Tabernakulum

Dzieje zabytku

W 1958 roku firma brązowniczo-artystyczna Grzegorza Uruszczaka w Krakowie wykonała nowe, chronione metalem tabernakulum na wzór starego.

Opis

Tabernakulum o rozbudowanej, dwustrefowej strukturze, na planie wklęsło-wypukłym. Dolna kondygnacja niższa, z wypukłymi drzwiczkami pośrodku, górna z ulokowanym nad nimi tronem wystawienia w formie wnęki zamkniętej łukiem półkolistym. Każdą kondygnację wieńczy pełne belkowanie, wyłamane na osiach ułożonych skośnie wolut w dolnej partii i kolumienek korynckich w górnej. Na drzwiczkach tabernakulum znajduje się dekoracja złożona z kielicha z hostią otoczoną glorią promienistą, w niej monogram „IHS”. Kielich stoi na zwężającej się ku górze stopie, trzon w połowie wysokości przerywa nodus, a czarę ujmuje koszyczek. Drzwiczki flankują plakiety ornamentalne skomponowane z płomienistego rocaille’a. Wynoszące się na osi belkowanie spina stylizowany liść akantu. W niszę powyżej wstawiono rzeźbę przedstawiającą grupę ukrzyżowania, sklepienie dekoruje plakieta z liści i kwiatów. Niszę otaczają fragmenty wici, z której zwieszają się rzędy kampanul. Na belkowaniu tej kondygnacji plakieta z liści. kondygnacja ujęta spływami wolutowymi zakończonymi meandrem, tron uszakami w postaci cęgów przeplatanych gałązek różanych. Dolna część srebrzona i złocona; struktura górnej marmoryzowana na kolor granatowoniebieski, kolumny szare, profile i ornamenty złocone.

Zarys problematyki artystycznej

Tabernakulum (z łac. namiot, szałas) to niewielka, ozdobna, zamykana szafka służąca do przechowywania hostii i komunikantów. Zgodnie z przepisami liturgicznymi powinna być szczelnie zamknięta i nie wolno w niej umieszczać niczego innego. W dzień i w nocy musi palić się przed nią lampa wieczna. Tabernakulum przykrywa się konopeum – białym lub w odpowiadającym kolorowi liturgicznemu danego dnia fragmentem tkaniny, który ma je osłaniać. W tym przypadku z tabernakulum połączony jest tron do wystawienia monstrancji (a poza okresem wystawiania – krzyża).
Warto zauważyć, że tabernakulum lachowickie charakteryzuje się rozbudowaną, późnobarokową formą – dwukondygnacyjną, której ustawione skośnie podpory podtrzymują belkowanie wyłamane na ich osiach. Właściwe tabernakulum, czyli dolna, zamykana i obłożona metalem skrzynka jest późniejsza i została wykonana na wzór starej w 1958 roku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, zabrudzenia i ubytki w strukturze polichromii.

Streszczenie

Tabernakulum dwukondygnacyjne, dolna część wykonana w 1958 roku w zakładzie Grzegorza Uruszczaka w Krakowie na wzór starej, a górna pochodzi z XIX wieku.

Bibliografia