, o bladej kolorystyce bieli i błękitu oraz intensywnej czerwonej krwi; perizonium złocone. Nad głową Chrystusa zawieszony zielono-czarny titulus w formie kartusza z napisem „INRI”, ozdobiony motywem małżowinowo-chrząstkowym. Krzyż drewniany, prosty, malowany na czarno. U dołu krzyża zawieszone cztery wota w kształcie złotych serduszek przypiętych czerwonymi kokardkami.

Zarys problematyki artystycznej

Nazwa krucyfiks pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Przedstawienie Ukrzyżowania zredukowane wyłącznie do postaci wiszącego na krzyżu, martwego Chrystusa ma uzmysłowić oglądającym jego osamotnienie w czasie męki. Nad głową Zbawiciela znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów, zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19, 19-22). Tradycja umieszczania rzeźb w łuku tęczowym kościoła sięga jeszcze średniowiecza. Wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego z towarzyszącymi mu figurami Marii i św. Jana Ewangelisty był obowiązkowym elementem wyposażenia właściwie każdego kościoła łacińskiego już w średniowieczu. Oznaczał zwycięstwo, był również symbolem dobrowolnej ofiary Chrystusa i zapowiedzią Odkupienia. Formalnie rzeźba ma cechy siedemnastowiecznego dzieła, które odwołuje się jednak jeszcze do tradycji gotyckiej. Datowanie dzieła na wiek XVII potwierdza titulus ozdobiony ornamentem małżowinowo-chrząstkowym.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Krucyfiks został wykonany w XVII wieku w nieznanym warsztacie rzeźbiarskim i został umieszczony wraz z grupą Ukrzyżowania na belce tęczowej kościoła w Orawce. Titulus ozdobiony ornamentem małżowinowo-chrząstkowym potwierdza datowanie dzieła.

Bibliografia