Obraz Apoteoza św. Grzegorza Wielkiego

Dzieje zabytku

Obraz namalowany w Rzymie na specjalne zamówienie i sprowadzony do Polski w 2. połowie XVII wieku (po 1664 r.) i umieszczony w ołtarzu głównym kościoła w Ruszczy.

Opis

Obraz o kształcie stojącego prostokąta, ukazujący apoteozę św. Grzegorza Wielkiego. Kompozycja wielofigurowa, dwustrefowa. W dolnej strefie św. Grzegorz i aniołowie, w górnej gołębica Ducha Świętego i aniołowie na tle rozświetlonego otwartego nieba. Pośrodku św. Grzegorz, ukazany w trzech czwartych, klęczy na czerwonej poduszce ze złotymi chwostami. Po jego lewej stronie, na pierwszym planie, stoi anioł wymownym gestem w lewej ręki wskazuje na modlącego się papieża. Po jego prawej stronie, nieco w głębi, klęczący anioł z dłońmi splecionymi na wysokości piersi. Święty papież pochylony w lewą stronę, ręce wzniesione w geście oranta. Twarz pociągła, włosy ciemne, krótkie, odsłaniające uszy. Czoło wysokie, nos długi i prosty. Święty odziany w albę i purpurowy mucet ze złotą bordiurą. Anioł po lewej ukazany w dynamicznej pozie, w trzech czwartych. Lewa noga wyprostowana, prawa ugięta i uniesiona. Lewą ręką wskazuje na św. Grzegorza, prawa dłoń położona na piersi. Twarz okrągła, włosy krótkie, kręcone. Anioł odziany jest w krótką, błękitną tunikę, z krótkimi, szerokimi rękawami i brązowy płaszcz zarzucony na biodra. Anioł po lewej ukazany w pozycji klęczącej, w trzech czwartych, głowa odchylona. Ręce złożone na piersiach. Twarz pociągła, włosy krótkie, kręcone. Anioł odziany w beżową tunikę, opinająca ciało. W głębi po lewej widoczny fragment mensy ołtarza, na której tiara papieska. W górnej strefie grupa sześciu aniołów, siedzących na obłokach, w dynamicznych pozach, odzianych w rozwiane szaty. Dolna strefa ciemna, górna jasna, rozświetlona, chmury ciemne. W dolnej części obrazu nierozpoznany, częściowo zatarty herb lub gmerk z inicjałami wokół.

Zarys problematyki artystycznej

Kompozycja została określona jako włoska kopia obrazu Annibale Carracciego Św. Grzegorz jako orędownik dusz w czyśćcu cierpiących, namalowanego około 1600 roku i przeznaczonego do kaplicy Salviatich przy kościele San Gregorio Magno w Rzymie. W roku 1800 obraz ten wywieziony został do Francji, a następnie sprzedany do Bridgewater Gallery w Londynie, gdzie spłonął w 1941 roku. W rzymskiej kaplicy pozostała osiemnastowieczna kopia. Domniemanym fundatorem kopii zachowanej w Ruszczy mógł być kanonik łowicki ksiądz Sebastian Wolfowicz Będkowski, proboszcz w Ruszczy i Grabiu w ostatniej ćwierci XVII wieku.

Stan zachowania / Prace konserwatorskie

Stan zachowania bardzo dobry, brak widocznych ubytków; obraz odnawiany i konserwowany wraz z nastawą.

Streszczenie

Kompozycja wielofigurowa i dwustrefowa. W strefie dolnej klęczący na poduszce papież Grzegorz Wielki podtrzymywany przez anioły. W strefie górnej gołębica Ducha Świętego oraz aniołowie na tle rozświetlonego otwartego nieba.

Bibliografia