Ołtarz w kaplicy północnej
Zdjęcie nr 1: Prostopadłościenny ołtarz z retabulum posadowionym na dwustrefowym cokole. Nastawa ujęta parami kolumn, z których zewnętrzne są wysunięte do przodu, a środkowe cofnięte do tyłu, z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi przełamujące się nad nimi belkowanie, z wydatnym gzymsem ozdobionym kostkowaniem. Na osi kolumn skrajnych faliste naczółki, nad częścią środkową Oko Opatrzności obramione chmurami, na tle promienistej glorii. Pośrodku nastawy prostokątny obraz w profilowanej ramie wypełnionej kwiatonami z wyobrażeniem Matki Boskiej Różańcowej i św. Dominikiem.
Zdjęcie nr 2: Prostopadłościenny ołtarz z retabulum posadowionym na dwustrefowym cokole. Nastawa ujęta parami kolumn, z których zewnętrzne są wysunięte do przodu, a środkowe cofnięte do tyłu, z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi przełamujące się nad nimi belkowanie, z wydatnym gzymsem ozdobionym kostkowaniem. Na osi kolumn skrajnych faliste naczółki, nad częścią środkową Oko Opatrzności obramione chmurami, na tle promienistej glorii. Pośrodku nastawy prostokątny obraz w profilowanej ramie wypełnionej kwiatonami z wyobrażeniem Matki Boskiej Różańcowej i św. Dominikiem.
Zdjęcie nr 3: Prostopadłościenny ołtarz z retabulum posadowionym na dwustrefowym cokole. Nastawa ujęta parami kolumn, z których zewnętrzne są wysunięte do przodu, a środkowe cofnięte do tyłu, z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi przełamujące się nad nimi belkowanie, z wydatnym gzymsem ozdobionym kostkowaniem. Na osi kolumn skrajnych faliste naczółki, nad częścią środkową Oko Opatrzności obramione chmurami, na tle promienistej glorii. Pośrodku nastawy prostokątny obraz w profilowanej ramie wypełnionej kwiatonami z wyobrażeniem Matki Boskiej Różańcowej i św. Dominikiem.
Zdjęcie nr 4: Prostopadłościenny ołtarz z retabulum posadowionym na dwustrefowym cokole. Nastawa ujęta parami kolumn, z których zewnętrzne są wysunięte do przodu, a środkowe cofnięte do tyłu, z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi przełamujące się nad nimi belkowanie, z wydatnym gzymsem ozdobionym kostkowaniem. Na osi kolumn skrajnych faliste naczółki, nad częścią środkową Oko Opatrzności obramione chmurami, na tle promienistej glorii. Pośrodku nastawy prostokątny obraz w profilowanej ramie wypełnionej kwiatonami z wyobrażeniem Matki Boskiej Różańcowej i św. Dominikiem.

Ołtarz w kaplicy północnej

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Spytkowice
Miejscowość
Spytkowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Dekanat
Zator
Parafia
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Kościół
Św. Katarzyny Aleksandryjskiej
Miejsce przechowywania
kościół, kaplica północna
Identyfikator
DZIELO/06714
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
1688 rok
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie, polichromowane, złocone
Wymiary podstawowe
wysokość – 400 cm
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz pierwotnie pod wezwaniem św. Wojciecha wzniesiony został w 1688 roku. Powstał z inicjatywy proboszcza Wojciecha Ochowskiego i wykonał go Błażej Zawilski z Zembrzyc. Kaplicę, w której znalazł swoje obecne miejsce wybudowano w 1698 roku. Pierwotnie towarzyszyły mu figury św. Katarzyny i św. Jana Ewangelisty, obecnie zaginione (utrwalone w kartach ewidencyjnych Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie). Ołtarz powierzono opiece Bractwa Różańca Świętego, które w Spytkowicach powołali dominikanie w 1897 roku.

Opis

Prostopadłościenny ołtarz z retabulum posadowionym na dwustrefowym cokole. Nastawa ujęta parami kolumn, z których zewnętrzne są wysunięte do przodu, a środkowe cofnięte do tyłu, z kapitelami kompozytowymi, podtrzymującymi przełamujące się nad nimi belkowanie, z wydatnym gzymsem ozdobionym kostkowaniem. Na osi kolumn skrajnych faliste naczółki, nad częścią środkową Oko Opatrzności obramione chmurami, na tle promienistej glorii. Pośrodku nastawy prostokątny obraz w profilowanej ramie wypełnionej kwiatonami z wyobrażeniem Matki Boskiej Różańcowej i św. Dominikiem.

Zarys problematyki artystycznej

Ołtarz o prostych formach z uskokowo rozłożonymi podporami jest dziełem nieznanego wcześniej snycerza i stolarza z pobliskich Zembrzyc – Błażeja Zawilskiego. Jak informuje zapis w kronice ołtarz powstał z fundacji proboszcza Wojciecha Ochowskiego: „in Honorem Sancti Adalberti Regni Poloniae ac mei Patroni et Tutelaris”. W późniejszym czasie w ołtarzu umieszczono obraz Matki Boskiej Różańcowej ze św. Dominikiem, stąd dzisiejsze wezwanie kaplicy i ołtarza.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Spękania, ubytki farby, brak główek aniołów płycinach.

Streszczenie

Ołtarz w obecnej kaplicy Matki Boskiej Różańcowej pierwotnie poświęcony był św. Wojciechowi. Ufundował go proboszcz spytkowicki Wojciech Ochowski, a wykonał w 1688 rok Błażej Zawilski, snycerz z Zembrzyc.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Warzecha Julian, Mostowik Paweł, "Spytkowice w zapisach księży proboszczów" , [w:] "Księga jubileuszowa 800 lat Spytkowic" , red.Warzecha Julian, Fabin Joanna, Mostwoik Paweł , Ząbki 2000 , s. 77-89

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona wisząca, przyścienna, umieszczona na ścianie łuku tęczowego, z parapetem dziś nieistniejących schodów od strony prezbiterium i usytuowanej przy nim kaplicy. Kosz ambony założony na rzucie trójliścia z trójkątnymi występami, wsparty na puklowanej konsoli z podwieszoną szyszką. Dolna część ambony wybrzuszona, pokryta rozłożystymi liśćmi akantu, kosz prosty na rzucie odcinków koła z prostokątnymi płycinami wypełnionymi liśćmi akantu, zakończony profilowanym gzymsem. Zaplecek z profilowaną płyciną zakończoną łukiem półkolistym nadwieszonym. Nad koszem baldachim powielający rzut kosza, zwieńczony silnie wystającym gzymsem, z podwieszoną w podniebieniu gołębicą Ducha Świętego na tle glorii promienistej. Nad baldachimem kabłąki w formie spływów wolutowych opatrzonych liśćmi akantu, podtrzymujące koronę zamkniętą z kulą i krzyżem. Parapet schodów z dekoracją w postaci trzech płycin w kształcie równoległoboku obwiedzionych profilowanymi ramami. Płycina w polu łączącym parapet schodów z podestem przed amboną w formie stojącego prostokąta z uszakami, ujętego motywami roślinnymi. Ambona w kolorze czarnym, z zielonymi i czerwonymi imitacjami marmoryzacji, ze złoconymi ornamentami.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Umieszczone na przyczółku całopostaciowe rzeźby aniołów, ułożonych przeciwstawnie, w pozycji półleżącej, zwróconych w kierunku osi ołtarza. Ich nogi bezpośrednio stykające się z gzymsem są ugięte w kolanach, natomiast zewnętrzne – wyprostowane. Ramiona aniołów są szeroko rozłożone, a dłonie z ugiętymi palcami. Głowy lekko pochylone do przodu skłaniają się delikatnie w stronę centrum ołtarza. Ich twarze są owalne, pełne, z głęboko osadzonymi dużymi oczami, przysłonięte do połowy powiekami. Nosy proste, wyraźnie zaznaczone, usta wąskie, lekko rozchylone. Głowy okolone pofalowanymi puklami włosów sięgającymi ramion. Skrzydła aniołów są rozłożone, z głęboko rzeźbionymi piórami. Każdy z aniołów ubrany jest w tunikę, sięgającą kostek z opracowaną lamówką wokół dekoltu oraz w krótszą, wierzchnią szatę, przewiązaną w pasie, z wykrojem pod szyją w kształcie litery „V” i z podwiniętymi rękawami, a także w sandały sięgające do połowy łydki. W opracowaniu wierzchniej szaty dominują pionowe, równoległe, rurkowate fałdy. W szacie spodniej tkanina nad zewnętrzną stopą układa się w formę węzła. Karnacja ciała aniołów kremowa, włosy brązowe, szaty i skrzydła złote.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Chrzcielnica usytuowana na postumencie na rzucie półkolistym i schodkowej, kwadratowej płycie. Jej trzon w typie gruszkowym dźwiga puklowaną, półkulistą czarę z profilowanym, ćwierćkolistym w przekroju wylewem. Pokrywa drewniana, bogato profilowana, malowana na czarno, zwieńczona złoconą kulą z krzyżem.
chrzcielnica
Chrzcielnica
Zdjęcie nr 1: Rzeźba przedstawia błogosławiącego Boga Ojca w półpostaci, z prawą ręką wyciągniętą w geście błogosławieństwa, a lewą wspartą na globie z krzyżem. Głowę ma lekko pochyloną i skierowaną w prawo. Jego twarz jest pociągła, zakończona spiczastą brodą. Brwi mocno opadają w dół po zewnętrznej stronie, oczy, głęboko osadzone rozdzielone są wydatnym, prostym nosem. Zamknięte usta są otoczone obfitymi wąsami i gęstą brodą. Włosy, długie i pofalowane miękko spływają pojedynczymi pasmami na ramiona. Bóg Ojciec ubrany jest w tunikę i płaszcz, przerzucony przez lewe ramię. W opracowaniu tuniki dominują pionowe żłobkowania, a w przypadku płaszcza koncentryczne, rurkowate fałdy. Karnacja ciała Boga Ojca kremowa, włosy szare, szaty złote.
rzeźba
Bóg Ojciec
Zdjęcie nr 1: Na belce tęczowej o zarysie łuku wklęsło-wypukłego z uskokiem usytuowano krzyż z figurą Chrystusa i figury Marii i św. Jana Ewangelisty. Chrystus został przedstawiony frontalnie, w lekkim zwisie, z głową na wysokości dłoni, z nogami lekko ugiętymi w kolanach, skrzyżowanymi stopami, prawa na lewej, przybitymi do krzyża jednym gwoździem. Ręce rozłożone szeroko na ramionach krzyża, dłonie z lekko zgiętymi palcami są przebite gwoździami. Sylwetka Chrystusa jest delikatnie wygięta, głowa bezwładnie opada na prawe ramię. Jego twarz jest pociągła, nos prosty, wąski, oczy małe, zamknięte. Twarz okala szpiczasta, brązowa, krótka broda. Głowę przykrywają gęste, ciemne włosy o falistych, długich puklach zakrywające ucho i opadające na szyję oraz złota korona cierniowa. Ciało opracowane poprawnie pod względem anatomii, ale modelowane delikatnie, z lekko zarysowaną muskulaturą. Na biodrach krótkie perizonium, ze swobodnie opadającym wzdłuż prawego uda końcem materiału. W prawym boku Chrystusa widoczna jest rana od włóczni, z której wypływa krew, podobnie, jak z ran powstałych przez koronę cierniową, czy w miejscach przebitych gwoździami. Belka łuku tęczowego w kolorze brązowym, z fragmentami profilowania złoconymi. Rzeźba Chrystusa polichromowana naturalistycznie, ze złoconym perizonium oraz koroną cierniową i czerwonymi strużkami krwi.
rzeźba
Chrystus na krzyżu
Zdjęcie nr 1: Obraz znajduje się w niszy ujętej profilowaną ramą w kształcie stojącego prostokąta z lekko wklęśniętymi dłuższymi bokami, zamkniętego od góry trójlistnie. Obraz nie powiela kształtu wnęki. Ukrzyżowany Chrystus ukazany jest w typie Cristo morte, w silnym zwisie, przybity do krzyża trzema gwoździami. Jego sylwetka jest lekko wygięta w lewą stronę, głowę opiera na prawym ramieniu. Na wysokości bioder jest przepasany białym, silnie fałdowanym i częściowo rozwianym perizonium. Na głowie dźwiga koronę cierniową, wokół niej świetlisty nimb. Jego twarz jest pociągła, okolona krótką brodą, podobnie jak włosy lekko falowane, spływające na ramiona. Oczy duże, zamknięte, podkreślone silnie zarysowanymi brwiami. Nos długi, prosty, z rozszerzonymi nozdrzami, usta zamknięte. Korpus mocno umięśniony z wyraźnym modelunkiem anatomicznym. Nogi również umięśnione, złączone na całej długości, stopy skrzyżowane prawa na lewą. Całe ciało Chrystusa bardzo jasne w odcieniach ugru. W ciemnym tle, w górnej części kompozycji rozstępujące się obłoki. Ponad jego głową, do pionowej belki krzyża przytwierdzony titulus z pełnym opisem winy Chrystusa w języku hebrajskim, greckim i łacińskim: „ישוע הנצרת מלך היהודים / IHCOVC O NA/ZAPAIOC O BA/CILEYC TΩN/IOYΑAIΩN / IESVS NAZA/RENVS REX / IUDEORVM (Jezus Nazareński Król Żydowski)”.
obraz
Chrystus Ukrzyżowany

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Obraz w formie stojącego prostokąta. W centrum siedząca postać Marii zwrócona trzy czwarte w lewo, delikatnie pochylona z rękami złożonymi w geście modlitwy. Przed nią siedzące na skale Dzieciątko, zwrócone trzy czwarte w prawo, delikatnie pochylone, opierające ciężar ciała na prawej ręce. Maria o delikatnych rysach: owalnej twarzy, małym nosie i drobnych ustach. Na głowie ma biały welon przykrywający jej włosy. Ubrana jest w bladoróżową suknię oraz silnie udrapowany ciemnogranatowy płaszcz, spod którego widoczna jest bosa stopa. Dzieciątko o jasnej, różowawej karnacji. Twarz pełna o małym nosie i głęboko osadzonych oczach. Głowę okalają krótkie, złote włosy. Wokół głów Marii i Dzieciątka złote, świetliste nimby. W tle pejzaż z widocznymi fragmentami drzew w brunatnej i ciemnozielonej tonacji. Rama złocona, fakturowana, w narożach i pośrodku boków zdobiona stylizowaną wicią roślinną.
obraz

Adoracja Dzieciątka

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie pionowego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej Karmiącej. W centrum kompozycji została ukazana Maria w półpostaci z głową przechyloną na lewe ramię. W lewej dłoni trzyma Dzieciątko Jezus, a prawą przytrzymuje pierś, którą go karmi. Ubrana jest w zielone szaty: suknię oraz płaszcz zdobione jasnoczerwonymi i kolistymi różami, niebieskimi tulipanami oraz zielonymi listkami. Szaty obwiedzione są czarnym konturem, w środku malowane płaską plamą barwną, bez cieniowania. Twarz Marii pełna o jasnej karnacji z zaróżowionymi policzkami z długim nosem i małymi ustami. Włosy długie, ciemnobrązowe, schowane pod welonem. Dzieciątko ponad naturalnych rozmiarów z odkrytymi ramionami i kolanami. Tło po lewej stronie obrazu ciemnoniebieskie, a po prawej zielone z żółtym nimbem wokół głowy Dzieciątka oraz żółtym fragmentem w prawym, górnym narożu. Wokół głów postaci rozmieszczonych jest jednaście, dużych i złotych gwiazd. Rama prosta, drewniana i bejcowana.
obraz

Matka Boska Karmiąca

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta, zamknięty łukiem nadwieszonym z przedstawieniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Maria ukazana w półpostaci, frontalnie, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku. Dzieciątko widoczne z prawego profilu, z głową odwróconą do tyłu, oburącz ujmuje dłoń Marii. Owalne twarze postaci charakteryzują linearnie opracowane rysy, z długimi, wąskimi nosami oraz drobnymi ustami. Oczy Marii mają migdałowy kształt, jej wzrok skierowany jest na wprost. Matka Boska ubrana jest w czerwoną suknię z długimi rękawami ze złotymi obszyciami oraz ciemnoniebieski płaszcz nałożony na głowę. Dzieciątko ubrane jest w zieloną sukienkę i czerwony płaszcz, z jego lewej stopy zsuwa się sandał. Jezus spogląda w kierunku niewielkiej sylwetki jednego z dwóch archaniołów znajdującego się po prawej stronie – archanioła Gabriela. Po drugiej stronie jest archanioł Michał, obaj trzymają w dłoniach narzędzia Męki Pańskiej: Michał (włócznię i gąbkę z octem), Gabriel (krzyż). Na głowach Marii i Dzieciątka znajdują się otwarte korony ze szlachetnymi kamieniami, a wokół nimby: Matki Boskiej dekorowany bogatą wicią floralną, u Dzieciątka nimb krzyżowy. Wszystkie postacie są podpisane inicjałami: nad głową Marii, po lewej stronie obrazu widnieją litery „MP”, a po prawej „ΘΥ”; następnie po lewej stronie obrazu, nad głową archanioła Michała znajdują się litery „ΟΡМ”, a nad głową archanioła Gabriela „OΡГ” i dalej, po prawej stronie obrazu, obok Dzieciątka Jezus litery „IC-XC”. Tło jest złocone. Obraz ujęty jest prostokątną, profilowaną ramą zdobioną od zewnątrz ażurową wicią roślinną. W górnej części kompozycji napis „MATKO BOSKA NIEUSTAJĄCEJ POMOCY / MÓDL SIĘ ZA NAMI”. Rama drewniana, profilowana, złocona, ozdobiona rzędem stylizowanych liści akantu.
obraz

Matka Boska Nieustastającej Pomocy

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta w rozbudowanej, profilowanej ramie dekorowanej nakładanymi motywami geometrycznymi oraz kwiatowymi, zwieńczonej na osi monogramem maryjnym. W centrum kompozycji, nieco z lewej strony obrazu przedstawienie Marii trzymającej na kolanach martwe ciało Chrystusa. Twarz Marii szeroka, z delikatnie otwartymi ustami, szerokim nosem i wzrokiem skierowanym ku niebu. Matka Boska jest ubrana w czerwoną suknię, ciemnobłękitny płaszcz nałożony na głowę oraz biały welon. Chrystus ukazany w pozycji półleżącej na białym płótnie, z lewą ręką podtrzymywaną przez Marię, prawą opadłą bezwładnie w dół. Twarz szczupła, oczy zamknięte, okolona krótką brodą i długimi, ciemnobrązowymi włosami, spływającymi na ramiona i plecy. Odziany jest w białe perizonium na biodrach, delikatnie drapowane. Wokół głów są zaznaczone nimby. W lewym, dolnym rogu przedstawienia titulus oraz misa, w prawym widoczny fragment krzyża. W tle otwiera się rozległy pejzaż z widokiem na Jerozolimę. Kolorystyka ciemna, ciepła z dominacją brązów.
obraz

Pieta

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta ujęty profilowaną, złoconą ramą. W centrum kompozycji, na tle rozległego, górzystego pejzażu przedstawiony św. Antoni Padewski trzymający na ręku Dzieciątko Jezus. Święty ukazany frontalnie, w pozycji stojącej z głową zwróconą w trzech czwartych w lewo. Ubrany w brązowy habit franciszkański przepasany sznurem (cingulum), z przewieszonym u pasa różańcem. Stopy obute w brązowe sandały. Święty przedstawiony jako mężczyzna o okrągłej twarzy z pełnymi, zaróżowionymi policzkami, o dużych, ciemnych oczach oraz długim, prostym nosie. Głowa z tonsurą okolona nimbem. W prawym ręku postać trzyma kwiat białej lilii; w lewym podtrzymuje zamkniętą księgę, na której znajduje się Dzieciątko Jezus. Chrystus ukazany w postawie siedzącej, zwrócony w trzech czwartych w prawo. Ukazany jako jasnowłose, pulchne dziecko o jasnej karnacji z wyraźnie zaznaczonym rumieńcem. Oczy duże, nos prosty, usta lekko uśmiechnięte. Głowa otoczona nimbem. Biodra przepasane białą tkaniną. Dzieciątko wznosi prawą rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma kulę ziemską. Tło kompozycji stanowi rozległy, górzysty pejzaż z widoczną w oddali sylwetą miasta i płynącą rzeką. Powyżej niebo zasnute białymi obłokami. Na odwrociu obrazu napis „Ołtarz S(więtego) Józefa odnowiony kosztem Pana Józefa Mianowskiego 1851” oraz „Ten Obraz z Ramą Odnowiony na Honor S Antoniego dnia 15 Grudnia 1851. Woj(ciech) Dembowski, Malarz i Pozłotnik m.p. O.M.K.”
obraz

Św. Antoni Padewski

Zdjęcie nr 1: Obraz w kształcie stojącego prostokąta przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. W centrum kompozycji znajduje się św. Franciszek, usytuowany nieco z lewej strony obrazu, w pozycji klęczącej, zwrócony w trzech czwartych w lewo, z rękami rozłożonymi szeroko na boki. Ma podłużną twarz, z krótkim i jasnym zarostem, z oczami skierowanymi na Chrystusa, na głowie tonsurę. Święty ubrany jest w habit franciszkański przewiązany sznurem, a na stopach ma założone sandały. W górnej części obrazu, po prawej stronie znajduje się Chrystus jako serafin, z którego ran wychodzą czerwone promienie tworzące stygmaty u świętego Franciszka. Przed świętym, na wysokim wzniesieniu ułożone są: otwarta księga oraz czaszka. W tle, pośrodku widać zakonnika, ukazanego w pozycji siedzącej, czytającego księgę. W oddali widać pejzaż górski i pochmurne niebo. W dolnej części obrazu słabo czytelna sygnatura „Wład(ysław) P. Bąkowski 1886.” Rama drewniana, profilowana, fakturowana i złocona, zdobiona stylizowanymi rocaille'ami.
obraz

Stygmatyzacja św. Franciszka

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Ołtarz w kaplicy północnej ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-w-kaplicy-polnocnej

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności