Ołtarz boczny
Zdjęcie nr 1: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 2: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 3: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 4: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 5: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 6: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 7: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 8: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 9: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 10: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.
Zdjęcie nr 11: Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej. Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.

Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Kęty
Miejscowość
Kęty
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Klasztor klarysek św. Trójcy
Miejsce przechowywania
kaplica boczna
Identyfikator
DZIELO/24226
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
między 1890 a 1893 rokiem
Fundator
s. Maria od Najświętszego Serca Jezusa – Walentyna Łempicka
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Kęty
Technika i materiał
drewno cięte, rzeźbione, bejcowane
Autor noty katalogowej
Paulina Chełmecka
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz boczny w kościele klasztornym Klarysek w Kętach, podobnie jak pozostałe elementy wyposażenia świątyni, został wykonany w latach 1890-1893 przez Stanisława Jarząbka. Artysta został sprowadzony do Kęt przez Karolinę Naglik, córkę właściciela tartaku pod Kęckimi Górami, Franciszka Klinkiera, żonę Feliksa Naglika, na zaproszenie siostry Marii – Walentyny Łempickiej, przełożonej ówczesnego klasztoru Kapucynek (obecnie Klaryski). Naglikowa zajmowała się sprowadzaniem drewna z Nowego Targu, gdzie prawdopodobnie poznała lokalnego artystę Stanisława Jarząbka, snycerza wykonującego zarówno drobne figury, jak i niewielkie ołtarze. W Kętach miał się on zająć wystrojem nowo ukończonego kościoła Kapucynek. Wszystkie elementy wyposażenia świątyni wykonane zostały z drewna sprowadzonego z Nowego Targu przez wspomnianą Karolinę Naglik.

Opis

Ołtarz przyścienny, architektoniczny, jednokondygnacyjny. Ołtarz jest prostopadłościenny, z drewnianą mensą. Trójosiowe, artykułowane smukłymi filarkami retabulum osadzone jest na predelli zdobionej fryzem arkadkowym zamknięte rodzajem fryzu przerwanego pośrodku ostrołukową wimpergą. Pole środkowej osi nastawy zajmuje płycina w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, wypełniona płaskorzeźbionym motywem czwórliści. Wyżej znajduje się dekoracja maswerkowa częściowo wpisana w okrąg. Osie boczne mają formę płytkich, ostrołukowych wnęk zdobionych motywem kwietnych gałązek wpisanych w romboidalne pola. Partie łuków wypełnia ażurowy ornament astwerkowy. Retabulum ujmuje po bokach para uszaków w formie ażurowych przypór zwieńczonych pinaklami. Fryz zamykający retabulum wieńczy para wyższych pośrodku i niższych po bokach pinakli, natomiast wimpergę niewielki kwiaton. W osi środkowej znajduje się figura Jezusa Ukrzyżowanego, w prawej figura św. Jana Ewangelisty, w lewej Matki Boskiej Bolesnej.

Struktura ołtarza pokryta jest ciemnobrązową bejcą, figury utrzymane są w odcieniu naturalnego drewna.

Zarys problematyki artystycznej

Wystrój wnętrza kościoła Klarysek (dawniej Kapucynek) w Kętach w całości został wykonany przez pochodzącego z Podhala Stanisława Jarząbka. Urodzony 14 września 1859 powiecie nowotarskim artysta, po ukończeniu Szkoły Zawodowej Przemysłu Drzewnego w Zakopanem, na stałe zamieszkał w Kętach, dokąd przybył na przełomie stycznia i lutego 1890 roku. Zachowane dwa rysunki przedstawiające klasztor Kapucynek przy ulicy Tadeusza Kościuszki zdają się świadczyć o przyczynie osiedlenia w Kętach. Według ustnego przekazu córki artysty, Marii, do miasta zaprosiła Jarząbka przełożona klasztoru Kapucynek siostra Maria, Walnetyna Łempicka, być może pośrednio przez Karolinę Naglik, celem wykonania prac snycerskich w nowo wzniesionym kościele klasztornym. Nadmienione wcześniej szkice stanowią także dowód, iż wyposażenie kościoła Kapucynek stanowiło jedną z pierwszych w Kętach realizacji adepta Szkoły Przemysłowej w Zakopanem. Owo zlecenie świadczyło także o dobrych rekomendacjach, jakie zdążył już uzyskać młody artysta. Prace wykonane zostały w latach 1890-1893 przy ścisłej współpracy i zgodnie z życzeniami samej zleceniodawczyni. Znaczący wpływ na charakter wystroju świątyni oraz projekt ołtarza głównego miał ojciec Honorat Koźmiński, kapucyn „sprawujący duchową pieczę nad zgromadzeniem”. Pod wpływem jego sugestii Stanisław Jarząbek wykonał kompleksowe wyposażenie świątyni obejmujące: ołtarz główny, dwa ołtarze boczne, ambonę, balustradę oddzielającą prezbiterium od części nawowej oraz efektowny pająk. Wszystkie te elementy utrzymane zostały w stylu neogotyckim, jaki dominował w warsztatach tyrolskich, których wyroby cieszyły się sporym zainteresowaniem i były chętnie wykorzystywane do wystroju kościołów południowej Polski w XIX wieku. Wśród licznych realizacji dla miejscowych i okolicznych świątyń, potwierdzonych zachowanymi dokumentami, największym zleceniem pozostaje wystrój omawianej świątyni. Twórczość Stanisława Jarząbka ma charakter cechowy. Mimo niekwestionowanego talentu, dobrej orientacji i wyczucia stylowego, rzeźbiarz nie kierował się własnymi poszukiwaniami twórczymi, lecz wiernie i starannie odtwarzał wypracowane wzorce, bądź konkretne, zlecane mu projekty. Charakteryzuje go także wierność tradycyjnym formom, „z ogromnym wyczuciem stylu operuje wszelkimi kostiumami historycznymi” – począwszy od północnoeuropejskiej lub włoskiej odmiany neogotyku, przez neorenesans po neobarokowe realizacje w kościołach parafialnym i Reformatów w Kętach. Wraz ze swym warsztatem poszczególne zlecenia wykonywał kompleksowo – od prac snycersko-rzeźbiarskich, przez złocenia i polichromie po drobny wystrój rzeźbiarski. Artysta czerpał z gotowych wzorców i przyjętych kanonów, jednak wpływ jego góralskiego pochodzenia widoczny jest zwłaszcza w dekoracyjnym detalu, jak np. motyw skalnej roślinności. Walor artystyczny wykonywanych przez Jarząbka prac podkreślił proboszcz z Rajczy, ksiądz Michał Paleczny, twierdząc, iż „starannie wykonane [dzieła] stawiają go wyżej nad rzeźbiarzy tyrolskich, a co do gładkości rysów twarzy i draperii nie pozostawiają nic do życzenia, a nawet wybredny smak sztuki zupełnie zaspokoić mogą”. W opiniach na temat twórczości Jarząbka niejednokrotnie podkreślano także dbałość o zachowanie stylu.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania jest bardzo dobry.

Streszczenie

Ołtarz boczny wraz z pozostałymi elementami wyposażenia kościoła pw. Trójcy Świętej w Kętach został wykonany w latach 1890-1893 przez sprowadzonego do Kęt snycerza i rzeźbiarza Stanisława Jarząbka. Wystrój świątyni utrzymany jest w stylu neogotyckim.

Inne dzieła z tego miejsca

Zdjęcie nr 1: Ambona zawieszona jest na ścianie, z wejściem w zaplecku. Kosz ambony, na rzucie owalu, artykułują cztery pilastry osadzone na obiegającym jego podstawę cokole, wspierające wyłamujący się ponad nimi gzyms wieńczący. Podwieszenie kosza jest w formie czterech wolutowych kabłąków spiętych spłaszczonym pierścieniem. Zaplecek jest w formie prostokątnej płyciny ujętej parą pilastrów wspierających wyłamujące się ponad nimi belkowanie z wydatnym gzymsem. Zwieńczenie ma formę półkolistego przyczółka. Pola kosza ambony wypełniają płaskorzeźbione przedstawienia trzech świętych Janów. W środkowym znajduje się św. Jan Kanty siedzący przy pulpicie z otwartą księgą, poniżej znajduje się kartusz herbowy, o krawędziach zdobionych ornamentyką akantową, z napisem: „Et lex / clementia / in linqua / eius”, natomiast w medalionie powyżej jest zamknięta księga z siedmioma pieczęciami. Po lewej znajduje się św. Jan Ewangelista, poniżej na kartuszu napis: „Quia verum est testimo/nium eius”, w medalionie zaś klatka. Po prawej jest przedstawienie św. Jana Chrzciciela z kartuszem z napisem: „Et enim / manus Domini / errat /cum / suo” oraz medalionem ze znakiem ręki trzymającej trąbę. Pilastry zdobią motywy kampanulli oraz uskrzydlonych główek anielskich, z których niektóre są na tle konch. Tuż pod gzymsem wieńczącym podwieszona jest girlanda kwiatowa. Belkowanie zaplecka ambony wsparte jest dodatkowo na wolutowych wspornikach, trzony pilastrów zdobią kampanulle. Po środku płyciny zaplecka, nad wejściem znajduje się ujęty akantem kartusz herbowy z napisem: „Docebit vos omnia”. Zwieńczenie ambony zdobią figurki dwóch par aniołków, z czego jedna usytuowana jest na krawędziach przyczółka, druga wypełnia pole tympanonu. Ukazane naprzeciw siebie w pozycjach półleżących, o przeplatających się nogach obuczącz podtrzymują otwartą księgę z napisem: „EVANGELIUM IESU CHRISTI”. Szczyt zwieńczenia jest w formie promienistej glorii z gołębicą Ducha Świętego po środku. Struktura ambony jest pomalowana na biało, podobnie, jak odsłonięte partie ciał aniołków. Detal architektoniczny, ornamnetyka, szaty i skrzydła są złocone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca z dostępem od strony wewnętrznej klatki schodowej usytuowanej w murze kościoła. Kosz jest na planie ośmioboku z cokołem i podwieszeniem w formie stylizowanego, odwróconego stożka zakończonego szyszką. Po lewej stronie przylega do niego ganek na rzucie czworoboku. Naroża kosza i ganku ujęte są kolumienkami, których trzony w dolnej partii zdobią liście akantu i rozetki, wyżej obiega je para pierścieni, pomiędzy którymi naprzemiennie są kaboszony i rozetki, natomiast górna część jest kanelurowana. Na kompozytowych kapitelach wsparte jest belkowanie parapetu. Zaplecek ambony ujmuje para osadzonych na cokołach kolumienek w dolnej partii zdobionych motywem floralnym, w górnej kanelurowaniem, wpierających wyłamujące się ponad nimi, przerwane belkowanie. Baldachim jest na rzucie ośmioboku. Jego krawędź obiega wyłamujące się na narożach belkowanie. Zwieńczenie ma formę osadzonego na niewysokim cokole stożka o lekko wklęsłych ściankach, nakrytego wklęsło-wypukłym hełmem na rzucie ośmioboku, na którym osadzony jest złocony krzyż o trójlistnych zakończeniach ramion oraz z kręgiem obłoków i wiązkami promieni na ich przecięciu. Płyciny podwieszenia kosza zdobią liście akantu. Na cokole kosza i ganku są girlandy z kwiatami róż, natomiast na fryzie akantowa wić. Ścianki ganku artykułują prostokątne płyciny natomiast kosza – w kształcie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem półkolistym. Ujęte są profilowaną, złoconą ramą i wypełnione dekoracyjnym motywem wazonu z kompozycją liści akantu o symetrycznym układzie. W polu zaplecka znajduje się płycina w kształcie stojącego prostokąta zamknięta półkolistym łukiem nadwieszonym z górnymi narożnikami zaakcentowanymi przez wklęsłe łuki odcinkowe. Ujęta jest profilowaną, złoconą ramą. Wypełnia ją motyw dekoracyjny złożony z ukazanych na tle krzyżującego się kwiatu lilii i gałązki palmowej, skrzyżowanych kotwicy i krzyża, z sercem gorejącym pośrodku, dodatkowo u dołu kompozycji jest para kwiatów róży, a u góry wstążka. W podniebiu baldachimu znajduje się gołębica Ducha Świętego na tle promienistej glorii. Dolną krawędź baldachimu obiega motyw lambrekinu, belkowanie zdobi ornament kostkowy i wole oczy. Dekorację cokołu zwieńczenia stanowią motywy akantowe, artykułujące naroża akantowe woluty oraz wazony. Natomiast górną część zwieńczenia i hełm zdobią akantowe liście. Struktura ambony utrzymana jest w bieli, czerwieni, błękicie i jasnym różu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona przyścienna, wisząca, z wejściem od strony zaplecka. Kosz jest na planie ściętego sześcioboku ze ściankami wydzielonymi półfilarami o kapitelach korynckich. Pola ścianek wypełniają płyciny w kształcie stojącego prostokąta o narożach w formie uszaków, ujęte profilowanym obramieniem. Dół kosza obiega belkowanie z wybrzuszonym architrawem, szerokim fryzem i delikatnym gzymsem. Podwieszenie kosza zakończone jest motywem złoconej szyszki. Parapet ambony jest w formie belkowania ze znacznie wysuniętym gzymsem. W dolnej części zaplecka znajdują się prowadzące na ambonę drzwi. Powyżej jest płycina w kształcie leżącego prostokąta z płaskorzeźbioną, złoconą parą tablic Mojżeszowych, ujętych srebrzonymi obłokami. Baldachim na rzucie sześcioboku tworzy sześć wklęsłych płycin, dołem obiega je belkowanie z wydatnym gzymsem. Powyżej gzymsu znajduje się niewysoki cokół wyłamujący się na narożach, na których ustawione są płonące wazony. Baldachim wieńczy krzyż. Płyciny kosza ambony zdobią motywy stylizowanej ornamentyki roślinnej, w podniebiu znajduje się sylwetka gołębicy Ducha Świętego ujętej promienistą glorią. Struktura ambony utrzymana jest w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka są złocone i srebrzone.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Ambona nadwieszona, umieszczona jest na filarze, z wejściem od prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z balustradą w formie wydzielonych kolumienkami, ażurowych płycin zdobionych w narożu ornamentyką roślinną. Wsparty na ośmiobocznym filarze kosz jest na rzucie ośmioboku. Wydzielone kolumienkami ścianki wypełniają prostokątne płyciny zamknięte łukiem w kształcie rybiego pęcherza, z rzeźbionymi figurami czterech ewangelistów stojących na niewielkich konsolkach. Profilowany parapet ambony zdobi motyw rozetek. Na zaplecku ambony zawieszony jest zegar w drewnianej obudowie. Baldachim na rzucie ośmioboku o krawędziach ujętych fryzem arkadkowym oraz niewielkimi sterczynkami. Zwieńczenie w formie ażurowego pinakla z figurą Jezusa wewnątrz. Struktura ambony pokryta jest ciemnobrązową bejcą, zaś figura utrzymana w odcieniu naturalnego drewna.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Para całopostaciowych, pełnoplastycznych figur przedstawia stojące na niewielkich postumentach anioły zwrócone w trzech czwartych ku wnętrzu zwieńczenia retabulum. Pociągłe twarze o prostokątnym obrysie charakteryzują sumarycznie opracowane rysy z szeroko rozstawionymi, niewielkimi oczami, zarumienione policzki, czubki niewielkich nosów oraz podbródki. Długie, skręcone włosy opadają na plecy. Nagie sylwetki postaci częściowo okrywają złocone, mocno drapowane szaty; anioł po lewej stronie ma osłonięte lewe ramię, a anioł po prawej odkryte ramiona i tors. Na plecach znajdują się duże złocone i srebrzone opuszczone skrzydła. Anioł po lewej stronie retabulum lewą rękę wyciąga nieco do przodu, prawą opuszcza w dół, drugi, po prawej, obydwie ręce wyciąga przed siebie.
rzeźba
Anioł
Zdjęcie nr 1: Para pełnoplastycznych, całopostaciowych figur przedstawia anioły przyklękające na przerwanym, wolutowym przyczółku zwieńczenia ołtarza. Ich zwrócone niemal w trzech czwartych, młodzieńcze sylwetki są lekko pochylone ku sobie. Owalne, szerokie twarze aniołów charakteryzują pełne, wyraziste, niemal identyczne rysy z dużymi oczami, długimi, prostymi nosami i lekko zarumienionymi policzkami. Ich falowane, brązowe, częściowo przesłaniające uszy włosy łagodnie opadają na plecy. Sylwetki aniołów, charakteryzujące się stosunkowo naturalistycznie opracowaną muskulaturą, okryte są rozwianymi, złoconymi szatami od pasa do kolan u anioła po prawej stronie i częściowo w partii bioder u anioła po lewej. Na plecach mają duże, złocone skrzydła. Anioł po lewej prawą rękę wspiera na piersiach, lewą wyciąga przed siebie, drugi obydwie składa na klatce piersiowej.
rzeźba
Anioł

Inne dzieła z tego roku

Zdjęcie nr 1: Ambona nadwieszona, umieszczona jest na filarze, z wejściem od prawej strony w postaci jednobiegowych schodów z balustradą w formie wydzielonych kolumienkami, ażurowych płycin zdobionych w narożu ornamentyką roślinną. Wsparty na ośmiobocznym filarze kosz jest na rzucie ośmioboku. Wydzielone kolumienkami ścianki wypełniają prostokątne płyciny zamknięte łukiem w kształcie rybiego pęcherza, z rzeźbionymi figurami czterech ewangelistów stojących na niewielkich konsolkach. Profilowany parapet ambony zdobi motyw rozetek. Na zaplecku ambony zawieszony jest zegar w drewnianej obudowie. Baldachim na rzucie ośmioboku o krawędziach ujętych fryzem arkadkowym oraz niewielkimi sterczynkami. Zwieńczenie w formie ażurowego pinakla z figurą Jezusa wewnątrz. Struktura ambony pokryta jest ciemnobrązową bejcą, zaś figura utrzymana w odcieniu naturalnego drewna.
ambona
Ambona
Zdjęcie nr 1: Tablica w kształcie leżącego prostokąta z wyrytym poniżej niewielkiego krzyża łacińskiego złoconym napisem „D(EO) O(PTIMO) M(AXIMO) / Marya Pniewko / CIESIELSKA / *1813. +1890. / prosi o westchnienie do Boga”.
płyta nagrobna
Epitafium Marii Pniewko Ciesielskiej
Zdjęcie nr 1: Nagrobek wolnostojący w kształcie dwustrefowego cokołu zwieńczonego krzyżem łacińskim posadowionym na wysokiej, prostopadłościennej podstawie opartej na zwężającym się ku górze cokoliku. Na podstawie krzyża umieszczono chryzmon między greckimi literami A i Ω, a poniżej, na czołowym boku cokołu odkuto inskrypcję „X(IĄDZ) SEWERYN / PASZKOWSKI / *1821 / † 1890”.
nagrobek
Nagrobek księdza Seweryna Paszkowskiego
Zdjęcie nr 1: Nastawa ołtarzowa architektoniczna, ustawiona na jednym stopniu, jednoosiowa, jednokondygnacyjna ze zwieńczeniem. Ołtarz drewniany, prostopadłościenny, z drewnianą mensą i marmurowym portatylem. Antepedium w formie leżącego prostokąta, na niskim cokole, ujętego od góry profilowanym gzymsem, z płyciną w kształcie leżącego prostokąta o wklęsłych narożach w polu. Po bokach płycina flankowana płaskorzeźbionymi gałązkami lauru wyrastającymi z ośmiopłatkowego kwiatka, z równomiernie ułożonym rzędem listków po bokach. W polu płyciny ustawione obok siebie trzy mniejsze płyciny w profilowanych, złoconych ramach z płaskorzeźbioną dekoracją umieszczoną na niebieskim tle. W środkowej, okrągłej płycinie równoramienny krzyż o trójlistnych zakończeniach z odchodzącymi od środka wiązkami promieni. Płyciny po bokach dopasowane do środkowej jednym bokiem o wykroju wklęsłym i z wklęsłymi narożami na boku przeciwległym, z płaskorzeźbioną, stylizowaną wicią roślinną w polu. U góry antepedium malowany kartusz z datą „1890”. Tabernakulum w formie prostopadłościanu, na niskim cokole, o wypukłej ściance frontowej flankowanej po bokach dwiema kanelurami, z drzwiczkami w złoconej ramie, zdobionymi prostokątną, niebieską płyciną ze złoconym kielichem i hostią pośrodku, zamkniętego łukiem nadwieszonym, z gzymsem w formie dwóch wolut spiętych pośrodku akroterionem. Retabulum na niskim cokole, flankowane parą kolumn, podtrzymujących przerwane belkowanie. Kolumny ustawione na kwadratowych podstawach, z trzonem w dolnej części zdobionym opaską z rzędu sześciopłatkowych kwiatków ograniczoną od dołu i góry pierścieniami, powyżej trzon owinięty wicią złożoną z ukwieconej gałązki, kapitele kompozytowe. Kolumny dźwigają ustawione ukośnie imposty i profilowane belkowanie, nad którym ustawione ukośne woluty połączone ze zwieńczeniem. Na wolutach siedząca para aniołków. W polu środkowym nisza z rzeźbą św. Józefa z Dzieciątkiem, której ścianki złożone są z wielobocznych luster, z złoconymi, czteropłatkowymi kwiatkami na złączeniach. Nisza ujęta profilowaną ramą w formie stojącego prostokąta zamkniętego łukiem wklęsło-wypukłym z uskokami. Na zasuwie obraz z przedstawieniem stygmatyzacji św. Franciszka. Nad niszą, w narożach uskrzydlone główki aniołków. Zwieńczenie w kształcie kwadratu zamknięte od góry wydatnym gzymsem pośrodku i dwiema wolutami w narożach. W polu płycina w kształcie stojącego prostokąta o wklęsłych narożach, z płaskorzeźbą Najświętszego Serca Pana Jezusa. Rama płyciny złocona, profilowana. Struktura polichromowana na kolor błękitny, detale niebieskie, ornamentyka, kolumny i profilowania złocone i srebrzone. Na ołtarzu, po bokach tabernakulum ustawione dwie rzeźby aniołów.
ołtarz
Ołtarz św. Józefa
Zdjęcie nr 1: Rzeźba pełna, ustawiona na prostokątnym cokole. Święty Józef ukazany frontalnie, z Dzieciątkiem na lewym ręku, z różdżką Jessego w prawej ręce. Jest ubrany w długą suknię z długimi rękawami, przepasaną sznurkiem oraz długi płaszcz spięty pod szyją, z prawym końcem zarzuconym na lewe przedramię, na stopach sandały. Ma podłużną, okoloną brodą twarz z długim, wąskim nosem i małymi oczami. Włosy brązowe, średniej długości, opadają na plecy. Dzieciątko zostało ukazane frontalnie, z rozpostartymi szeroko rękami, z lewą nogą założoną na prawą. Jest ubrane w długą sukienkę z długimi rękawami, przepasaną w pasie sznurkiem. Ma okrągłą twarz, z rumieńcami na pełnych policzkach i małymi, czerwonymi ustami oraz krótkim, szerokim nosem; włosy krótkie, falowane. Polichromia w partiach ciała naturalistyczna, szaty złocone, atrybut srebrzony.
rzeźba
Św. Józef

Podobne dzieła

Po tytule

Po kategorii

Po technice i materiale

Zdjęcie nr 1: Ołtarz architektoniczny, jednokondygnacyjny, jednoosiowy ze zwieńczeniem. Ołtarz prostopadłościenny, o przednich narożach ujętych pilastrami hermowymi, z drewniana mensą. Antepedium w formie prostokątnej płyciny z płaskorzeźbionym motywem hostii okolonej drobnymi promieniami i ujętej liśćmi i pąkami mniszka lekarskiego. Retabulum osadzone na niewysokim cokole, lekko zryzalitowanym po bokach. Wyżej predella ujęta parą konsoli wolutowych wspierających wyłamujący się ponad nimi gzyms. Cokół wraz z predellą flankowany parą uszaków w formie spływów wolutowych. Część środkowa ujęta parą kolumn o trzonach zdobionych motywem kandelabru, wspierających fryz wyłamujący się ponad nimi oraz gzyms przybierające postać trójboczną. Zwieńczenie w kształcie kwadratu zamkniętego odcinkiem gzymsu o lekko zryzalitowanych bokach. Predellę, część środkową i zwieńczenie ujmują pary ujmują pary uszaków o fantazyjnych wykrojach, zdobione ornamentem okuciowym i wicią roślinną. Uszaki zwieńczenia dodatkowo zdobione parą główek anielskich i medalionów ze św. Barbarą po prawej stronie i św. Katarzyną Aleksandryjską po lewej. Na bokach gzymsu para figur siedzących aniołów. Szczyt w postaci ujętego parą wolut i zwieńczonego krzyżem kartusza z okrągłym medalionem z monogramem imienia Jezus. w predelli obraz w kształcie leżącego prostokąta ze sceną Nawiedzenie św. Elżbiety. Pole środkowe retabulum, ujęte motywami kaboszonów, ma kształt stojącego prostokąta zamkniętego półkolistym łukiem nadwieszonym, w środku obraz Najświętszego Serca Jezusa. W zwieńczeniu obraz w kształcie stojącego prostokąta, ujęty szeroką ramą z uszakami w narożach, zdobioną ornamentem. W środku wizerunek Matki Boskiej Różańcowej ze św. Teresą z Avila. Struktura polichromowana w odcieniach brązu, detal architektoniczny i ornamentyka złocone i srebrzone.
ołtarz

Boczny prawy (południowy)

Zdjęcie nr 1: Nastawa przyścienna, architektoniczna, w kształcie prostokąta, jednoosiowa. W formie późnogotyckiego portalu o otworze wejściowym prostokątnym o zaokrąglonych narożach, ujętym cienkimi kolumienkami na cylindrycznych cokołach oraz laskowaniem, przechodzącymi na prostokątne nadproże z krzyżującymi się laskami. W polu środkowym obraz z przedstawieniem siedzącego na tronie świętego Józefa z Dzieciątkiem na kolanach. Obraz w obramieniu z motywem pręta owiniętego spiralną taśmą. Poniżej prostokątna płyta w takim samym obramieniu, z inskrypcją po polsku, literami stylizowanymi na gotyckie: BOGARODZICO.
ołtarz

Nastawa ołtarza Świętego Józefa

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; lewą rękę składa na piersi, a prawą wyciąga do przodu; głowę ma uniesioną do góry. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy krótkie i kędzierzawe, ciemnobrązowe z loczkiem zawiniętym nad czołem. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką, odsłaniającą nagi tors i prawą nogę powyżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i rozłożonymi na boki oraz głową skierowaną delikatnie w lewo. Szaty, skrzydła i twarz analogiczne, jak u pierwszego anioła. Wyżej, na wolutowym zakończeniu boków zwieńczenia usadzona jest para małych aniołków z niewielkimi skrzydłami, opasanymi w biodrach złotą przepaską. Aniołki ukazane są w ruchu o esowato wygiętej sylwetce, z jedną nogą uniesioną do góry i rękami odwiedzionymi na jeden bok. Twarze szerokie z pulchnymi policzkami, nosami o szerokich końcach i dużymi oczami, włosy krótkie i kędzierzawe. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone.
rzeźba

Cztery anioły w zwieńczeniu ołtarza bocznego

Zdjęcie nr 1: Na wolutowo-wywiniętych przyczółkach zwieńczenia usadzona jest para aniołów. Anioł po lewej stronie ukazany jest w pozycji siedzącej, zwrócony trzy czwarte w lewo z lewą nogą podwiniętą, a prawą opuszczoną w dół; na piersi składa skrzyżowane ręce, głowę ma skierowaną w lewo. Twarz szeroka z wyraźnie zaznaczonym podbródkiem, szerokim na końcu nosem i dużym oczami. Włosy długie i kręcone, ciemnobrązowe. Anioł ubrany jest z złoconą tunikę ze srebrzoną podszewką odsłaniającą nagi tors i prawą nogę poniżej uda. U ramion ma duże, złocone i rozpięte na boki skrzydła. Po prawej stronie ołtarza znajduje się drugi anioł o antytetycznym układzie sylwetki z rękami ugiętymi w łokciach i skierowanymi w prawo. Szaty, skrzydła i twarz są analogiczne, jak u opisanego poprzednio anioła. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała naturalistyczna, szaty i skrzydła złocone oraz srebrzone.
rzeźba

Dwa anioły w zwieńczeniu ołtarza

Zdjęcie nr 1: Podstawa w formie prostego prostopadłościanu na niskim cokoliku, zwieńczona gzymsem, wyżej przechodząca w zwężający się, profilowany cokół na planie prostokąta, na którym osadzony jest krucyfiks. Ramiona krzyża ujęte przy krawędzi bordową opaską, wewnątrz złocone i karbowane. Figura Chrystusa ścięta z tyłu, przybita do krzyża trzema gwoździami. Ciało w delikatnym zwisie o szeroko rozłożonych ramionach, głowa opada na prawe ramię, nogi są ugięte w kolanach, kolana przylegają do siebie, a stopy są przebite w układzie prawa na lewą. Twarz szczupła o ostrym profilu nosa, okolona krótką brodą. Włosy długie, silnie skręcone w pukle i opadające na tył głowy i prawe ramię. Ciało szczupłe o delikatnie podkreślonej muskulaturze oraz uwypuklonej formie klatki piersiowej, szczególnie linii żeber z zaznaczonymi śladami męki. Na głowie korona cierniowa. Przez biodra przewiązane jest złocone perizonium w formie krótkiej skręconej tkaniny, zawieszonej na sznurze, odsłaniającej prawe biodro, ze zwisem na prawym boku. Na zakończeniu pionowej belki titulus w formie zwoju z napisem „IN / RI”. Polichromia w odsłoniętych partiach ciała Chrystusa delikatnie sina, perizonium, krzyż i detale złocone oraz srebrzone, postument polichromowany na czarno.
rzeźba

Krzyż ołtarzowy

Zdjęcie nr 1: Mensa w typie sarkofagowym ustawiona na czterech lwich łapach. Ściana frontowa jest dekorowana trzema płycinami. Zewnętrzne mają kształt leżących prostokątów z wklęsłą wewnętrzną krawędzią, a środkowa jest okrągła, wypełniona chrystogramem. Mensa w kolorze jasnoszarego kamienia, łapy białe.
ołtarz

Mensa ołtarzowa

Jak cytować?

Paulina Chełmecka, "Ołtarz boczny", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-196

Strona:
Dodaj do porównania

Zaloguj się aby dodać do tablicy

Przejdź do logowania

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności