Matka Boska Wspomożenie Wiernych w witrynie

Województwo
MAŁOPOLSKIE
Powiat
oświęcimski
Gmina
Brzeszcze
Miejscowość
Jawiszowice
Metropolia
Krakowska
Diecezja
Bielsko-Żywiecka
Dekanat
Osiek
Parafia
Św. Marcina
Miejsce przechowywania
południowa ściana nawy
Identyfikator
DZIELO/13539
Kategoria
rzeźba
Ilość
1
Czas powstania
początek XX wieku
Miejsce (państwo, miasto, region geograficzny)
Tyrol (?)
Technika i materiał
drewno rzeźbione, polichromowane, złocone
Autor noty katalogowej
ks. Szymon Tracz
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne 4.0

Dzieje zabytku

Figura Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych z początku XX wieku została umieszczona w przeszklonej neogotyckiej witrynie w formie kapliczki zawieszonej na ścianie nawy kościoła.

Opis

Pełnoplastyczna rzeźba przedstawia Matkę Boską z Dzieciątkiem w całej postaci stojącą na globie ziemskim oplecionym przez węża. Madonna z nieznacznie pochyloną głową w prawo została ujęta w kontrapoście, trzymając Dzieciątko na wysokości piersi lewą ręką, prawą zaś na nie wskazuje. Na prawej ręce ma zawieszony duży, złoty różaniec. Pociągłą twarz Matki Boskiej charakteryzują jasna karnacja z różowymi policzkami, długi, prosty nos, wąskie usta. Jej zamyślone spojrzenie skierowane jest ku dołowi. Twarz otaczają długie, jasnobrązowe włosy opadające na ramiona widoczne spod maforionu. Madonna ubrana jest w niebieski maforion podbity jasnozgniłą zielenią, lamowany złotą, ornamentalną taśmą dekorowaną stylizowanymi krzyżykami. Jego obie poły podciągnięte są na wysokość jej piersi. Spod maforionu widoczna jest czerwona tunika dekorowana przy dekolcie, rękawach i u spodu złotą tasiemką. Tunika odsłania fragmenty stóp w sandałach. Maria ma na głowie złoconą koronę o sterczynach utworzonych ze stylizowanych liści akantu. Dzieciątko zostało ukazane frontalnie z rozłożonymi rękami na wysokości piersi oraz z nieznacznie skrzyżowanymi, bosymi nóżkami. Mały Jezus ma owalną twarz o jasnej karnacji z wysokim czołem, rumiane, pucułowate policzki, szeroko otwarte oczy, wydatny nos i usta. Jego głowę otaczają jasnobrązowe, krótkie włosy. Jezus ubrany jest w jasnoszarą tunikę ze złotym wykończeniem, dekorowaną złotymi gwiazdkami. Pod stopami Marii widnieje do połowy ciemnoniebieski glob ze złotymi gwiazdkami opleciony przez węża, którego depcze lewą stopą Maria. Z przodu globu umieszczono krótką banderolę z łacińskim napisem ”Ave Maria”. Rzeźba znajduje się w przeszklonej witrynie w kształcie neogotyckiej kapliczki z wnęką. Kapliczka uzyskała kształt wydłużonego prostopadłościanu nakrytego dachem siodłowym. Od frontu zaopatrzono ją w półokrągłe, przeszklone drzwi w górnej części dekorowane wewnętrzną arkaturą. Boki flankują smukłe filarki wspierające się na wysokich cokolikach podtrzymujące smukłe imposty z pinaklami zdobionymi czołgankami i zwieńczonymi kwiatonami. Złocone czołganki i kwiaton wieńczący kapliczkę widoczny jest na trójkątnym przyczółku. Jego pole udekorowano płyciną ze złoconym czteroliściem wpisanym w koło otoczone przez trzy trójliście.

Zarys problematyki artystycznej

Figury Matki Boskiej z Dzieciątkiem, określane tytułem Matki Bożej Wspomożenie Wiernych, swoją popularność zyskały na przełomie XIX i XX wieku, co wiązało się z szerzeniem jej kultu przez prężnie rozwijające się w tym czasie Towarzystwo św. Franciszka Salezego, popularnie nazywanego salezjanami. Święty Jan Bosko, założyciel zgromadzenia, w trudnych chwilach wzywał Maryję w tym tytule i zawsze bywał wysłuchany. Dlatego zbudował ku jej czci macierzysty kościół swojego zgromadzenia w Turynie, poświęcony w 1868 roku. Tenże święty w 1866 roku zaczął rozpowszechniać medaliki Marii Wspomożycielki. Umieszczona na nich postać Matki Bożej, powtórzona w Jawiszowicach, wzorowana była na obrazie z ołtarza głównego świątyni w Turynie. Obecność figury w Jawiszowicach można wiązać z prężnym ośrodkiem salezjańskim w niedalekim Oświęcimiu, do którego zakonnicy przybyli w 1898 roku, zajmując zrujnowany kościół podominikański i zakładając szkołę dla młodzieży.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry. Widoczne pęknięcia warstwy malarskiej, ubytek w lewej dłoni Chrystusa. Rzeźba wraz z kapliczką konserwowana przez Dorotę i Bogusława Krówków z Krakowa na początku XXI wieku.

Literatura

W. Zalewski. Rok kościelny. Święta Pańskie, Matki Bożej, Apostołów, Świętych i Błogosławionych Polskich oraz dni okolicznościowe, Warszawa 1989, s. 342-345;
M. Fic, Szkolnictwo oświęcimskie w latach 1772-1951, [w:] Oświęcim, miasto pogranicza, red. B. Czwojdrak, K. Miroszewski, P. Węcowski, t. 1, Warszawa 2018, s. 369-370.

Streszczenie

Figura Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych z początku XX wieku została umieszczona w przeszklonej neogotyckiej witrynie w formie kapliczki zawieszonej na ścianie nawy kościoła. Przedstawienie nawiązuje do popularnych figur z tym wyobrażeniem, związanych z duchowością salezjańską, powstających w tym czasie w środowisku tyrolskim.

Jak cytować?

ks. Szymon Tracz, "Matka Boska Wspomożenie Wiernych w witrynie", [w:] "Sakralne Dziedzictwo Małopolski", 2024, źródło:  https://sdm.upjp2.edu.pl/dziela/matka-boska-wspomozenie-wiernych-w-witrynie

Uwaga. Używamy ciasteczek. Korzystanie ze strony sdm.upjp2.edu.pl oznacza, że zgadzasz się na ich używanie. Więcej informacji znajdziesz w zakładce Polityka prywatności