Epitafium księdza Józefa Nowakowskiego
Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta wmurowana w ścianę kościoła. Na środku umieszczono złoconą inskrypcję „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / X(KSIĘDZU) JÓZEFOWI NOWAKOWSKIEMU / *1812. +1870. / Zasłużonemu około w zniesienia tej świątyni / Dusz pasterzowi Swojemu / wdzięczni Parafianie”, którą ujęto linią z uszakami w narożach.

Epitafium księdza Józefa Nowakowskiego

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Świątniki Górne
Miejscowość
Świątniki Górne
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Mogilany
Parafia
Św. Stanisława Biskupa i Męczennika
Tagi
czarny marmur epitafium
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/08613
Kategoria
płyta nagrobna
Ilość
1
Czas powstania
1870 rok
Fundator
parafianie
Technika i materiał
marmur dębnicki, techniki kamieniarskie, złocenie
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Tablica wmurowana w ścianę kościoła w lub po 1870 roku.

Opis

Tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta wmurowana w ścianę kościoła. Na środku umieszczono złoconą inskrypcję „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / X(KSIĘDZU) JÓZEFOWI NOWAKOWSKIEMU / *1812. +1870. / Zasłużonemu około w zniesienia tej świątyni / Dusz pasterzowi Swojemu / wdzięczni Parafianie”, którą ujęto linią z uszakami w narożach.

Zarys problematyki artystycznej

Ksiądz Józef Nowakowski był pierwszym proboszczem parafii świątnickiej i pełnił swoją służbę w latach 1846-1870. Urodził się w 1812 roku na Spiszu, święcenia kapłańskie otrzymał w 1838 roku. Pracował najpierw jako wikariusz w Pcimiu i Wieliczce, a od 1846 roku objął posadę w Świątnikach, gdzie wybudował kościół i założył szkołę parafialną. Upamiętniające go epitafium charakteryzuje się prostotą formy i oszczędnością zastosowanych środków wyrazu, czym nawiązuje do szeregu podobnych dzieł kommemoratywnych z XIX i XX wieku.
Tablica została wykonana z tzw. czarnego marmuru dębnickiego, czyli wapienia w kolorze czarnym, który z racji swej nietypowej właściwości polerowania do połysku nazywano marmurem. Wydobywano go w Dębniku koło Krzeszowic, w kamieniołomach należących od XVII wieku do 1953 roku do karmelitów bosych z Czernej. Materiał był najbardziej popularny w XVII i XVIII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Tablica epitafijna została poświęcona księdzu Józefowi Nowakowskiemu, pierwszemu proboszczowi parafii świątnickiej, budowniczemu kościoła i założycielowi szkoły parafialnej. Upamiętniające go epitafium charakteryzuje się prostotą formy i oszczędnością zastosowanych środków wyrazu, czym nawiązuje do szeregu podobnych tablic kommemoratywnych z XIX i XX wieku.

Osoby związane z dziełem

SDM_COVER_PHOTO
Józef Nowakowski

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta wmurowana w ścianę kościoła. W narożnikach widoczne śruby mocujące, na środku umieszczono złoconą inskrypcję „Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / KSIĘDZU / STANISŁAWOWI / KONIECZNEMU / PROBOSZCZOWI W ŚWIĄTNIKACH GÓRNYCH / W LATACH 1982-1994 / ODNOWICIELOWI TEJ ŚWIĄTYNI I SERC NASZYCH / WDZIĘCZNI PARAFIANIE”.
płyta nagrobna
Epitafium księdza Stanisława Koniecznego
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna składająca się z kosza, zaplecka, baldachimu i schodów z balustradą, zawieszona na lewej ścianie prezbiterium. Kosz na planie ośmioboku, o ściankach naprzemiennie prostych i wklęsłych, dekorowanych płycinami z plakietami ornamentalnymi. Podstawa kosza stożkowa, z wypełniającymi płaszczyzny płycinami, z pozłacaną szyszką u dołu. Zaplecek w kształcie prostokąta z prostokątną płyciną, wewnątrz której aplikowany stylizowany ornament roślinny i dwie główki anielskie poniżej łuku trójlistnego. Baldachim powtarzający plan kosza, ujęty profilowanym gzymsem, wyłamanym w narożach, z podwieszonym lambrekinem i zwieńczony rzędem ornamentu złożonego ze stylizowanych lilii. Baldachim wieńczy pełnoplastyczna figura Chrystusa Zmartwychwstałego ustawiona na stożkowej podstawie. Chrystus został ukazany w całej postaci, z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, lewą przytrzymując płaszcz. Ma owalną twarz okoloną długimi włosami, które spływają mu na ramiona i plecy. Wokół bioder ma obwiązane białe perizonium, na plecach zarzucony złoty płaszcz spięty na dekolcie; szaty łamią się ostrymi fałdami. W podniebiu baldachimu znajduje się rzeźba srebrnej gołębicy Ducha Świętego. Balustrada z profilowaną poręczą, artykułowana romboidalnymi płycinami z plakietami. Kolorystyka pastelowa, jasna. Struktura w kolorze kremowym, płyciny jasnoszare, fryz baldachimu bordowy detal architektoniczny i ornamenty pozłacane.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Rzeźba Chrystusa Zmartwychwstałego pełna, ustawiona na wysokim, profilowanym cokoliku. Chrystus w ujęciu całopostaciowym, przedstawiony z krzyżem i proporcem, zwrócony lekko w prawo. Ujęty w pozycji stojącej w kontrapoście z ugiętą lewą nogą wspartą na czaszce Adama. Prawą depcze węża trzymającego w pysku jabłko. Twarz owalna, okolona zarostem, włosy długie, zbite w pukle, luźno opadają na ramiona. Na plecy narzucony płaszcz, silnie drapowany na linii bioder i osłaniający prawą nogę. Stopy bose. Na boku korpusu, dłoniach oraz stopach widoczne rany. Jezus prawą rękę ma uniesioną w geście błogosławieństwa, lewą podtrzymuje krzyż i proporzec.
rzeźba
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Wmurowana w ścianę kościoła tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta z uszakami, na środku których umieszczono metalowe rozetki maskujące miejsca mocowania. Na środku tablicy widnieje złocona inskrypcja „Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / KS(IĄDZ) FRANCISZEK / KARPIŃSKI / PROBOSZCZ W ŚWIĄTNIKACH GÓRNYCH / OD R(OKU) 1885 DO R(OKU) 1906. / UR[ODZONY] W ANDRYCHOWIE 7. X 1851 / UMARŁ W PODGÓRZU 2. VII 1908 / CZEŚĆ JEGO PAMIĘCI”.
płyta nagrobna
Epitafium księdza Franciszka Karpińskiego
Zdjęcie nr 1: Wmurowana w ścianę kościoła tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta z okrągłymi główkami śrub w narożach. Na środku tablicy widnieje złocona inskrypcja „Ś(WIĘTEJ) P(AMIĘCI) / KS(IĄDZ) KANONIK / EDMUND BRZOSTEK / PROBOSZCZ W ŚWIĄTNIKACH GÓRNYCH / OD 1936 R(OKU) DO 1973 R(OKU) / ZA JEGO POSŁUGĘ KAPŁAŃSKĄ / WDZIĘCZNI PARAFIANIE”.
płyta nagrobna
Epitafium księdza Edmunda Brzostka
Zdjęcie nr 1: Tablica epitafijna w formie leżącego prostokąta wmurowana w ścianę kościoła. Na środku umieszczono złoconą inskrypcję „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / JÓZEFOWI MICHALCOWI / *1817 +1875 / Fundatorowi ogniotrwałego dachu / na tutejszym kościele / Błogosławieni umarli Którzy w Panu / umierają abowiem uczynki ich za nimi idą „Obj(awienie) ś[więtego] Jana XIV 13”. Treść ujęto bordiurą z faliście wijącej się wici roślinnej.
płyta nagrobna
Epitafium Józefa Michalca

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1:
kościół
Kościół Ducha Świętego w Podstolicach
Zdjęcie nr 1: Figura przedstawia Chrystusa w pozycji leżącej, z nogami ułożonymi równolegle oraz rękami spoczywającymi wzdłuż ciała. Jego twarz jest trójkątna, o wystających kościach policzkowych, prostym nosie i zamkniętych oczach, okolona krótką brodą i długimi włosami opadającymi na ramiona. Ciało Jezusa jest silnie wychudzone, z podkreśloną muskulaturą rąk i nóg oraz żebrami i mostkiem klatki piersiowej, z zaznaczonymi śladami męki. Partię bioder przesłania krótkie pozłacane, perizonium zawieszone na sznurze, z końcówką tkaniny przerzuconą przez sznur w partii podbrzusza oraz ze zwisem tkaniny na jego prawym boku. Polichromia ciała naturalistyczna, traktowana niemal monochromatycznie, z zaznaczonymi śladami męki.
rzeźba
Chrystus do grobu
Zdjęcie nr 1: Scena ujęta malowaną ramą koloru złotego o polu stojącego prostokąta z uszakami, z prostokątnie wciętymi dłuższymi bokami i wyłamanym półkoliście bokiem górnym i półkoliście wciętym bokiem dolnym; w górnej części ozdobiona stylizowanym ornamentem akantowym. W polu głównym ukazany jest Chrystus stojący na niebieskim globie w otoczeniu dwóch aniołów. Lewą rękę ma zgiętą w łokciu, a dłoń położoną na piersi, natomiast prawą rękę ma wyprostowaną, skierowaną w dół. Na obu dłoniach widoczne są ślady męki. Twarz podłużna z długim i szeroko zakończonym nosem, okolona krótką brodą. Włosy długie, bujne, brązowe opadają na ramiona i plecy. Chrystus ubrany w czerwoną suknię, na którą narzucony jest błękitny płaszcz. Wokół głowy ma jasnozłoty kolisty nimb krzyżowy. Anioły widoczne są w półpostaci, częściowo schowane za globem ziemskim. Anioł po lewej zwrócony jest w prawo, w dłoniach trzyma koronę cierniową. Ubrany jest w suknię z niebieskimi rękawami oraz ugrową tunikę. Po prawej anioł ukazany frontalnie z krzyżem w dłoniach. Ubrany jest w białą suknię i zielony płaszcz, spięty pod szyją. Twarze aniołów są silnie zarumienione, z wyraźnymi długimi nosami, okolone długimi włosami. Po lewej stronie obrazu sygnatura: „Pinx[it] F(rater) Didacus. / Batarina 1870”.
polichromia ścienna
Chrystus Zmartwychwstały
Zdjęcie nr 1: Epitafium w kształcie stojącego prostokąta z obwiedzioną złotą ramką inskrypcją „JOZEF KAROL DRDA z / Jana i Juzefy z Drdow / urodzony dnia 10 Lutego / 1804 r(oku) zasłuzony Burmistrz / miasta Wieliczki czło/nek wielu Towarzyst[w] / Ozdobiony Krzyzem / złotym zasługi zmarł / dnia 24 Marca 1870 / roku”.
płyta nagrobna
Epitafium Józefa Karola Drdy
Zdjęcie nr 1: Epitafium w kształcie prostokątnej tablicy, wspartej na profilowanym gzymsie, ujętej kolumienkami jońskimi podtrzymującymi wyłamujące się ponad nimi belkowanie. Po bokach kolumn dostawione spływy wolutowe. Nad belkowaniem fryz z dwiema (odwróconymi) tarczami. W nich kolejne tarcze, również odwrócone, z godłami herbów Godziemba i Zadora. Nad tarczami korony rangowe (hrabiowskie) z klejnotami herbowymi. Nad fryzem przerwany, łukowato zarysowany przyczółek, wewnątrz którego cokolik z krzyżem o rozszerzających się ramionach. W polu inskrypcja „Mikołajowi / z Lubrańca Godziembie / DĄMBSKIEMU / * 10 Wrześ(nia) 1778 w Nieszkowie. / + 18 Paźdz(iernika) 1868 w Wiesbadenie / i Żonie Jego Leokadyi / z Brzezia Russockich / DĄMBSKIEJ / * 14 Marc(a) 1806 w Oświęcimie / + 27 Czerwca 1870 r(oku) / Właścicielom Oświęcimia / Wdzięczne dzieci / proszą dla Nich o Zdrowaś Marya”. W dolnej części, po prawej stronie sygnatura „E(dward) Stehlik / w Krakowie”.
płyta nagrobna
Epitafium Mikołaja i Leokadii z Brzezia Rusockich Dąmbskich
Zdjęcie nr 1: Fresk w malowanej ramie koloru złotego o polu stojącego prostokąta z uszakami, z prostokątnie wciętymi dłuższymi bokami i wyłamanym półkoliście bokiem górnym i półkoliście wciętym bokiem dolnym; u góry i po bokach ozdobionej stylizowanym ornamentem akantowym. Obraz przedstawia Matkę Boską Niepokalanie Poczętą, stojącą na kuli ziemskiej w delikatnym kontrapoście. Maria lewą stopą depcze głowę węża, a prawą stawia na półksiężycu. Ma skrzyżowane ręce na piersiach, w lewej trzyma gałązkę białej lilii. Twarz trójkątna, z długim nosem i dużymi oczami, włosy bujne, jasnobrązowe, opadające na ramiona i plecy. Maria ubrana jest w białą sukienkę spodnią i różową suknię wierzchnią, na którą narzucony ma ciemnobłękitny płaszcz, podtrzymywany lewą ręką, a wokół głowy wieniec z 12 gwiazd na tle kolistego nimbu. Wąż okala swoim ciałem glob ziemski, a pod jego głową znajduje się jabłko. Tło przybiera odcienie brązów w dolnej części, a żółci w części górnej wokół postaci Marii. W tle widoczne są uskrzydlone główki aniołków.
polichromia ścienna
Matka Boska Niepokalanie Poczęta

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po tagach

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Epitafium architektoniczne, w formie aediculi, na cokole z wyciętym u dołu łukiem odcinkowym, ujęte parą kolumn o kapitelach korynckich, dźwigających niepełne belkowanie zakończone wyłamanym szerokim gzymsem. W partii zwieńczenia widnieje płaskorzeźbiona, ujęta liściastymi labrami tarcza z godłem herbu Prus I. Niegdyś epitafium wieńczył zapewne krzyż (obecnie zniszczony). Pośrodku profilowana płycina z inskrypcją „PAMIĘCI / Adama / WIŚNIEWSKIEGO / Dziedzica wsi Przebieczany / zm(arłego) d(nia) 6 Grudnia 1857 / w 64 roku życia. / Pozostała wdowa z dziećmi / poświęca”. W prawej dolnej części epitafium sygnatura „E(dward) Stehlik”.
płyta nagrobna

Epitafium Adama Wiśniewskiego

Zdjęcie nr 1: Płyta w kształcie leżącego prostokąta, w profilowanej opasce tynkowej dekorowanej kimationem. Inskrypcja majuskułowa w języku polskim i zapisem daty po łacinie: TU LEŻY SIMON CHALUBKA / Z MAŁŻANKA HELENA Y SIN/EM MIKOLAIEM W GROBIE TYM / ODPOCZYWAIA POZOSTALY SIN / STANISLAW RODZICOM Y BRATV / TE PAMIATKE WISTAWIŁ MIEISCE / MAŁE MALEMU WZROSTOWI / SOBIE ZABISAWSZY ROKV / 1634. DIE 2I. NOVEMB(RIS).
płyta nagrobna

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Płyta w formie stojącego prostokąta. W górnej części ryty monogram IHS z krzyżem. W polu inskrypcja „Adamo Kołaczkowski / Bonorum Cameralium Ann(o) 9 Praefecto / Die 24. Decembris 1824 A(nn)o vitae 54 / non tam aetate quam maerore / propter culpas aliorum consumpto / addicti amici posuere. / Quisquis es superior disce / quam durum piaesse aliis / Defuncto autem aeternam / precare requiem.” U dołu płyty ryta czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami.
płyta nagrobna

Epitafium Adama Kołaczkowskiego

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum obrazu św. Józef Kalasanty klęczący przed unoszącą się pośród obłoków Matką Boską z Dzieciątkiem. Święty zwrócony jest w trzech czwartych w prawo, z uniesioną głową i skrzyżowanymi na piersi rękami, w których trzyma gorejące serce i gałązkę lilii. Twarz ma pociągłą, o migdałowatych, wąskich oczach i lekko garbatym nosie, okoloną krótką, siwą brodą i włosami po bokach głowy, na jej czubku łysina. Ubrany jest w czarny habit zapinany z przodu na guziki, z białą koloratką oraz czarny płaszcz zarzucony na plecy. Przed nim leży czarny biret i otwarta księga z napisem „Consti/tutio/nes Cler[i]c[orum] / Regular[um] / Piarum / Schola/rum”. Na pierwszym planie ukazany od tyłu, w pozycji półleżącej, chłopiec z otwartą księgą. Obok, w prawym dolnym rogu na księgach leżą czerwony kapelusz kardynalski, pastorał i laska zakończona krzyżem arcybiskupim. W lewej, górnej części obrazu Matka Boska siedzi na obłoku, zwrócona jest w trzech czwartych w lewo, pochylona, obiema rękami trzyma stojące po jej prawej stronie Dzieciątko. Twarz o łagodnych rysach, wąskich oczach, okolona jasnymi włosami. Ubrana jest w jasnoróżową suknię z białą podwiką, niebieski płaszcz narzucony na kolana oraz jasnoróżowy, rozwiany welon na głowie. Dzieciątko zwrócone w trzech czwartych w lewo, z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa, przepasane w partii bioder białą tkaniną. U góry obrazu, pośród obłoków dwa putta. W prawej części obrazu, za świętym widoczne dwie postacie klęczących dzieci, spośród których jedno czyta księgę a drugie się modli. Scena ukazana we wnętrzu z widocznymi w tle pilastem i oknem.
obraz

Adoracja Matki Boskiej przez św. Józefa Kalasantego

Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym z uskokami, ujęta profilowaną ramą. W górnej partii, w polu łuku znajduje się wpisane w owal, polichromowane godło herbu Szembek, poniżej tekst „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Ad perpetuam rei memoriam / A(nn)o ab Incarnatione D[omi]ni 1781. / Die octava Julii. / Celsissimus Ill(ust)ri(ssi)mus R(enovere)nd(issi)mus D(omi)nus. / Christophorus Comes / SZEMBEK / Epp(iscop)us Uranopolitan(ensis) Coadjutor Ploc(ensis) / Dux Sielun(ensis) etc. Eccl(esi)am hanc Divo Jo/anni CANTIO dicatam solenni ritu Conse/cravit Anniversarium quo ad Officium et / Missam obeundum D(omini)ca prima p(os)t Festum Visita(ti)o / B(EATE) V(IRGINIS) MARIAE statuit et determinavit / Cura R(everendi) Stanislai Petulski huius Eccl(esiasti)cae / Actualis Praebendarii”.
tablica pamiątkowa

Epitafium

Zdjęcie nr 1: Epitafium z fantazyjnie wyciętą płyciną o bokach w kształcie półkolistych, nadwieszonych łuków na wklęsłych uskokach, ujętą uproszczonymi wolutami z chrząstkami. Pod dolną krawędzią kartusz z tarczą z godłami herbów Ostoja i Rola. W górnej części epitafium okrągły medalion ujęty taśmami zakończonymi ślimacznicami z krzyżem. W jego polu uproszona trupia czaszka ze skrzyżowanymi piszczelami. W polu Inskrypcja: "D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / PERIL(LVST)RI ET R(EVERENDI)S(I)MO DOMINO ADAMO / PAVLO A TARNOW TARNOWSKI PRAEPO/SITO SEVERIENSI FRATRI SVO GERMA/NO DESIDERATISSIMO AN(NO) 1712 / ATQVE / IOSEPHO, ET STANISLAO FILIIS AC MA/RIANNAE ET SALOMEAE TVM GEMINIBVS / ANNAE ALTER AEVE SALOMEAE NEC NON CHRI/STINAE FILIABVS, CHARISSIMAE SOBOLI SVAE PVBESCENTE AETATE ANNV(M) 1725 /DEFVNCTIS / SIBIQVE / ILLVSTRES ET MAGNIFICI MICHAEL STANISLAVS AB EADEM TARNOW TARNOWSKI EX / VENATORE LANCICIEN[sic] CAPITANEO SEVERIEN(IS) PRIMO BIECEN(SI] NVNC SIRADIENSIS CASTELLANVS / ET ROSA DE RILSKO SCIBOROWNA CONIVGES AD HIC VIATORES TAMEN MORITVRI, PRO / MORE CHRISTIANO AMORE HOC POSVERVNT MONVMENTVM AN(NO) D(OMINI) 1729 / QVORVM / VIRVTES ET QVALITATES MERITA VERITATI / VERITAS REFERAT POSERITATI / ETTI LECTOR PIE ETIAM MORTALIS / ANIMABVS FIDELIVM DEFVNCTORVM / PACEM PRECANDO DIC / REQVIESCANT IN PACE /AMEN".
płyta nagrobna

Epitafium Adama Pawła Tarnowskiego i jego dzieci Józefa, Stanisława, Marianny, Salomei, Ewy i Salomei

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Epitafium księdza Józefa Nowakowskiego", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/epitafium-ksiedza-jozefa-nowakowskiego

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności