chrzcielnica

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
wadowicki
Gmina
Andrychów
Miejscowość
Andrychów
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Parafia
Św. Macieja Apostoła
Miejsce przechowywania
nawa boczna lewa
Identyfikator
DZIELO/24258
Kategoria
chrzcielnica
Czas powstania
połowa XVII wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Małopolska
Technika i materiał
drewno, techniki snycerskie, polichromia, złocenia
Wymiary podstawowe
szerokość – 88 cm
wysokość – pokrywa: 148 cm chrzcielnica: 119 cm
Wymiary szczegółowe
Wymiar podstawy – szerokość: 88 cm, długość: 88 cm, wysokość: 19 cm
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Drewnianą chrzcielnicę w Andrychowie wymienia po raz pierwszy wizytacja kardynała Jerzego Radziwiłła z 1598 roku, a następnie wizytacje biskupa Piotra Gębickiego w 1645 roku, biskupa Andrzeja Trzebickiego w 1670 roku, biskupa Konstantego Szaniawskiego w 1729 roku i biskupa Andrzeja Załuskiego w 1748 rok. Styl chrzcielnicy wskazuje raczej na jej powstanie w pierwszej połowie XVII wieku. Chrzcielnicę przeniesiono do wybudowanego w XVIII wieku kościoła murowanego, gdzie znajduje się do dziś.

Opis

Chrzcielnica uzyskała kształt spiętrzonych jeden na drugim trzech drewnianych prostopadłościanów na rzucie foremnego sześcioboku ustawionych diagonalnie w stosunku do czwartego modułu, jakim jest sześcioboczny cokół także wykonany z drewna. Najniższy prostopadłościan od cokołu oddzielony jest profilowaną listwą, powtórzoną na jego zwieńczeniu w formie gzymsu, będącego jednocześnie cokolikiem dla trzeciego prostopadłościanu zamkniętego od góry profilowanym belkowaniem, na którym wspiera się dekoracyjna przykrywa. Boki pierwszego poziomu są gładkie, natomiast środkowego i ostatniego zostały ozdobione na krawędziach spływami wolutowymi oraz podwieszonym u góry ornamentem z motywem stylizowanych listków. Pomiędzy wolutami środkowego poziomu na bokach prostopadłościanu umieszczono uskrzydlone główki anielskie, natomiast górnego kwiat róży ujęty przez dwa listki. Przykrywę tworzy sześć ażurowo ustawionych esowato wygiętych wolut roślinnych przechodzących u góry w stylizowany kapitel kompozytowy. Na nim umieszczono sześcioboczny, profilowany niski cokolik zwieńczony sceną chrztu w Jordanie. Woluty przykrywy wokół kapitelu ozdobione zostały rzeźbionymi, uskrzydlonymi główkami aniołków. Na szczycie stoi w lekkim zgięciu Chrystus ze złożonymi przed sobą modlitewnie rękami, który przyjmuje chrzest od stojącego obok Jana Chrzciciela. Ponad nimi unosi się gołębica Ducha Świętego.

Zarys problematyki artystycznej

Należy zauważyć, iż andrychowska chrzcielnica posiada odosobnioną formę spośród pozostałych chrzcielnic małopolskich wykonywanych na kanwie układu kielichowego w różnych wariantach. Jej prostopadłościenne formy na myśl przywodzą raczej blokowe chrzcielnicę średniowieczne z XV wieku artykułowane za pomocą zwielokrotnionych płaszczyzn o ostrych krawędziach, by wymienić np. chrzcielnicę w Radziemicach, Trzciance, Gosprzydowej, czy też Porębie Radlinie.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Ostatnią konserwację przeprowadzono na początku XXI wieku.

Literatura

Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, Warszawa 1953, s. 62, il. 383, s. 79, il. 385, s. 247, il. 382, s. 433, il. 385;
T. Chrzanowski, M. Kornecki, Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków 1982, s. 104-105.

Streszczenie

Drewnianą chrzcielnicę w Andrychowie wymieniają od 1598 roku kolejne wizytacje biskupów krakowskich. Styl chrzcielnicy wskazuje raczej na jej powstanie w pierwszej połowie XVII wieku. Chrzcielnicę przeniesiono do wybudowanego w XVIII wieku kościoła murowanego, gdzie znajduje się do dziś. W jej formie należy widzieć ech blokowi kształtowanych chrzcielnic piętnastowiecznych z terenów Małopolski.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "chrzcielnica", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/chrzcielnica-65

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności