Krucyfiks

Dzieje zabytku

Według informacji zawartych w dokumentacji konserwatorskiej krucyfiks należał do Bractwa Różańcowego w Zakliczynie, założonego w 1658 roku. Krucyfiks wymieniony był w inwentarzu kościoła z 1760 i 1781 roku. Krucyfiks poddano konserwacji w 2013 roku w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie.

Opis

Rzeźba pełna, delikatnie ścięta z tyłu. Figura w typie christo vivo. Ciało w delikatnym zwisie, o szeroko rozłożonych ramionach, delikatnie uniesionych. Nogi lekko ugięte w kolanach, stopy przebite jednym gwoździem, w układzie prawa na lewą. Głowa przechylona na prawe ramię. Twarz pociągła o długim i prostym nosie, oczy wąskie i zmrużone, usta niewielkie; okolona krótką brodą, układającą się w dwa pukle. Włosy długie, silnie skręcone w pasma opadające na kark i prawe ramię. Na głowie zielona korona cierniowa. Ciało plastycznie kształtowane, światłocieniowe, z podkreśloną muskulaturą i ścięgnami, modelowaną w formy guzowate, linią żeber i mostka z zaznaczonymi śladami męki. Perizonium krótkie w postaci tkaniny przewieszonej przez podwójny sznur, odsłaniającej prawe biodro i udo, z kaskadowym zwisem tkaniny na prawym boku. Na górnej belce krzyża titulus w formie banderoli z napisem „I.N.R.I.”. Polichromia naturalistyczna w odsłoniętych partiach ciała, karnacja bladozielona, perizonium złocone. Krzyż gładki, prosty, malowany na kolor ciemnobrązowy.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba z drugiej połowy XVII wieku o nieustalonej atrybucji i dokładnym czasie powstania przedstawiająca ukrzyżowanego Chrystusa. Rzeźbę o smukłym modelunku z guzami widocznymi po bokach klatki piersiowej, szczupłymi goleniami, a zarazem idealizujących rysach twarzy bez większych oznak męki i perizonium przewiązanym sznurem można zadatować na drugą połowę XVII wieku. Nawiązuje do zapoczątkowanego już w średniowieczu sposobu ukazywania martwego ciała Zbawiciela podkreślającego cierpienie i śmierć poprzez eksponowanie ran i opuszczonej bezwładnie głowy. Krucyfiks to krzyż z figurą Chrystusa, będący obowiązkowym wyposażeniem każdego kościoła. Jego nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „crucifixus” i oznacza „przybity do krzyża”. Nad jego głową znajduje się titulus, czyli tabliczka z napisem winy, skróconym do liter INRI (łac. Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum), czyli Jezus Nazarejczyk Król Żydów. Zgodnie z opisem w Ewangelii św. Jana: „Wypisał też Piłat tytuł winy i kazał go umieścić na krzyżu. A było napisane: «Jezus Nazarejczyk, Król Żydowski». Ten napis czytało wielu Żydów, ponieważ miejsce, gdzie ukrzyżowano Jezusa, było blisko miasta. A było napisane w języku hebrajskim, łacińskim i greckim. Arcykapłani żydowscy mówili do Piłata: «Nie pisz: Król Żydowski, ale że On powiedział: Jestem Królem Żydowskim». Odparł Piłat: «Com napisał, napisałem»” (J 19, 19-22).

Streszczenie

Krucyfiks z drugiej połowy XVII wieku o nieustalonej atrybucji przedstawiająca ukrzyżowanego Chrystusa. Według informacji zawartych w dokumentacji konserwatorskiej krucyfiks należał do Bractwa Różańcowego w Zakliczynie, założonego w 1658 roku.

Bibliografia