Św. Katarzyna Aleksandryjska

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
lewa strona ołtarza głównego
Identyfikator
DZIELO/13158
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przed 1659 rokiem
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – 76 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej stanowi część ołtarza głównego z drugiej połowy XVII wieku w Głębowicach. Nastawa powstała zapewne tuż przed 1659 rokiem, kiedy ołtarz konsekrował biskup pomocniczy krakowski Mikołaj Oborski. Rzeźba wraz nastawą była konserwowana w 1973 roku. Ostatnią konserwację retabulum przeprowadziła w latach 2016-2017 Monika Domańska-Tomczyk.

Opis

Święta została przedstawiona frontalnie w całej postaci w nieznacznym kontrapoście. Ma owalną twarz o sumarycznym modelunku rysów i rumianych policzkach. Jej długie, lekko falowane, ciemnobrązowe włosy, założone za wydatne uszy, opadają na plecy. Jest ubrana w długą, złoconą suknię z gorsetem oraz osłaniający ramiona, złocony płaszcz podwinięty pod prawą ręką. Na głowie ma otwartą, złoconą koronę, a na szyi sznur pereł. W prawej ręce opuszczonej wzdłuż ciała trzyma srebrzoną gałązkę palmową. Uniesioną na wysokość talii lewą ręką wspiera się o miecz o złoconej rękojeści i srebrzonym ostrzu. Układ draperii dolnej części szat z lewej strony jest nieznacznie odsunięty, co sugeruje, że w tym miejscu najprawdopodobniej znajdował się fragment zębatego koła.

Zarys problematyki artystycznej

Podobnie, jak stojąca po drugiej stronie nastawy rzeźba św. Marii Magdaleny, także przedstawienie św. Katarzyny Aleksandryjskiej zdradza lokalny warsztat snycerski. Rzeźba wpisuje się w ikonografię przedstawień reprezentacyjnych świętej, sięgając do tradycji średniowiecznej, np. przedstawienie w szafie ołtarza tryptyku Trójcy Świętej w kaplicy Świętokrzyskiej w katedrze na Wawelu z 1467 roku. Stąd też obecność miecza, gałązki palmowej oraz najprawdopodobniej niezachowanego do dzisiaj fragmentu zębatego koła. Układ ten powtarzały przedstawienia nowożytne np. siedemnastowieczny obraz z wizerunkiem stojącej św. Katarzyny Aleksandryjskiej z widocznymi atrybutami z kościoła w Cięcinie (obecnie w Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie), czerpiące najczęściej inspiracje ze wzorów graficznych.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 462;
P. Assion, Katharina von Alexandrien, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 7, Ikonographie der Helligen. Innozenz bis Melchisedech, Hrsg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 289-297;
W. Ficoń, Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Cięcinie, Cięcina 2015, s. 108, il. s. 110.
D. Horzela, Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce około 1440-1477, Kraków 2012, s. 133-134, il. 149.

Streszczenie

Rzeźba św. Katarzyny Aleksandryjskiej stanowi część głównego ołtarza z drugiej połowy XVII wieku w Głębowicach. Podobnie, jak stojąca po drugiej stronie nastawy rzeźba św. Marii Magdaleny, także przedstawienie św. Katarzyny Aleksandryjskiej zdradza lokalny warsztat snycerski. Rzeźba wpisuje się w ikonografię przedstawień reprezentacyjnych świętej, sięgając do tradycji średniowiecznej wykorzystywanej często w epoce nowożytnej.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

AV 35, k. 407 (s. 722)

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Katarzyna Aleksandryjska", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-katarzyna-aleksandryjska-7

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności