Św. Anna Samotrzeć

Dzieje zabytku

Obraz św. Anny Samotrzeć powstał po wybudowaniu nowej świątyni w Łętowni, z przeznaczeniem do ołtarza w kaplicy, po 1765 roku.

Opis

Obraz w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym nadwieszonym z uskokiem. W centrum ukazane Maria i św. Anna, siedzące na fotelach, pomiędzy którymi podtrzymywane jest Dzieciątko Jezus. Maria w lewej części obrazu, zwrócona w trzech czwartych w lewo, obiema rękami podtrzymuje przed sobą Dzieciątko, lewą nogę opiera na podnóżku. Twarz ma owalną, o małych, okrągłych oczach, uniesionych, łukowatych brwiach, wąskim, długim nosie i małych ustach, okoloną jasnymi włosami ukrytymi pod welonem. Ubrana jest w niebieską suknię spodnią z długimi rękawami, jasnopomarańczową suknię wierzchnią z krótkimi, szerokimi rękawami oraz w niebieski płaszcz przepasany diagonalnie przez lewe ramie i opadający na prawą nogę. Na głowie ma szary welon, opadający na ramię, na stopach złote sandały. Dzieciątko ukazane w pozycji siedzącej, zwrócone w trzech czwartych w lewo, oparte na prawej ręce, lewą wyciąga ku św. Annie. Twarz ma okrągłą, o pełnych policzkach, małych, okrągłych oczach, uniesionych brwiach i pełnych ustach. Ciało ma pulchne, przesłonięte w partii podbrzusza białą pieluszką. W prawej części obrazu ukazana św. Anna, zwrócona w trzech czwartych w prawo, z pochyloną głową i rękami skrzyżowanymi na piersi. Twarz ma owalną, wychudzoną, o małych okrągłych oczach, uniesionych brwiach, lekko garbatym nosie i małych ustach. Ubrana jest w jasnoniebieską suknię spodnią z długimi rękawami, niebieską suknię wierzchnią z krótkimi, szerokimi rękawami oraz w pomarańczowy płaszcz zarzucony na prawe ramię i opadający na kolana. Na głowie ma jasnobrązowy welon, opadający na ramiona i plecy, na stopach złote sandały. Wokół głów postaci nimby. Nad nimi unosi się gołębica Ducha Świętego w otoku z obłoków. W tle widoczne szaro-niebieskie niebo.

Zarys problematyki artystycznej

Autor omawianego dzieła namalował szereg obrazów ołtarzowych do kościoła w Łętowni, mianowicie św. Jana Nepomucena, św. Floriana, św. Szymona i św. Judy, św. Jana, św. Marii Magdaleny, św.Walentego, Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem i św. Katarzyną Sieneńską oraz św. Barbary. Wszystkie te dzieła cechuje zbliżony typ fizjonomii postaci o małych, okrągłych oczach i uniesionych, łukowatych brwiach, wąskim nosie i pełnych ustach. Tkanina strojów modelowana jest bardzo miękko, układa się w duże fałdy i zagięcia, mocno rozjaśnione w miejscach załamania, z silnym światłocieniem. Widoczna jest duża szczegółowość w sposobie oddania strojów i atrybutów. Postacie są smukłe, o wydłużonych, lekko zachwianych proporcjach, ale upozowane są swobodnie.
Temat św. Anny Samotrzeć przedstawia trójkę postaci – św. Annę, Marię i małego Jezusa (samotrzeć – we troje). Ewoluował on z wizerunków Rodziny Marii. Te ostatnie ilustrowały przekazy odnoszące się do potrójnego małżeństwa św. Anny z Joachimem, Kleofasem i Salomasem (trinubium), z których to związków święta urodziła trzy córki – Marię, Marię Kleofasową i Marię Salome. W sztukach plastycznych ukazywano tę scenę w taki sposób, że na ławie siedziała zazwyczaj św. Anna i Maria z Jezusem na kolanach, za nimi stali trzej mężowie Anny i mąż Marii – Józef, u dołu ukazano pozostałe córki św. Anny. Wizerunek św. Anny Samotrzeć wyodrębnił się z tych wielofigurowych scen, skupiając się na ich centralnych postaciach. Przedstawienie z Marią i Anną tej samej wielkości, siedzących obok siebie na ławie, bądź fotelach, stanowi jeden z wariantów ukazywania tego tematu w średniowieczu.

Streszczenie

Obraz św. Anny Samotrzeć powstał po wybudowaniu nowej świątyni w Łętowni, z przeznaczeniem do ołtarza w kaplicy, po 1765 roku. Temat św. Anny Samotrzeć przedstawia trójkę postaci – św. Annę, Marię i małego Jezusa (samotrzeć – we troje). Ewoluował on z wizerunków Rodziny Marii, wyodrębnił się z tych wielofigurowych scen, skupiając się na ich centralnych postaciach.

Bibliografia