Św. Jan Nepomucen

Dzieje zabytku

Obraz został wspomniany w aktach wizytacji z 1765 roku jako „obraz S. Jana Nepomucena srebrem obwiedziony”. Dzieło powstało zapewne przed tym rokiem z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza głównego. Wykonał je prawdopodobnie Kazimierz Mołodziński. Ślady na płótnie wokół głowy świętego wskazują, że niegdyś był tam zapewne aplikowany wieniec ze srebrnych gwiazd. Mimo przekształceń ołtarzy w okresie remontu kościoła w latach 1841-1843 obraz został zachowany in situ.

Opis

Obraz w formie trapezu o wklęsłych bokach, zamknięty faliście. W centrum kompozycji św. Jan Nepomucen ukazany do wysokości kolan, zwrócony frontalnie, z głową uniesioną do góry. Obiema rękami przytrzymuje krucyfiks oparty na jego lewym ramieniu. Twarz ma pociągłą, szczupłą, o rysach wydobytych głębokim światłocieniem, z oczami skierowanymi do góry, prostym nosem i pełnymi ustami, okoloną bujną brodą oraz włosami sięgającymi ramion. Wokół głowy świętego nimb i wieniec z pięciu gwiazd. Jan Nepomucen ubrany jest w białą komżę z wąskimi rękawami, lamowaną koronką, brązową almucję z różową podszewką zawiązaną u szyi niebieskim sznurem. W prawej części obrazu znajduje się stół przesłonięty zieloną tkaniną, z leżącymi na nim dwiema książkami. W górnej części dzieła ukazane ciemne niebo z zarysem obłoków, rozjaśnione wokół głowy świętego. Obraz ujęty profilowaną, pozłoconą ramą.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawiający św. Jana Nepomucena jest bardzo podobny do dzieł malarza Kazimierza Mołodzińskiego. Typ twarzy świętego z dużymi, szklistymi oczami skierowanymi w górę, prostym nosem i charakterystycznymi pełnymi ustami oraz puszystą brodą jest zbliżony do postaci św. Wentury i Wybitnych przedstawicieli Zakonu Kanoników Regularnych od Pokuty z kościoła św. Marka w Krakowie. Sposób malowania tkaniny ze znamienne marszczonymi rękawami oraz koronką i drapowaniem odpowiada wskazanym wyżej postaciom z krakowskiego kościoła. Cechy stylowe omawianego obrazu pozwalają przypisać jego wykonanie Kazimierzowi Mołodzińskiemu.
Święty Jan Nepomucen był kanonikiem kolegiaty św. Idziego w Pradze, dlatego przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Zginął zrzucony z mostu Karola w Pradze do rzeki Wełtawy. Przyjmuje się, że powodem jego śmierci była odmowa ujawnienia tajemnicy spowiedzi, do której złamania zmuszał świętego król Wacław IV. Święty Jan Nepomucen ukazywany jest zazwyczaj z krucyfiksem w ręku, który adoruje, jak na omawianym obrazie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Wybrzuszenia płótna, krakelury, zaplamienia, ściemniały werniks, przetarcia warstwy malarskiej wzdłuż ramy.

Streszczenie

Obraz został wspomniany w aktach wizytacji z 1765 roku, powstał zatem przed tym rokiem z przeznaczeniem do zwieńczenia ołtarza głównego. Wykonał go prawdopodobnie Kazimierz Mołodziński. Święty Jan Nepomucen był kanonikiem kolegiaty św. Idziego w Pradze, dlatego przedstawiany jest w stroju odpowiadającym tej godności. Ukazywany jest zazwyczaj z krucyfiksem w ręku, który adoruje.

Bibliografia