Eliasz

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Nowy Targ
Miejscowość
Nowy Targ
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Nowy Targ
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Tagi
Eliasz rzeźba XVIII wieku
Miejsce przechowywania
po prawej stronie ołtarza bocznego, przytęczowego, północnego
Identyfikator
DZIELO/23284
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
pierwsza ćwierć XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki rzeźbiarskie, polichromowanie, srebrzenie
Wymiary podstawowe
wysokość – 143 cm
Autor noty katalogowej
Maria Działo
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba powstała zapewne wraz z całą nastawą ołtarzową w pierwszej ćwierci XVIII wieku. Ołtarz Przemienienia Pańskiego odnotowano w aktach wizytacji biskupiej z 1728 roku, jako „nowy”. Laska, którą w lewej dłoni trzyma Eliasz, jest dodana wtórnie, zapewne zastąpiła podobny jej atrybut.

Opis

Rzeźba przedstawiająca proroka Eliasza, ścięta z tyłu, drążona. Prorok ustawiony na niskim cokole w formie posrebrzonego obłoku. Ukazany jest frontalnie w delikatnym kontrapoście z lewą nogą ugiętą w kolanie i z rękami ugiętymi w łokciach. W prawej dłoni trzyma zamkniętą księgę, a w lewej laskę. Twarz podłużna z długim nosem, otwartymi ustami i zmarszczonymi łukami brwiowymi; okolona długą, ciemną brodą i średniej długości włosami, zasłaniającymi uszy, silnie podwiniętymi do tyłu. Ubrany jest w długą, jasnobrązową suknię, przewiązaną w talii, obficie drapowaną oraz ciemnobrązowy płaszcz z jasnobrązową podszewką, spięty na piersiach i zarzucony na przedramionach do tyłu; na stopach ma założone pełne, brązowe buty. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała jest naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb proroków Mojżesza i Eliasza z nastawy ołtarzowej Przemienienia Pańskiego. Figury powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku i są ideowo ściśle związane z tytułem ołtarza. Nawiązują do wydarzenia z życia Chrystusa, które odbyło się na górze Tabor w obecności apostołów: św. Piotra, św. Jakuba Starszego i św. Jana Ewangelisty. Wydarzenie to zostało opisane na kartach Ewangelii św. Mateusza: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Panie, dobrze że tu jesteśmy; jeśli chcesz postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza». Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!». Uczniowie, słysząc to upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: «Wstańcie, nie lękajcie się!». Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa” (Mt 17, 1-8). Eliasz jest jednym z najsłynniejszych proroków izraelskich. Został wzięty do nieba na wozie ognistym. Jest figurą zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa, patronem karmelitów bosych i trzewiczkowych, a także dorożkarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, od tyłu widoczny drewniany stelaż.

Streszczenie

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb proroków Mojżesza i Eliasza z nastawy ołtarzowej Przemienienia Pańskiego. Figury powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku i są ideowo ściśle związane z tytułem ołtarza.

Bibliografia

Łukaszczyk Mieczysław , "650 lat parafii św. Katarzyny w Nowym Targu", Kalwaria Zebrzydowska 1997
Skorupa Andrzej, Monita Rafał, "Nowy Targ. Kościół św. Katarzyny", Kraków 2012
Łepkowski Józef, Jerzmanowski Józef, "Ułamek z podróży archeologicznej po Galicyi odbytej w r. 1849. Okolica podkarpacka: obwód sądecki", Warszawa 1850
Skorupa Andrzej, "Zabytkowe kościoły Niżnego Podhala", Kraków 2004
"Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska", Warszawa 2016
"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Szydłowski Tadeusz, "Zabytki sztuki w Polsce. Inwentarz topograficzny, cz. 3: Województwo krakowskie, t. 1, z. 1: Powiat nowotarski", Warszawa 1938

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Jak cytować?

Maria Działo, "Eliasz", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/eliasz

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności