Św. Katarzyna Sieneńska

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Małgorzaty i św. Katarzyny
Miejsce przechowywania
kaplica południowa, nisza w ścianie południowej
Identyfikator
DZIELO/23830
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przełom XIX i XX wieku
Technika i materiał
drewno rzeźbione, złocone, srebrzone i polichromowane
Wymiary podstawowe
wysokość – około 155 cm
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska

Opis

Całopostaciowa, pełnoplastyczna figura zwróconej na wprost św. Katarzyny Sieneńskiej stojącej w kontrapoście na niewysokiej, prostopadłościennej podstawie o ściętych narożach. Lekko przechyloną w prawo głowę charakteryzuje pociągła twarz o delikatnych rysach z długim, prostym nosem, nieznacznie opuszczonymi powiekami, kształtnym wykrojem ust i zaróżowionymi policzkami. Święta ubrana jest w habit dominikański ze szkaplerzem na habicie oraz czarnym płaszczem, na stopach ma czarne buty, pod welonem natomiast białą podwikę. W prawej, wspartej na piersiach ręce trzyma kwiat białej lilii, w lewej, opuszczonej wzdłuż ciała zamkniętą księgę. Głowę świętej okala wąska aureola.

Zarys problematyki artystycznej

Święta Katarzyna przyszła na świat w 1347 roku w Sienie w wielodzietnej (jako 24. dziecko) rodzinie farbiarza Jacopa Benincasy i Lapy z domu Piangenti. Od najmłodszych lat charakteryzowała ją głęboka religijność, czego efektem były złożone przez siedmioletnią Katarzynę dozgonne śluby czystości. Rodzice, początkowo nieprzychylni głęboko pobożnemu i ascetycznemu sposobowi życia córki, z czasem przystali na jej pustelniczy tryb życia. Już w dzieciństwie Katarzyna miała doznawać licznych wizji, m.in. św. Dominika, dzięki której w 1363 roku przystąpiła do świeckiego ruchu dominikańskiego, którego uczestnicy działali głównie w miastach. Kolejna wizja, jaka miała mieć miejsce w 1367 roku, wiązała się z tzw. mistycznymi zaślubinami Katarzyny z Chrystusem, który miał jej wówczas wręczyć pierścień, jako swej oblubienicy. Podczas innej wizji została obdarzona stygmatami. Z czasem poświęciła się działalności apostolskiej i charytatywnej. Wzbudzała powszechny podziw i szacunek swą niezwykłą inteligencją oraz charyzmą działalności apostolskiej i mądrości politycznej. Dzięki temu gromadziła wokół siebie przedstawicieli wszystkich stanów. Przez znaczną część życia pozostawała niepiśmienną, obszerną korespondencję kierowaną do papieża, duchownych, władców czy reprezentantów wpływowych rodów dyktowała swym uczniom (pisać miała się nauczyć w ostatnich latach życia). W podobny sposób powstało jej wielkie dzieło – „Dialog o Bożej Opatrzności”. Jej dorobek literacki, zwłaszcza wysoko ceniona proza utworów epistolarnych, umiejscowiły św. Katarzynę w gronie klasycznych czternastowiecznych twórców włoskich. Wspierała papieża Grzegorza XI w przygotowaniach krucjat antytureckich oraz w podjęciu decyzji o powrocie z Awinionu do Rzymu. Gdy po jego śmierci w Kościele wybuchł konflikt wzniecony przez wspierających antypapieża Klemensa VII przeciwników nowo wybranego Urbana VI, osiedlając się w Rzymie wzywała władców krajów chrześcijańskich do lojalności względem prawowitego papieża. Jednocześnie apelowała o pojednanie oraz poprawę obyczajów wśród duchowieństwa diecezjalnego i zakonnego, sama pozostając wzorem (duchowości dominikańskiej) do naśladowania dla społeczności zakonnej. Zmarła w wieku 33 lat, 29 czerwca 1380 w Rzymie, oświadczając swym uczniom, iż żyła i umiera za Kościół. Od chwili śmierci darzona była kultem, co sprawiło, że jej ciało, początkowo spoczywające na rzymskim cmentarzu Minerva, w 1383 roku zostało przeniesione do bazyliki Santa Maria sopra Minerva. Głowę złożono w kościele św. Dominika w Sienie. Ciekawostkę stanowi fakt, że dom św. Katarzyny w Sienie, który został wykupiony przez władze miasta, stał się rodzajem jej sanktuarium. Oficjalnej kanonizacji dokonał Pius II w 1461 roku. Święta Katarzyna Sieneńska jest jednym z patronów Rzymu i Włoch oraz Europy, zyskała także tytuł doktora Kościoła. Poza tym patronuje pielęgniarkom, strażnikom i strażakom oraz cierpiącym. Jej wizerunki charakteryzują habit dominikański oraz trzymane w dłoniach lilia, jako symbol czystości, księga odnosząca się do jej działalności pisarskiej, czasem także krzyż oznaczający śmierć dla uciech ziemskich, różaniec jako znak żarliwej modlitwy, czy cierniowa korona jako symbol medytacji nad Męką Jezusa. Na jej dłoniach natomiast mogą być widoczne ślady stygmatów.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry, drobne zabrudzenia powierzchni.

Literatura

Martinelli Anna Marta, Katarzyna ze Sieny, [w:] Encyklopedia katolicka, red. Gigilewicz Edward, t. 8, Lublin 2000, sp. 993-1002.

Streszczenie

Jedną z rzeźb zdobiących ściany kaplicy bocznej kościoła parafialnego w Kętach jest figura św. Katarzyny ze Sieny. Należącą do grona dominikańskich świętych zakonnicę charakteryzował niezwykle światły umysł, dzięki czemu zyskała tytuł doktora Kościoła oraz głęboka religijność, czego wyrazem były liczne mistyczne przeżycia.

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Św. Katarzyna Sieneńska", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-katarzyna-sienenska-7

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności