Św. Stanisław

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
nowotarski
Gmina
Szaflary
Miejscowość
Szaflary
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Biały Dunajec
Parafia
Św. Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
ołtarz boczny Matki Boskiej Częstochowskiej
Identyfikator
DZIELO/14437
Kategoria
rzeźba
Dookreślenie zabytku
Rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
1888-1889
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, rzeźbienie, polichromowanie, złocenie
Wymiary podstawowe
szerokość – około 35 cm
wysokość – 153 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Nastawę z drewna modrzewiowego wraz z rzeźbami św. Wojciecha i św. Stanisława wykonał Wit Wisz w latach 1888-1889. Patronowie Polski towarzyszą obrazowi Matki Boskiej Częstochowskiej, namalowanemu zapewne przez Stanisława Ciężadlika (zm. 1996), artystę ludowego z Mszany Dolnej.

Opis

Rzeźba z przedstawieniem św. Stanisława, biskupa jest drążona od tyłu. Biskup został ustawiony na prostopadłościennym postumencie. Świętego przedstawiono frontalnie w całej postaci w nieznacznym kontrapoście. Prawą rękę ma uniesioną w geście błogosławieństwa, zaś w lewej trzyma pastorał o krzywaśni utworzonej ze stylizowanej wici roślinnej. Męczennika ukazano jako dojrzałego mężczyznę z pociągłą twarzą, długimi, ciemnymi, falowanymi włosami spływającymi na ramiona oraz brodą. Ma prosty nos oraz wydatne usta i szeroko otwarte oczy o spojrzeniu skierowanym przed siebie. Ubrany jest w długą czerwoną albę, srebrną dalmatykę z długimi rękawami, zdobioną u dołu geometryczną ornamentyką, spod której widać końce złotej stuły. Na wierzchu biskup ma złoty ornat o kolistym wykroju z błękitnawą podszewką. Na jego głowie widoczna jest czerwono-złota infuła. Pod lewą, obutą stopą leży złamany srebrzony miecz. Do postumentu przymocowano tabliczkę z napisem: "Ofiarę na renowację ołtarza złożyli Czesław Tomala i Katarzyna żona z d(omu) Benedyków; Jan Grele i Zofia żona z d(omu) Benedyków. Bóg zapłać".

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźba św. Stanisława biskupa w Szaflarach bez wątpienia była inspirowana licznymi średniowiecznymi przedstawieniami tegoż świętego. Między innymi widać tutaj podobieństwo do rzeźby św. Stanisława w zwieńczeniu krakowskiego ołtarza mariackiego Wita Stwosza z lat 1477-1489, którą Wit Wisz znał z autopsji, gdyż do tej świątyni wykonał ambonę w 1898 roku. Ciekawym rozwiązaniem ikonograficznym, rzadko spotykanym w Małopolsce, jest umieszczenie u stóp męczennika złamanego miecza, a nie tradycyjnego przedstawienia Piotrowina, co wskazuje na inwencję twórczą artysty.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na przełomie XX i XXI wieku. Ofiarę na renowację ołtarza złożyli Czesław Tomala i Katarzyna z domu Benedyków oraz Jan Grele i Zofia z domu Benedyków.

Literatura

F. Tschochner, Stanislaus von Krakau, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 8, Ikonographie der Helligen. Melitius bis Zweiundvierzig Martyrer. Register, Hrsg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 389-392;
Sz. Tracz, Kościół parafialny św. Andrzeja w Szaflarach, Szaflary 2012, s. 20;
Zabytki sztuki w Polsce. Małopolska, red. S. Brzezicki, J. Wolańska, Warszawa 2016, s. 611.

Streszczenie

Rzeźba św. Stanisława powstała wraz z nastawą ołtarza bocznego Matki Boskiej Częstochowskiej w latach 1888-1889. Jej twórcą jest Wit Wisz, który inspirował się średniowiecznymi przedstawieniami świętego męczennika.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Stanisław", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-stanislaw-44

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności