Św. Barbara, św. Klemens

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Krzeszowice
Miejscowość
Zalas
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Krzeszowice
Parafia
Św. Marii Magdaleny i św. Andrzeja Apostoła
Kościół
Św. Marii Magdaleny i Andrzeja Apostoła
Miejsce przechowywania
kościół
Identyfikator
DZIELO/09748
Kategoria
feretron
Ilość
1
Czas powstania
XIX wiek (?)
Technika i materiał
drewno, cięte, rzeźbione, polichromowane, złocone; olej na desce
Autor noty katalogowej
Agata Felczyńska
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Dzieje zabytku nie są znane.

Opis

Feretron drewniany w prostej złoconej i malowanej ramie. Pole obrazowe ujęte dwoma kanelowanymi pilastrami. Zwieńczenie w formie łuku kotarowego z krzyżem na osi; w nim medalion z popiersiem Marii, poniżej dwa skrzyżowane młotki. Po bokach rzeźbione uszy z wici roślinnej i rozwiniętych kwiatów. Na awersie całopostaciowe przedstawienie św. Barbary na tle pejzażu, z wieżą po lewej stronie. Święta ukazana została w żółtej sukni, okryta niebieskim, podbitym na różowo, spiętym pod szyją płaszczem, z koroną na głowie. Lewą ręką przytrzymuje oparty o ziemię miecz, a prawą księgę oraz kielich z hostią. Na podstawie feretronu napis „Ś(więta) Barbaro / Módl się za nami”.
Na rewersie całopostaciowe przedstawienie św. Klemensa na tle pejzażu. Święty został ukazany albie czerwonym ornacie podbitym zielenią, z tiarą na głowie i paliuszem na piersi. W prawej ręce trzyma liść palmowy, a w lewej zwój z napisem „AD CORINTHIOS”, wokół głowy ma złoty nimb. Na podstawie napis „Ś(więty) Klemensie / Módl się za nami”.

Zarys problematyki artystycznej

Feretron (łac. feretrum) służył w starożytności do obnoszenia posągów bóstw podczas procesji triumfalnych; podobną funkcję pełni obecnie w kościele katolickim podczas uroczystych procesji. Jest to przenośny, obustronny obraz lub rzeźba na podstawie, w którą wsuwa się drążki.
Na rewersie przedstawiony został św. Klemens, według tradycji niewolnik, który po uwolnieniu otrzymał święcenia kapłańskie od św. Piotra i został jego następcą. Wygnany trafił na Krym, gdzie poniósł męczeńską śmierć w kamieniołomach. Awers ukazuje św. Barbarę, która żyła na przełomie III i IV wieku i była córką bogatego poganina. Została zamknięta w wieży, lecz pomimo odcięcia od świata z własnej woli przeszła na chrześcijaństwo. Sąd skazał ją na chłostę; ostatecznie została ścięta w Nikomedii w 306 roku. W omawianym feretronie święta trzyma w dłoniach kielich z hostią nawiązujący do Komunii świętej, której udzielił jej Chrystus po poddaniu jej torturom oraz miecz, narzędzie jej męczeńskiej śmierci, poniesionej z rąk ojca. Podtrzymująca kielich księga nawiązuje do jej teologicznego wykształcenia lub jest symbolem trwania przy Ewangelii.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Literatura

Encyklopedia Katolicka, red. Bieńskowski Ludomir, Hemperk Piotr, Kamiński Stanisław i in., Lublin 1989, s. 134.
Feretron [w:] Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Kubalska-Sulkiewicz Katarzyna, Bielska-Łach Monika, Manteuffel-Szarota Anna, Warszawa 2002, s. 111.
Künstle Karl, Ikonographie der christlichen Kunst, Freiburg 1926, 113-115.
Lexikon der christlichen Ikonographie, hrsg Engelbert Kirschbaum, Rom-Freiburg-Basel-Wien 1970, Sp. 304-311
Marecki Józef, Rotter Lucyna, Jak czytać wizerunki świętych. Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków 2013, s. 96-97.

Streszczenie

Dziewiętnastowieczny feretron o cechach klasycystycznych z przedstawieniami świętych męczenników Barbary oraz Klemensa. Nie jest znane jego autorstwo ani pochodzenie, był stosowany w czasie uroczystych procesji.

Bibliografia

"Słownik terminologiczny sztuk pięknych", Warszawa 2011

Osoby związane z dziełem

Jak cytować?

Agata Felczyńska, "Św. Barbara, św. Klemens", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/sw-barbara-sw-klemens

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności