Tabernakulum

Dzieje zabytku

Omawiane tabernakulum jest oryginalnym elementem ołtarza głównego w kościele pw. Opieki Matki Boskiej w Kamieniu, wobec czego jego dzieje związane są z historią tego retabulum. Obecnie istniejący zespół alabastrowych ołtarzy wraz ze wspomnianym ołtarzem głównym powstał w latach 1937-1939. Początkowo rozważano wykonanie ich w drewnie przez zespół stolarzy działający w warsztacie przyklasztornym, którymi miał kierować pracujący dla kanoników regularnych rzeźbiarz Wojciech Maciejowski. Ostatecznie jednak podjęto decyzję o zamówieniu ołtarzy wykonanych z alabastru o charakterystycznym, szarym zabarwieniu, a ich wykonaniem zajęła się Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). Kontakt z fabryką nawiązano w 1936 roku, projekty ołtarzy oraz pozostałych elementów wyposażenia były gotowe już w styczniu 1937 roku, a realizację zamówienia rozpoczęto we wrześniu tego samego roku. W pierwszym etapie prac wykonano omawiany ołtarz główny, który był gotowy już jesienią 1937 roku. Następnie powstały dwa ołtarze boczne oraz ambona i chrzcielnica, a także balustrada oddzielająca prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku), które ukończono w lutym 1939 roku. Wszystkie elementy wykonano w Żórawnie, a następnie w specjalnie przystosowanych skrzyniach przesłano koleją do oddalonej od Kamienia o około 8 kilometrów stacji w Ryczowie-Półwsi, skąd już zaprzęgami konnymi przetransportowano je do kamieńskiej świątyni. Montażem zajmowali się pracownicy fabryki w Żórawnie. Gotowy zespół wyposażenia poświęcono 8 lipca 1939.

Opis

Prostopadłościenne, alabastrowe tabernakulum z tronem wystawienia nakrytym kamiennym baldachimem w formie kopuły wspartej na czterech kolumnach o kostkowych kapitelach. Na metalowych drzwiczkach umieszczony krzyż na tle glorii promienistej flankowany przez postaci klęczących aniołów.

Zarys problematyki artystycznej

Cenny zespół alabastrowych ołtarzy, którego częścią jest omawiane tabernakulum, wraz z chrzcielnicą, amboną i nieistniejącą już balustradą, noszący cechy neoromańskie, powstał pod koniec lat trzydziestych w należącej do rodziny Czartoryskich Fabryce Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” w Żórawnie. Fabryka ta zajmowała się produkcją elementów wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty elementów wyposażenia kościelnego ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. Z alabastru żórawieńskiego wykonano na przykład elementy wyposażenia kościoła pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny przy ulicy Rakowickiej w Krakowie (ołtarze projektu Józefa Szostakiewicza) czy rzeszowskiego kościoła pw. Chrystusa Króla. Wytwórnia w Żórawnie realizowała zamówienia według projektów dostarczanych przez zamawiającego, ale oferowała również własne rozwiązania. Tak też było w przypadku omawianego zespołu w kościele w Kamieniu. Przedłożony przez fabrykę projekt został bez większych zmian zaakceptowany przez Zgromadzenie Kanoników Regularnych Najświętszego Zbawiciela Laterańskiego, którzy sprawowali duszpasterstwo w kamieńskiej parafii.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Zespół alabastrowych ołtarzy w kamieńskim kościele, którego częścią jest omawiane tabernakulum, powstał w latach 1937-1939 i nosi cechy neoromańskie. Ich wykonaniem zajęła się Fabryka Wyrobów Alabastrowych „Żórawno” z Żórawna nad Dniestrem (obecnie na terenie Ukrainy). Fabryka ta zajmowała się produkcją elementów wyposażenia wnętrz, w tym realizowała liczne projekty elementów wyposażenia kościelnego ołtarzy, ambon, świeczników czy balustrad i okładzin ściennych. W pierwszym etapie prac powstał omawiany ołtarz główny, który był gotowy jesienią 1937 roku. Następnie zrealizowano dwa ołtarze boczne oraz ambonę i chrzcielnicę, a także balustradę oddzielającą prezbiterium od nawy (usunięta w 1979 roku), które ukończono w lutym 1939 roku. Gotowy zespół wyposażenia poświęcono 8 lipca 1939.

Bibliografia