Matka Boska Saletyńska

Opis

Obraz w kształcie stojącego prostokąta z przedstawieniem Matki Boskiej z La Salette. Kompozycja wieloplanowa, wielopostaciowa. Centrum obrazu zajmuje całopostaciowe przedstawienie Matki Boskiej ukazanej frontalnie ze skrzyżowanymi na piersi rękami, stojącej na kamiennym, szerokim postumencie. Maria ubrana jest w białą suknię spodnią z długimi rękawami; długą, jasnoróżową suknię wierzchnią; złoty fartuszek zdobiony motywem rybiej łuski; białą chustę na piersiach; welon ozdobiony wzorem roślinnym i białe trzewiki. Na głowie ma założoną koronę w typie zamkniętym, a na szyi krucyfiks zawieszony na błękitnej wstążce oraz sznur sięgających do pasa korali; wokół głowy ma złoty i kolisty nimb z promieniami w kształcie ząbków. Draperia sukni sztywna, fałdy proste i pionowe. Twarz owalna, długi i wąski nos, duże oczy i małe usta. W głębi, po lewej stronie obrazu znajduje się scena objawienia Matki Boskiej dwójce pastuszków. Matka Boska ukazana w owalnej, żółto-czerwonej glorii umieszczonej na szarym obłoku, poniżej dwójka klęczących pastuszków ze złożonymi w geście modlitwy rękami i z głowami skierowanymi w stronę Matki Boskiej. Przed nimi ukazano pasące się bydło. Po prawej stronie obrazu scena zaśnięcia pastuszków i siedząca na kamiennym postumencie Matka Boska z głową podpartą rękami. W górnej partii obrazu, po prawej stronie trzy uskrzydlone główki aniołków w obłokach. W tle widoczna miejscowość La Salette, pojedyncze drzewa i góry oraz błękitne niebo. U dołu obrazu napis na błękitnym tle: „CUDOWNE OBJAWIENIE N. PANNY MARYI PRZY WSI SALECIE WE FRANCJI R:P: 1846.” Rama drewniana, profilowana w kolorze złotym, na obrzeżach z dwoma wąskimi pasami ornamentu roślinnego.

Zarys problematyki artystycznej

Obraz przedstawia scenę objawienia się Matki Boskiej dwójce pastuszków Melanii Mathieu i Maksymowi Giraud w miejscowości La Salette we Francji 19 września 1846. Dzieciom ukazała się płacząca Maria, która siedziała na kamiennym podeście zapowiadając nieurodzaj ziemniaków i zbóż oraz wielki głód i zarazy. Wkrótce objawienie zdobyło rozgłos na terenie Francji, a następnie w całej Europie. Przypuszczalnie poprzez Niemcy, a następnie Śląsk kult Matki Boskiej z La Salette dotarł do Polski. Już w rok po objawieniach ksiądz Jan Laxy wydał w Opolu książeczkę zatytułowaną „Hitory’a cudownego zjawienia się N. P. Maryi dwom pastuszkom na górze Salette we Francji d. 19 Września 1846”. Opracowanie w kolejnych latach zostało wydrukowane również w Bochni, Sanoku, Wilnie i w Warszawie. Prawdopodobnie tekst opisów objawień z tej książeczki stał się również źródłem dla omawianego obrazu w Łapszach Wyżnych, a także innych mu podobnych dzieł, na co wskazuje opis postaci i stroju Matki Boskiej.

Obrazy Matki Boskiej Saletyńskiej są szczególnie popularne na terenie południowej Polski. Najliczniejsza grupa dzieł pochodzi z lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XIX wieku. Ich rozpowszechnienie wiązało się z panują falą głodu i nieurodzaju na terenie Galicji. Obrazy zostały wykonane przez malarzy działających w małych miasteczkach, np. Wincentego Chrząszkiewicza, czy Xawerego Stankiewicza. Na podstawie tych dzieł utrwalił się schemat kompozycyjny, powielany aż do XX wieku, zwykle jednak malowany bardziej prymitywnym i płaskim rysunkiem. Omawiany obraz w Łapszach Wyżnych w porównaniu z innymi dziełami przedstawiającymi Matkę Boskę Saletyńską w Polsce wskazuje na warsztat najwcześniejszy, prawdopodobnie któregoś z malarzy miasteczkowych.

Streszczenie

Obraz przedstawia scenę objawienia się Matki Boskiej dwójce pastuszków Melanii Mathieu i Maksymowi Giraud w miejscowości La Salette we Francji 19 września 1846 roku. Dzieciom ukazała się płacząca Maria, która siedziała na kamiennym podeście zapowiadając nieurodzaj ziemniaków i zbóż oraz wielki głód i zarazy. Wkrótce objawienie zdobyło rozgłos na terenie Francji, a następnie w całej Europie. Przypuszczalnie poprzez Niemcy, a następnie Śląsk kult Matki Boskiej z La Salette dotarł do Polski. Już w rok po objawieniach ksiądz Jan Laxy wydał w Opolu książeczkę zatytułowaną „Hitory’a cudownego zjawienia się N. P. Maryi dwom pastuszkom na górze Salette we Francji d. 19 Września 1846”. Opracowanie w kolejnych latach zostało wydrukowane również w Bochni, Sanoku, Wilnie i w Warszawie. Prawdopodobnie tekst opisów objawień z tej książeczki stał się źródłem dla omawianego obrazu w Łapszach Wyżnych, a także innych jego licznych odpowiedników, na co wskazuje opis postaci i stroju Matki Boskiej.

Bibliografia