Chrzcielnica

Dzieje zabytku

Pierwsze wzmianki o kamiennej chrzcielnicy w kościele w Ruszczy znajdują się w aktach najstarszych wizytacji kościoła z 1614 i 1618 roku. Chrzcielnicę z marmuru ufundował proboszcz rusiecki Zygmunt Ogonowski (zm. 1679), być może w czasie renowacji wnętrza kościoła w latach 1661-1663. Chrzcielnica została opisana w wizytacji biskupiej z 1728 roku, była umieszczona przy ołtarzu Matki Boskiej Różańcowej i miała pokrywę w formie wieży. W aktach wizytacyjnych z 1783 roku zapisano, że pokrywa jest drewniana i szpetna oraz zobowiązano proboszcza do jej wymiany. Zapewne pod tej dacie wykonano obecną późnobarokową pokrywę. W 2001 roku chrzcielnicę przesunięto w jej obecne miejsce.

Opis

Chrzcielnica stoi na okrągłym postumencie i wyżej ośmiobocznej podstawie. Składa się z trzonu w typie gruszkowym i czary półkulistej, puklowanej, z profilowanym brzegiem. Na czarze wypukłorzeźbiony kartusz z tarczą z herbem Ogończyk i syglami Z[YGMUNT] O[GOŃCZYK] P[ROBOSZCZ] R[USIECKI]. Pokrywa drewniana, utworzona z sześciu faliście kształtowanych spływów wolutowych ozdobionych liśćmi, podtrzymujących koronę zamkniętą z sześcioma kabłąkami zwieńczonymi kulą z krzyżem. Obręcz korony z imitacją kamieni szlachetnych, zdobiona w górnej części perełkowaniem. U nasady kabłąków znajdują się rozłożyste kwiaty, od wewnątrz kabłąki pomalowane czerwoną farbą imitującą tkaninę.

Zarys problematyki artystycznej

Fundatora chrzcielnicy – zasłużonego proboszcza Zygmunta Ogończyka – wskazał Stanisław Tomkowicz. Chrzcielnica powstała zapewne przed jego śmiercią, w 1679 roku. Wówczas w Dębniku, gdzie powstała, najważniejsze warsztaty prowadzili Adam Negowicz i Jacek Zielaski; jeden z nich mógł być autorem dzieła. Kształt chrzcielnicy jest typowy, wielokrotnie powielany nie tylko w Dębniku, osadzie kamieniarskiej należącej do karmelitów bosych w Czernej, ale i w innych ośrodkach kamieniarskich w Polsce.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Dobry.

Streszczenie

Chrzcielnica w Ruszczy należy do typowych dzieł powstających w ośrodku kamieniarskim w Dębniku koło Krzeszowic w XVII i XVIII wieku. Tamtejsze kamieniołomy należały do klasztoru Karmelitów bosych z Czernej. Fundatorem chrzcielnicy był proboszcz rusiecki Zygmunt Ogończyk, zmarły w 1679 roku, inicjator gruntownej restauracji wnętrza świątyni w latach 1661-1663. Autorem dzieła mógł być Adam Negowicz lub Jacek Zielaski, czynni wówczas w Dębniku kamieniarze.

Bibliografia