Św. Jan Apostoł

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Osiek
Miejscowość
Głębowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Matki Boskiej Szkaplerznej
Miejsce przechowywania
lewa strona zwieńczenia ołtarza głównego
Identyfikator
DZIELO/13139
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
przed 1659 rokiem
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Rzeźba przedstawiająca św. Jana Apostoła stanowi część zwieńczenia ołtarza głównego w Głębowicach z drugiej połowy XVII wieku. Retabulum powstało zapewne tuż przed 1659 rokiem, kiedy ołtarz konsekrował biskup pomocniczy krakowski Mikołaj Oborski. Pierwotnie święty w lewej ręce trzymał kielich, tradycyjny atrybut św. Jana Ewangelisty, co potwierdza zdjęcie z lat trzydziestych XX wieku w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie. Rzeźba wraz z nastawą była konserwowana w 1973 roku. Ostatnią konserwację całego retabulum przeprowadziła w latach 2016-2017 Monika Domańska-Tomczyk.

Opis

Rzeźbiona figura ukazuje całopostaciowe wyobrażenie stojącego frontalnie św. Jana Apostoła. Święty ma owalną, szeroką twarz o sumarycznym modelunku rysów i rumianych policzkach z krótkim, ciemnobrązowym zarostem. Jego brązowe włosy układają się w pukle założone za wydatne uszy. Apostoł ubrany jest w długą, złoconą przewiązaną w pasie tunikę z kołnierzykiem oraz złocony płaszcz. Prawą rękę wspiera na piersiach. Pierwotnie trzymał w niej kielich.

Zarys problematyki artystycznej

Rzeźbiona postać św. Jana Apostoła w Głębowicach odbiega od tradycyjnej ikonografii, gdyż artysta ukazał go nie jako młodzieńca, ale jako dojrzałego mężczyznę. Jedynym elementem identyfikującym jego postać był trzymany przez niego kielich, co poświadczają zdjęcia archiwalne. Po drugiej stronie zwieńczenia ołtarza znajduje się wyobrażenie św. Piotra Apostoła. Jest to ciekawe zestawienie obu świętych, gdyż zazwyczaj św. Piotra ukazywano w towarzystwie św. Pawła Apostoła (obydwaj stanowili dwa symboliczne filary Kościoła). Jednakże obecność świętych apostołów Piotra i Jana w zwieńczeniu ołtarza w Głębowicach nie jest przypadkowa. Należy pamiętać, iż pierwotne wezwanie kościoła odnosiło się do św. Marii Magdaleny. Obaj apostołowie byli wraz z nią pierwszymi świadkami pustego grobu Chrystusa po zmartwychwstaniu. Ten fakt został wyeksponowany w głębowickiej nastawie. Uproszczony styl rzeźby świadczy, iż powstała ona w lokalnym warsztacie snycerskim.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Bardzo dobry.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 462;
M. Lechner, Johannes der Evangelist, [w:] Lexikon der christlichen Ikonographie, Bd. 7, Ikonographie der Helligen. Innozenz bis Melchisedech, Hrsg. W. Braunfels, Rom-Freiburg-Basel-Vien 1994, kol. 108-121.

Streszczenie

Rzeźba przedstawiająca św. Jana Apostoła stanowi część zwieńczenia ołtarza głównego w Głębowicach z drugiej połowy XVII wieku. Retabulum powstało zapewne tuż przed 1659 rokiem, kiedy ołtarz konsekrował biskup pomocniczy krakowski Mikołaj Oborski. Pierwotnie święty w lewej ręce trzymał kielich, tradycyjny atrybut św. Jana Ewangelisty, co potwierdza zdjęcie archiwalne z lat trzydziestych XX wieku. Widniejący w zwieńczeniu apostołowie Jan i Piotr wraz ze św. Marią Magdaleną, pierwotną patronką świątyni w Głębowicach, byli pierwszymi świadkami pustego grobu po zmartwychwstaniu Chrystusa.

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

AV 35, k. 407 (s. 722)

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Św. Jan Apostoł", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-jan-apostol

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności