Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Liszki
Miejscowość
Morawica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
kościół, ściana północna
Identyfikator
DZIELO/24860
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
połowa XVIII wieku
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa 4.0

Dzieje zabytku

Ołtarz od początku nosił wezwanie Matki Boskiej. Powstał zapewne w połowie XVIII wieku wraz z całym snycerskim wyposażeniem. Ten ołtarz podobnie, jak pozostałe pierwotnie był pomalowany na niebiesko, co odnotowano w inwentarzu z 1831 roku.

Opis

Ołtarz jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Podwójny cokół z wąską, drewnianą mensą ołtarzową, wybrzuszoną. Na niej stoi tabernakulum ujęte narożnie ustawionymi spływami wolutowymi, zwieńczone spłaszczoną kopułką ze spływami wolutowymi. Retabulum flankowane dwiema ćwierć kolumnami skierowanymi po ukosie na zewnątrz, z których każda ujęta parą korynckich, kanelowanych pilastrów dźwigających przełamujące się nad nimi belkowanie i dwa faliste naczółki. Na tle pilastrów, na konsolach stoją figury św. Anny i św. Joachima oraz unoszą się na chmurach flankujące obraz uskrzydlone anioły. Zwieńczenie ujęte spływami wolutowymi, zakończone profilowanym, lekko falistym gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami. N naczółkach dwa uskrzydlone, przepasane opaską na biodrach aniołki. W polu głównym szeroka, złocona, prostokątna rama z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem i koroną w partii belkowania, a w zwieńczeniu owalny obraz w złoconej ramie z przedstawieniem św. Józefa z Dzieciątkiem. Figury św. Anny i św. Joachima ukazane w lekkim kontrapoście, w długich, obficie fałdowanych szatach. Anna trzyma prawą rękę na piersi, w lewej przytrzymuje połę płaszcza, natomiast Joachim ręce składa w geście modlitwy. Anioły klęczą na chmurach, usytuowanych na różnych poziomach, ubrane są w miękko, ale drobno fałdowane szaty, odsłaniające ich ramiona i górną część klatki piersiowej i wskazujący na obraz. Na dekorację ornamentalną składają się drobne motywy roślinne, kampanule na ćwierćkolumnach, zwisy róż i gałązek palm wokół obrazu w zwieńczeniu i efektowna podwójna muszla palmetowa w zwieńczeniu.

Zarys problematyki artystycznej

Wyposażenie kościoła w Morawicy stanowi dobry przykład jednorodnej aranżacji powstałej według projektu tego samego architekta. Był nim zapewne Francesco Placidi, autor projektu kościoła, który doskonale wkomponował struktury ołtarzowe w płytkie nisze między filarami. O autorstwie Placidiego świadczą takie detale ołtarzy jak dynamicznie zestawione ćwierćkolumny z filarami, faliste naczółki oraz kształt zwieńczenia z owalnym polem i gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami spiętymi muszlą. Takie same elementy występują w innych dziełach tego architekta, głównie na terenie Krakowa.
Wykonawcą wyposażenie stolarskiego i snycerskiego był zapewne artysta związany z Placidim, zapewne działający na terenie Krakowa. Stałym współpracownikiem architekta był Ludwik Ladislaw z Opawy, czynny w Krakowie od 1741 roku. Wykonał on figury do ołtarza głównego w katedrze w Sandomierzu, który zaprojektował Placidi. W dorobku artysty znalazły się takie zespoły jak dwa ołtarze w kościele Kanoników laterańskich w Mstowie, grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej i ołtarz w kaplicy bocznej w kościele Bernardynów w Świętej Annie koło Przyrowa czy przypisywane mu rzeźby w ołtarzach św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim lub w ołtarzu głównym kościoła św. Barbary w Krakowie.

Streszczenie

Ołtarz zapewne powstał około połowy XVIII wieku. Jego projektantem mógł być Francesco Placidi.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kwaśnik Maria, "Morawica. Bogactwo wieków. Dzieje kościoła i parafii", Karniowice 2010

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafialne w Morawicy, Inwentarz kościoła parafialnego w Morawicy od roku 1831, s. 5r.

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Ołtarz boczny ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-116

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności