Ołtarz boczny

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
krakowski
Gmina
Liszki
Miejscowość
Morawica
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Krakowska
Parafia
Św. Bartłomieja Apostoła
Kościół
Św. Bartłomieja Apostoła
Miejsce przechowywania
kościół, ściana północna
Identyfikator
DZIELO/24853
Kategoria
ołtarz
Ilość
1
Czas powstania
połowa XVIII wieku
Fundator
Aleksander August i Maria Zofia z Sieniawskich Czartoryscy
Technika i materiał
drewno, techniki stolarskie i rzeźbiarskie, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
Józef Skrabski
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0

Dzieje zabytku

Pierwotnie ołtarz został poświęcony św. Mikołajowi, którego wizerunek znajduje się w nim obecnie. Wzmiankowany był w inwentarzu z 1831 roku i opisany jako niebieski. W 1913 roku ksiądz Józef Pajączewski sprawił do ołtarza nową mensę.

Opis

Ołtarz jednoosiowy, jednokondygnacyjny ze zwieńczeniem. Podwójny cokół z wąską, drewnianą mensą ołtarzową, tabernakulum ze spływami wolutowymi. Retabulum flankowane dwiema ćwierć kolumnami skierowanymi po ukosie na zewnątrz, z których każda ujęta parą korynckich, kanelowanych pilastrów dźwigających przełamujące się nad nimi belkowanie i dwa faliste naczółki. Na tle pilastrów, na konsolach stoją dwa uskrzydlone anioły. Zwieńczenie ujęte spływami wolutowymi, zakończone dwiema profilowanym, lekko falistym gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami. W polu głównym szeroka, złocona, prostokątna rama z obrazami „Św. Mikołaj” i "Wizja św. Franciszka" na zasuwie, w zwieńczeniu owalny obraz w złoconej ramie z przedstawieniem św. Antoniego. Figury aniołów wydrążone, ukazane w kontrapoście, z dłońmi wysuniętymi do przodu; anioł po lewej trzyma chustę. Ich twarze są owalne o regularnych rysach, z brązowymi puklowanymi włosami sięgającymi ramion. Z tyłu przymocowane duże, złote skrzydła. Ubrane są w długie, złote szaty o ostrym zarysie, odsłaniające klatkę piersiową i jedną z nóg. W partii belkowania para nagich puttów ze złoconymi opaskami na biodrach ujmujących kartusz w rokokowym obramieniu z chrystogramem. Na naczółkach z kolei siedzą nagie putta z przepaskami na biodrach i złotymi skrzydełkami. Na dekorację ornamentalną składają się drobne motywy roślinne, kampanule na ćwierćkolumnach, zwisy róż i gałązek wokół obrazu w zwieńczeniu i efektowna podwójna muszla palmetowa w zwieńczeniu.

Zarys problematyki artystycznej

Wyposażenie kościoła w Morawicy stanowi dobry przykład jednorodnej aranżacji powstałej według projektu tego samego architekta. Był nim zapewne Francesco Placidi, autor projektu kościoła, który doskonale wkomponował struktury w płytkie nisze między filarami. O autorstwie Placidiego świadczą takie detale ołtarzy jak dynamicznie zestawione ćwierćkolumny z filarami, faliste naczółki oraz kształt zwieńczenia z owalnym polem i gzymsem z dwiema stykającymi się wolutami spiętymi muszlą. Takie same elementy występują w innych dziełach tego architekta, głównie na terenie Krakowa.
Wykonawcą wyposażenie stolarskiego i snycerskiego był zapewne artysta związany z Placidim, zapewne działający na terenie Krakowa. Stałym współpracownikiem architekta był Ludwik Ladislaw z Opawy, czynny w Krakowie od 1741 roku. Wykonał on figury do ołtarza głównego w katedrze w Sandomierzu, który zaprojektował Placidi. W dorobku artysty znalazły się takie zespoły jak dwa ołtarze w kościele Kanoników laterańskich w Mstowie, grupa Ukrzyżowania na belce tęczowej i ołtarz w kaplicy bocznej w kościele Bernardynów w Świętej Annie koło Przyrowa czy przypisywane mu rzeźby w ołtarzach św. Jana Chrzciciela w kościele Mariackim lub w ołtarzu głównym kościoła św. Barbary w Krakowie.

Streszczenie

Ołtarz zapewne powstał około połowy XVIII wieku. Jego projektantem mógł być Francesco Placidi.

Bibliografia

"Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1: Województwo krakowskie", Warszawa 1953
Kwaśnik Maria, "Morawica. Bogactwo wieków. Dzieje kościoła i parafii", Karniowice 2010

ŹRÓDŁA ARCHIWALNE

Archiwum Parafialne w Morawicy, Inwentarz kościoła parafialnego w Morawicy od roku 1831, s. 5r.

Jak cytować?

Józef Skrabski, "Ołtarz boczny ", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/oltarz-boczny-114

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności