Eliasz

Dzieje zabytku

Rzeźba powstała zapewne wraz z całą nastawą ołtarzową w pierwszej ćwierci XVIII wieku. Ołtarz Przemienienia Pańskiego odnotowano w aktach wizytacji biskupiej z 1728 roku, jako „nowy”. Laska, którą w lewej dłoni trzyma Eliasz, jest dodana wtórnie, zapewne zastąpiła podobny jej atrybut.

Opis

Rzeźba przedstawiająca proroka Eliasza, ścięta z tyłu, drążona. Prorok ustawiony na niskim cokole w formie posrebrzonego obłoku. Ukazany jest frontalnie w delikatnym kontrapoście z lewą nogą ugiętą w kolanie i z rękami ugiętymi w łokciach. W prawej dłoni trzyma zamkniętą księgę, a w lewej laskę. Twarz podłużna z długim nosem, otwartymi ustami i zmarszczonymi łukami brwiowymi; okolona długą, ciemną brodą i średniej długości włosami, zasłaniającymi uszy, silnie podwiniętymi do tyłu. Ubrany jest w długą, jasnobrązową suknię, przewiązaną w talii, obficie drapowaną oraz ciemnobrązowy płaszcz z jasnobrązową podszewką, spięty na piersiach i zarzucony na przedramionach do tyłu; na stopach ma założone pełne, brązowe buty. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała jest naturalistyczna.

Zarys problematyki artystycznej

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu, nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb proroków Mojżesza i Eliasza z nastawy ołtarzowej Przemienienia Pańskiego. Figury powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku i są ideowo ściśle związane z tytułem ołtarza. Nawiązują do wydarzenia z życia Chrystusa, które odbyło się na górze Tabor w obecności apostołów: św. Piotra, św. Jakuba Starszego i św. Jana Ewangelisty. Wydarzenie to zostało opisane na kartach Ewangelii św. Mateusza: „Po sześciu dniach Jezus wziął z sobą Piotra, Jakuba i brata jego Jana i zaprowadził ich na górę wysoką, osobno. Tam przemienił się wobec nich: twarz Jego zajaśniała jak słońce, odzienie zaś stało się białe jak światło. A oto im się ukazali Mojżesz i Eliasz, którzy rozmawiali z Nim. Wtedy Piotr rzekł do Jezusa: «Panie, dobrze że tu jesteśmy; jeśli chcesz postawię tu trzy namioty: jeden dla Ciebie, jeden dla Mojżesza i jeden dla Eliasza». Gdy on jeszcze mówił, oto obłok świetlany osłonił ich, a z obłoku odezwał się głos: «To jest mój Syn umiłowany, w którym mam upodobanie, Jego słuchajcie!». Uczniowie, słysząc to upadli na twarz i bardzo się zlękli. A Jezus zbliżył się do nich, dotknął ich i rzekł: «Wstańcie, nie lękajcie się!». Gdy podnieśli oczy, nikogo nie widzieli, tylko samego Jezusa” (Mt 17, 1-8). Eliasz jest jednym z najsłynniejszych proroków izraelskich. Został wzięty do nieba na wozie ognistym. Jest figurą zmartwychwstania i wniebowstąpienia Chrystusa, patronem karmelitów bosych i trzewiczkowych, a także dorożkarzy.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, od tyłu widoczny drewniany stelaż.

Streszczenie

W dotychczasowych badaniach nad wyposażeniem kościoła w Nowym Targu nie podjęto próby wskazania choćby kręgu potencjalnych autorów rzeźb proroków Mojżesza i Eliasza z nastawy ołtarzowej Przemienienia Pańskiego. Figury powstały w pierwszej ćwierci XVIII wieku i są ideowo ściśle związane z tytułem ołtarza.

Bibliografia